این مواد به عنوان «فلزهای دست دوم» شناخته می‌شوند، به این معنی که در حالت عادی خود این عناصر به صورت مستقیم از طبیعت استخراج نمی‌شود، بلکه غالبا محصول جانبی فرایندهای دیگر است.

علاوه بر آمریکا، دو کشور ژاپن و هلند هم که ASML، شرکت بزرگ ساخت ابزارهای نیمه‌هادی در آنها فعال است، صادرات فناوری تراشه‌ای به چین را محدود کرده‌اندتراشه‌ای به چین را محدود کرده‌اند.

کالین همیلتون از شرکت سرمایه‌گذاری بی‌ام‌او کپیتال مارکتس به بی‌بی‌سی گفت: «اگر تصمیم هلند و کشورهای دیگر برای محدود کردن صادرات تراشه به چین را در نظر بگیریم، می‌بینیم که زمان‌بندی این اقدام چین تصادفی نیست.»

«خیلی ساده، پیام چین این است که اگر به ما تراشه ندهید ما هم موادی را که با آن تراشه می‌سازید،‌ به شما نخواهیم داد.»

مقابله به مثل مدام دو اقتصاد بزرگ جهان نگرانی‌ها درباره «ملی‌گرایی در منابع» را افزایش داده است. این اصطلاح زمانی به کار می‌رود که دولت‌ها برای داشتن دست بالا در رقابت و رویارویی با کشورهای دیگر، منابع حیاتی و مواد اولیه ضروری خود را انبار یا احتکار می‌کنند.

دکتر گوین هارپر، پژوهشگر مواد حیاتی در دانشگاه بیرمنگام می‌گوید:‌ «شاهد آن هستیم که دولت‌ها روز به روز بیشتر از ایده جهانی‌سازی فاصله می‌گیرند. این باور که بازارهای جهانی مواد لازم را با روی باز در اختیار سازندگان قرار می‌دهند، از میان رفته و اگر از بالاتر به ماجرا نگاه کنید می‌بینید صنایع غربی ممکن است با تهدید وجودی روبرو شوند.»

گالیوم آرسنید -ترکیب گالیوم و آرسنیک- در ساخت تراشه‌های کامپیوتری فرکانس بالا، دیودهای نوری یا ال‌ای‌دی و همین طور صفحه‌های تولید انرژی خورشیدی به کار می‌رود.

به گزارش «ائتلاف مواد خام حیاتی» تعداد محدودی شرکت‌ در سرتاسر جهان وجود دارند که توانایی تولید گالیوم آرسنید با میزان خلوص مورد نیاز برای بکارگیری در ساخت تجهیزات الکترونیک را دارند.

ژرمانیوم در ساخت ریزپردازنده‌ها و سلول‌های خورشیدی هم استفاده می‌شود. این ماده همچنین در تولید دوربین‌های دید در شب هم کاربرد دارد که تجهیزات بسیار مهمی برای ارتش‌ها و نیروهای نظامی است.

آقای همیلتون می‌گوید «قاعدتا در منابع داخلی و محلی کشورها می‌توان مواد جایگزینی را در جریان فرایند ذوب فلزات تامین کرد، اما با توجه به سلطه چین بر بازار، دستیابی به نیمه‌هادی‌ها با کیفیت بالاتر مشکلی است که به راحتی نمی‌توان آن را حل کرد.»

چندی پیش یکی از سخنگوهای پنتاگون گفت که آمریکا ذخایر ژرمانیوم دارد اما گالیوم ذخیره نکرده است.

این سخنگو گفت که وزارت دفاع آمریکا «فعالانه در حال انجام اقداماتی برای افزایش استخراج و فرآوری داخلی مواد حیاتی برای تجهیزات میکروالکترونیک و مواد لازم برای تامین نیازهای فضایی، از جمله گالیوم و ژرمانیوم است.»

با وجود این نارسایی‌ها انتظار می‌رود محدودیت‌های چین در بلند مدت، تاثیر کمتری داشته باشد.

هر چند چین صادرکننده اصلی گالیوم و ژرمانیوم است، اما به گفته «گروه اوراسیا» – که درباره ریسک‌پذیری سیاسی مشاوره می‌دهد- جایگزین‌هایی برای این مواد در ساخت تجهیزاتی مانند تراشه‌های کامپیوتری وجود دارد.

این گروه می‌گوید در حال حاضر فرایند استخراج از معدن و فرآوری این عناصر در نقاطی خارج از کشور چین فعال شده است.

گروه اوراسیا موقعیت فعلی را با دوره‌ای در حدود یک دهه قبل مقایسه می‌کند که چین صادرات عناصر خاکی کمیاب را محدود کرده بود.

در آن زمان صادرکنندگان بیشتری وارد بازار شدند و در کمتر از یک دهه میزان تسلط چین بر بازار عناصر خاکی کمیاب از ۹۸ درصد به ۶۳ درصد کاهش پیدا کرد.

انا اشتون، مدیر امور شرکتی چین در گروه اوراسیا به بی‌بی‌سی گفت «می‌توانیم انتظار داشته باشیم که شاهد توسعه و بهره‌گیری از منابع جایگزین گالیوم و ژرمانیوم و همین طور تلاش روزافزون برای بازیافت این عناصر و پیدا کردن جایگزین‌هایی باشیم که بیشتر در دسترس هستند.»

خانم اشتون گفت: «این اتفاقات تنها نتیجه محدودیت‌هایی نیست که چین می‌خواهند اعمال کند. بلکه نتیجه پیش‌بینی‌ها برای افزایش تقاضا، تشدید رقابت‌های ژئواستراتژیک و بی‌اعتمادی، و همین طور اراده مشهود چین به محدود کردن واردات و صادرات به دلایل سیاسی و راهبردی است.»

واشنگتن در ماه اکتبر سال گذشته اعلام کرد شرکت‌های صادرکننده تراشه به چین که از ابزار یا نرم‌افزارهای آمریکایی استفاده می‌کنند -فارغ از این که در کدام نقطه جهان ساخته شده باشد- نیاز به دریافت مجوز دارند.

چین در واکنش به این اقدام واشنگتن، بارها آمریکا را به «سلطه‌جویی تکنولوژیک» متهم کرده است.

در ماه‌های اخیر پکن محدودیت‌هایی هم علیه شرکت‌های آمریکایی وضع کرده که با ارتش ایالات متحده در ارتباط هستند. شرکت‌های بزرگی مانند لاکهید مارتین شامل این محدودیت‌ها شده‌اند.

هم‌زمان دولت‌های غربی درباره لزوم «ریسک‌زدایی» از چین صحبت می‌کنند که به معنای کاهش اتکا به این کشور هم در مواد اولیه و هم در محصولات تمام‌شده است.

اما تنوع بخشیدن به زنجیره تامین مواد و دستیابی به قابلیت استخراج و به همان اندازه مهم، فرآوری فلزاتی مانند گالیوم و ژرمانیوم، سال‌ها زمان می‌برد.

در بلندمدت کشورهای دارای ذخایر غنی مواد معدنی مثل استرالیا و کانادا، بحران مواد اولیه را به عنوان نوعی فرصت برای خود ارزیابی می‌کنند.

کارشناسان هشدار می‌دهند که استفاده از منابع و قابلیت‌های تکنولوژیک به عنوان یک سلاح -آنچه که در رقابت میان چین و آمریکا رخ داده- برای محیط زیست در سطح جهانی هم پیامدهایی خواهد داشت، به این دلیل که فناوری‌های پاک جدید به این نوع مواد وابسته هستند.

دکتر هارپر می‌گوید: «این یک مشکل ملی و داخلی نیست. این مشکلی است که ما به عنوان نوع بشر با آن روبرو هستیم. امیدوارم سیاست‌گذاران بتوانند با حداکثر حسن نیت در گفت‌وگوها درباره این مسئله حاضر شوند و راه دسترسی به این مواد حیاتی را که در مسیر انتقال به انرژی پاک بسیار ضروری هستند،‌ هموار کنند تا بتوانیم بخشی از بحران‌های مربوط به استفاده از سوخت‌های فسیلی را حل کنیم.»

هر چند که مقررات تازه صادرات مواد حیاتی، پیامدهایی فاجعه‌بار برای صنایع و مصرف‌کنندگان نخواهد داشت، اما کارشناسان درباره اهمیت توجه به مسیری که در حال طی شدن است، هشدار می‌دهند.

دکتر هارپر می‌گوید:‌«آدم‌هایی که مشغول زندگی عادی خود هستند، قرار نیست با مشکل کمبود گالیوم و ژرمانیوم ارتباط برقرار کنند، اما برای آنها مهم است که در صورت اجرای سیاست‌های محیط زیستی و انرژی پاک، هزینه‌ داشتن خودرو یا قیمت ماشینی که قرار است بخرند، چقدر قرار است بیشتر شود.»

«گاهی سیاست‌‌گذاری‌های بسیار ناملموسی که در سرزمین‌های دور صورت می‌گیرد، ممکن است در واقع پیامدهای بسیار ملموسی روی زندگی آدم‌ها در آن سوی جهان داشته باشد.»

رسانه‌های تایوان به تغییر واژگانی اشاره کردند که نشانگر تأکید بر خودمختاری چین بود، در حالی که یک روزنامه هنگ‌کنگ بر نشانه‌های رقابتی ایدئولوژیک مانند جنگ سرد بین دو قدرت تأکید کرد.

روزنامه ملی‌گرای گلوبال تایمز با تمرکز بر اختلاف‌های حزبی آمریکا، مقاله‌ای را با عنوان «عدم موفقیت بایدن در متحد کردن ایالات متحده در سخنرانی سالانه» منتشر کرد.

روزنامه انگلیسی زبان چاینا دیلی تأکید کرد که تعدادی از جمهوری‌خواهان در طول سخنرانی، بایدن را مورد انتقاد قرار دادند و گفت که واکنش‌ها به این سخنرانی نشان‌دهنده «اختلاف سیاسی» است.

شبکه تلویزیونی جهانی چین بر اظهارات بایدن در مورد رقابت با چین تمرکز کرد. این شبکه گفت «او نزاعی اشتباه با هدفی اشتباه را پی گرفته است. در افتادن با چین، آمریکا را به دردسرهای زیادی می‌اندازد و در ازای آن سود بسیار کمی خواهد برد.»

رسانه‌های داخلی نیز به اظهارات بایدن در مورد چین پرداختند.

بوییدائو، وبلاگی که توسط گلوبال تایمز اداره می‌شود، متذکر شد که در این سخنرانی شش بار به چین اشاره شده است. با این حال، در مصاحبه خود با ژو فنگ، محقق روابط بین‌الملل در دانشگاه نانجینگ، گفت که «به دنبال درگیری نبودن با چین» لحن غالب در سخنرانی بایدن باقی ماند، زیرا رئیس‌جمهور آمریکا به دنبال یافتن تعادل در میان «اختلافات جدی» در کشور در مورد مسائل مختلف بود، از جمله در مورد چین.

روز ۹ فوریه، تفسیری در سرویس دولتی چاینا نیوز از واشنگتن خواست تا «سعی کند به خرد سیاسی کافی برسد» و متوجه شود که «رقابت نباید زمینه اصلی روابط چین و ایالات متحده باشد».

منبع تصویر، GETTY IMAGES

«مدرن‌سازی به سبک چینی» شی

 

پایان پادکست

هفته پیش شی جین پینگ، در جلسه‌ای مطالعاتی درباره اندیشه شی جینگ‌پينگ و کنگره ملی روح حزب کمونيست چین در قرن بیستم «سخنرانی مهمی» ایراد کرد. این سخنرانی را برنامه‌ خبری اصلی تلويزیون ملی مرکزی چی، موسوم به شین‌ون (خلاصه اخبار) گزارش کرد.

شی با توصیف مدرن‌سازی به سبک چینی به عنوان «شکل کاملاً جدید تمدن بشری»، گفت «مدرن‌سازی به سبک چینی اسطوره ‘مدرن‌سازی=غرب‌گرایی’ را می‌شکند، تصویر متفاوتی از مدرن‌سازی را نشان می‌دهد و انتخاب مسیر مدرن‌سازی را برای کشورهای در حال توسعه گسترش می‌دهد و راه حل چینی را برای انسان‌ها ارائه می‌دهد تا سیستم اجتماعی بهتری را تجربه کنند.»

تفسیر خبرگزاری دولتی شین‌هوآ به نقل از شی گفت که رهبری حزب کمونیست چین «اصل اولیه‌ای است که باید در پیش‌برد مدرن‌سازی به سبک چینی رعایت شود».

شین‌هوآ به نقل از شی گفت: «تنها با وفاداری تزلزل‌ناپذیر به رهبری حزب است که مدرن‌سازی به سبک چینی می‌تواند آینده روشن و شکوفایی داشته باشد. در غیر این صورت، از مسیر منحرف می‌شود، روح خود را از دست می‌دهد و حتی مرتکب اشتباهات ویران‌گر می‌شود.»

شین‌هوآ در تفسیر دیگری بر این نکته تأکید کرد که چین تنها «چندین دهه را برای تکمیل فرآیند صنعتی‌سازی که کشورهای توسعه‌یافته غربی طی صدها سال پشت سر گذاشته‌اند» صرف کرده است، که به گفته او ثابت می‌کند که مدرن‌سازی به سبک چینی «امکان‌پذیر و باثبات است. و تنها راه درست برای ساختن کشوری قوی است و جانی دوباره به ملت می‌دهد.»

دیدگاه رسانه‌های تایوان، هنگ‌کنگ

خبرگزاری مرکزی وابسته به دولت تایوان بر یک «تغییر اساسی» تأکید کرد که با جایگزینی اصطلاح «ویژگی‌های چینی» با «مدرن‌سازی به سبک چینی» به آن اشاره شد که برای اولین بار در بیستمین کنگره حزب در اکتبر ۲۰۲۲ و به منظور افزایش «خودمختاری و استقلال» چین تحت حاکمیت حزب کمونیست چین در میان انتقادات غرب مطرح شد.

رسانه خصوصی ساوت چاینا مورنینگ پست متعلق به هنگ‌کنگسخنرانی‌های بایدن و شی را به عنوان آخرین نمونه از رقابت ایدئولوژیک بین دو کشور و نشانه‌ای از جنگ سرد ذکر کرد.

ساوت چاینا مورنینگ پست به نقل از پانگ ژونگ‌یینگ، استاد اقتصاد سیاسی در دانشگاه سیچوان، گفت: «هر یک از طرفین با تأکید بر اینکه نظام سیاسی خودش بهترین در جهان است، در حال تغییر جهت به سمت رقابتی ‘مانند جنگ سرد’ هستند.»