عبدالله اوجالان، رهبر زندانی حزب کارگران کردستان، پ‌ک‌ک، در پیامی از اعضای این حزب خواسته سلاح‌های خود را زمین بگذارند و این گروه را منحل کنند. پیام او که از طریق نمایندگان یک حزب حامی کردها خوانده شد، با هدف پایان دادن به چهار دهه درگیری مسلحانه در جنوب شرقی ترکیه منتشر شد، درگیری‌هایی که باعث کشته شدن ده‌ها هزار نفر شده است.

آقای اوجالان، ۷۵ ساله، پیش از این بیانیه، چندین ساعت با نمایندگان حزب «برابری و دموکراسی خلق‌ها» در جزیره ایمرالی، در دریای مرمره در جنوب غربی استانبول دیدار کرد. او از سال ۱۹۹۹ در حبس انفرادی در زندانی در این جزیره است.

این پیام چند ماه پس از آن منتشر شد که دولت باحچلی، رهبر ملی‌گرای افراطی و متحد دولت ترکیه، ابتکاری را برای پایان دادن به این درگیری آغاز کرد.

در نامه آقای اوجالان آمده است: «هیچ جایگزینی برای دموکراسی در مسیر تحقق یک نظام سیاسی وجود ندارد. اجماع دموکراتیک تنها راه اساسی است.»

عبدالله اوجالان در این پیام خطاب به اعضای پ‌ک‌ک گفت: «همه گروه‌ها باید سلاح‌های خود را زمین بگذارند و پ‌ک‌ک باید خود را منحل کند.»

آقای اوجالان گفت که «مسئولیت این تصمیم تاریخی» را برعهده می‌گیرد.

او همچنین در پیامش توضیح داد که این جنبش در درجه اول به این دلیل شکل گرفت که «راه‌های سیاست‌ورزی دموکراتیک بسته شده بود.»

ترکیه، اتحادیه اروپا، بریتانیا و آمریکا پ‌ک‌ک را گروهی تروریستی می‌دانند.

با این حال، آقای اوجالان افزود که ابتکار دولت باحچلی، همراه با نشانه‌های مثبت از سوی رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه و همچنین دیگر احزاب سیاسی، محیط مناسبی را برای پ‌ک‌ک فراهم کرده است تا سلاح‌های خود را زمین بگذارد.

آقای باحچلی، سیاستمدار ترک و رهبر حزب «حرکت ملی» سال‌ها خواستار اقدامات نظامی سخت علیه پ‌ک‌ک بود، اما در اکتبر گذشته با دست دادن با نمایندگان حزب دموکراتیک در پارلمان، همکارانش را غافلگیر کرد. او سپس پیشنهاد کرد در صورتی که آقای اوجالان از خشونت دست بردارد و گروه مسلح خود را منحل کند، می‌توان به او آزادی مشروط داد.

برخی از محافل با خوش‌بینی محتاطانه به این موضوع نگاه کردند و امید داشتند که این درگیری ۴۰ ساله به پایان برسد.

واکنش‌ها به پیام اوجالان؛ استقبال در خارج از ترکیه و احتیاط دراخل

پیام عبدالله اوجالان خیلی زود روز پنجشنبه به صدر اخبار جهان راه یافت و بسیاری از کشورها و مقام‌های بین‌المللی به آن واکنش نشان دادند.

کاخ سفید از درخواست عبدالله اوجالان، استقبال کرد. برایان هیوز، سخنگوی شورای امنیت ملی کاخ سفید، گفت:«این یک تحول مهم است و امیدواریم که به کاهش نگرانی‌های متحدان ترک ما درباره شرکای آمریکا در مبارزه با داعش در شمال شرقی سوریه کمک کند. ما معتقدیم که این موضوع به برقراری صلح در این منطقه پرتنش کمک خواهد کرد.»

آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل متحد هم از پیام عبدالله اوجالان مبنی بر انحلال پ‌ک‌ک استقبال کرد.

خبرگزاری فرانسه به نقل از استفان دوجاریک،‌ سخنگوی دبیرکل سازمان ملل متحد، نوشته آنتونیو گوترش پیام عبدالله اوجالان را «روزنه‌ای از امید» برای پایان یافتن جنگ داخلی میان کردها و دولت ترکیه خوانده و ابراز امیدواری کرده است که این گامی مهم برای پایان دادن به نیم قرن درگیری داخلی در ترکیه شود.

وزارت خارجه آلمان پیام عبدالله اوجالان برای خلع سلاح و انحلال پ‌ک‌ک را یک «فرصت تاریخی» خوانده است.

در بیانیه وزارت خارجه آلمان آمده است: «پایان دادن به خشونت گام مهم نخست است، اما قدم‌های دیگری نیز باید برداشته شود.»

چند میلیون ترک و صدها هزار کرد ترکیه‌ای در آلمان زندگی می‌کنند.

در داخل ترکیه و کشورهای همسایه این کشورها هم درخواست آقای اوجالان خیلی زود با واکنش چهره‌های سیاسی روبرو شد.

فکان علا، نایب رئیس حزب عدالت و توسعه، ضمن استقبال از پیام آقای اوجالان گفت که در صورت خلع سلاح و انحلال پ‌ک‌ک، ترکیه «از زنجیر رها می‌شود».

این اولین واکنش رسمی یک مقام ترکیه به پیام آقای اوجالان بود.

حزب حاکم عدالت و توسعه می‌گوید انتظار دارد که اعضای پ‌ک‌ک سلاح‌هایشان را زمین بگذارند و از درخواست آقای اوجالان پیروی کنند.

اوزگور اوزل، رئیس حزب جمهوری خلق ترکیه یا همان حزب مردمی جمهوری که یکی از قدیمی‌ترین احزاب سیاسی در این کشور است، عصر پنجشنبه گقت: «ما همچنان بر موضع خود هستیم و معتقدیم مشکل کردها باید مورد توجه و با شفافیت حل شود آن هم در زیر سقف پارلمان (مجلس ملی کبیر ترکیه) و با در نظر گرفتن همه جناح‌های جامعه… درخواست برای سلاح بر زمین گذاشتن یک سازمان تروریستی و انحلال آن به خودی خود مهم است و ما امیدواریم که این خواسته جامه عمل بپوشد».

در همین حال نچیروان بارزانی، نخست‌وزیر اقلیم کردستان عراق، از پیام عبدالله اوجالان استقبال کرده است.

آقای بارزانی گفت: «ما به گرمی از پیام اوجالان استقبال می‌کنیم… و از پ‌ک‌ک می‌خواهیم که به اجرای آن پایبند باشد.»

مظلوم عبدی، فرمانده نیروهای کرد در سوریه نیز پیام عبدالله اوجالان را تاریخی دانسته و از آن استقبال کرده است.

او در عین حال تاکید کرد که این پیام به پ‌ک‌ک در ترکیه برمی‌گردد و «به ما در سوریه مربوط نمی‌شود.»

رهبران کرد عمدتاً از این بیانیه استقبال کردند و گزارش‌های محلی حاکی از آن بود که هزاران نفر در شهرهای دیاربکر و وان، واقع در جنوب شرقی ترکیه، گرد هم آمدند تا پیام عبدالله اوجالان را روی صفحه‌های بزرگ مشاهده کنند.

با این حال، هم در میان افکار عمومی کردها و هم ترک‌ها، سؤالات مهمی درباره گام بعدی باقی مانده است. به نظر می‌رسد همه اقشار و گروه‌ها متقاعد نشده‌اند که اوضاع تغییر خواهد کرد.

آیا اوجالان می تواند ماندلای ترکیه باشد؟

ژیار گل- خبرنگار ارشد بی‌بی‌سی در امور بین‌الملل

مردی که ۴۶ سال پیش حزب کارگران کردستان «پ‌ک‌ک» را تاسیس کرد، امروز در پیامی، نه تنها از اعضای این حزب خواست که سلاح را زمین بگذارند، بلکه این حزب را منحل کنند. پیام تاریخی عبدالله اوجالان رهبر پ‌ک‌ک می‌تواند بر چند ده هزار عضو مسلح احزاب کرد در ترکیه، ایران، عراق و سوریه که به فلسفه مبارزاتی او باور دارند تاثیر داشته باشد.

پیام آقای اوجالان از سوی نمایندگان حزب «برابری و دمکراسی خلق‌ها» خوانده شد. این نماینده‌ها توانسته‌اند در دو ماه گذشته سه بار با آقای اوجالان دیدار کنند. آقای اوجالان از پ‌ک‌ک خواسته است که کنگره تشکیل دهد و پیشنهاد خلع سلاح و انحلال خود را بررسی کند.

هفته پیش زاگرس هیوا، سخنگوی پ‌ک‌ک به ما گفت که از پیام آقای اوجالان برای عبور از فاز نظامی به سیاسی حمایت خواهند کرد. او گفت آقای اوجالان باید آزاد شود و در امنیت بتواند از داخل ترکیه رهبری این روند انتقالی سیاسی و قانونی را پیش ببرد.

هنوز هیچ بحثی درباره سرنوشت اعضای پ‌ک‌ک نشده است که اگر سلاح را زمین بگذارند آیا می‌توانند به ترکیه بازگردند یا نه؟ آیا عفو عمومی داده خواهند شد یا نه؟

گفتگوهای پشت پرده بین نمایندگان سیاسی کرد، دولت ترکیه و آقای اوجالان در سه ماه گذشته در جریان بوده است. هنوز مشخص نیست ترکیه چه امتیاز یا قولی به آقای اوجالان داده است که او از اعضای حزبش خواسته سلاح را زمین بگذارند.

آقای اوجالان در پیامش گفت هنگامی که این حزب تاسیس شد همه درها به روی فعالیت سیاسی بسته بود. اما او باور دارد ترکیه امروز این پتانسیل را دارد که مسئله کردها را از راه سیاسی حل کند.

برای بسیاری از کردها عبدالله اوجالان همانند ماندلای آنها است. همچون نلسون ماندلا که ابتدا تروریست خوانده شد و سالها از زندان حزبش را رهبری کرد، آقای اوجالان هم ۲۶ سال است که در زندان به سر می برد. اما از چشم بساری از مردم ترکیه او حزبی را بنا نهاد و جنگی را علیه ترکیه آغاز کرد که در طی چهار دهه گذشته در آن ده‌ها هزار نفر از دو طرف کشته شدند.

پ‌ک‌ک سال ۱۹۷۸ تاسیس شد و حدود چهل سال پیش مبارزانه مسلحانه را شروع کرد. آقای اوجالان در سال ۱۹۹۹ در راه آفریقای جنوبی ربوده شد و به ترکیه بازگردانده شد. دولت نلسون ماندلا به او قول پناهندگی سیاسی داده بود.

نیروهای دمکراتیک سوریه که کردها آن را رهبری می کنند و حزب پژاک در ایران از فلسفه آقای اوجالان پیروی می‌کنند و او را رهبر معنوی خود می‌دانند. آقای اوجالان در پیام خود، به این احزاب در سوریه و ایران اشاره نکرد. اما بی‌تردید پیام او بر روی آنها تاثیر خواهد گذاشت. قطعا حکومت‌های ایران، سوریه و عراق هم این خبر را دنبال می‌کنند.