«در فلسطین که به اهتزاز درآوردن پرچم فلسطین جرم است، برشهای هندوانه به رنگ سرخ، سیاه، سفید و سبز را به نشانه نماد فلسطین در برابر نیروهای اسرائیلی بهدست میگیرند.»
این بخشی از شعر «قصیده هندوانه» از شاعر آمریکایی آراسلیس گیرمای است و به معنای نمادین این میوه برای آرمان فلسطینی اشاره میکند.
سرخ، سیاه، سفید و سبز رنگهایی هستند که نه فقط در هندوانه بلکه در پرچم فلسطین هم وجود دارند و این رنگها باعث استفاده نمادین از هندوانه در راهپیماییها و تظاهرات طرفداران فلسطینیان در سراسر جهان شده و در بسیاری از مطالب شبکههای اجتماعی پس از حمله اسرائیل به غزه میتوان آن را مشاهده کرد.
اما استفاده از نماد هندوانه تاریخچه طولانیتری دارد.
پس از جنگ اعراب و اسرائیل در سال ۱۹۶۷ وقتی اسرائیل کنترل غزه و کرانه غربی را بهدست گرفت استفاده از نماد و نشانههای ملی فلسطینی و پرچم فلسطین و حتی استفاده از رنگهای آن را در منطقه تحت تصرف ممنوع اعلام کرد.
از زمانی که استفاده از پرچم فلسطین جرم تلقی شد، فلسطینیان در تظاهرات و اعتراضات بهجای پرچم از برشهای هندوانه استفاده کردند.
پس از مذاکرات اسرائیل و فلسطینیان و قراردادهای صلح و پیمان اسلو در سال ۱۹۹۳ پرچم فلسطین به عنوان نماد تشکیلات خودگردان فلسطینی پذیرفته شد و قرار شد این تشکیلات، اداره غزه و بخشهای از کرانه غربی اشغالی را در اختیار بگیرد.
جان کیفنر، خبرنگار نیویورکتایمز در جریان امضای توافقنامه اسلو گزارش کرد: «در نوار غزه، جایی که زمانی مردان جوان برای حمل برشهای هندوانه دستگیر میشدند چون نمادی از رنگهای سرخ، سیاه، سبز پرچم فلسطین بود حالا سربازان با بیاعتنایی عبور فلسطینیها را با همان پرچم ممنوعه و اینک در اهتزاز تماشا میکنند.»
منبع تصویر، GETTY IMAGES
چند ماه بعد، در دسامبر ۱۹۹۳، این روزنامه اشاره کرد که ادعای بازداشت و دستگیری در گزارش قبلی قابل تائید نیست هرچند اضافه کرد «در پرسش از سخنگوی دولت اسرائیل در این زمینه او پاسخ داد که نمیتواند بهطور قطع وقوع چنین مواردی را رد کند.»
از آن زمان هنرمندان شروع به خلق آثاری با استفاده از نماد هندوانه در حمایت از فلسطینیها کردند.
یکی از مشهورترین این آثار نقاشی خالد حورانی است. در سال ۲۰۰۷ او برشی هندوانه برای کتابی با عنوان اطلس سوبژکتیو فلسطین نقاشی کرد.
این نقاشی با نام داستان هندوانه به سراسر جهان سفر کرد و در جریان درگیریهای اسرائیل و حماس در ماه مه ۲۰۲۱ باز به طور گسترده مطرح شد.
موج دیگری در استفاده از نماد هندوانه اوایل امسال برپا شد. در ماه ژانویه وقتی ایتمار بن غفیر، وزیر امنیت ملی اسرائیل به پلیس دستور داد تمام پرچمهای فلسطین را از مکانهای عمومی جمع کند و اعلام کرد استفاده از پرچم فلسطین به معنای «حمایت از تروریسم» است دوباره تصاویری از نماد هندوانه در راهپیماییها علیه اسرائیل ظاهر شدند.
قانون اسرائیل پرچمهای فلسطینی را ممنوع نکرده است اما پلیس و سربازان در هر مکانی که حس کنند تهدیدی برای نظم و امنیت عمومی بهحساب میآید آن را جمع میکنند.
در اعتراضات ماه ژوئیه در بیت القمدس راهپیمایان اسرائیلی پلاکاردهایی به رنگ پرچم فلسطین در دست داشتند که تصویری از هندوانه یا واژه «آزادی» روی آن نقش بسته بود.
منبع تصویر، INSTAGRAM/KHALED HOURANI
در ماه اوت گروهی از معترضان که در تلآویو در اعتراض به طرح نخستوزیر بنیامین نتانیاهو برای تغییرات در قوه قضاییه گرد آمده بودند تیشرتهایی با طرح و نقش هندوانه بر تن داشتند.
به دنبال رویدادهای اخیر نماد هندوانه و تصاویر آن به طور وسیعی در شبکههای اجتماعی در اعتراض به جنگ در غزه استفاده میشود.
برای مثال شومیرون نسا، کمدین مسلمان بریتانیایی در تیکتاک فیلترهایی با طرح هندوانه درست کرده است و از فالوورهای خود میخواهد که با استفاده از آنها ویدئوهایی تهیه کنند و قول داده است که تمام درآمد حاصل از آن را به مؤسسات خیریه در غزه اهدا کند.
برخی از کاربران شبکههای اجتماعی به جای پرچم فلسطین از نماد هندوانه استفاده میکنند چون میترسند شبکههای اجتماعی پستهای آنها را حذف کند یا حساب کاربری آنها را ببندد.
مدتی پیش طرفداران فلسطینیان، اینستاگرام را به «ممنوعیت نامحسوس» متهم کردند یعنی شبکه اینستاگرام اجازه نمیدهد پستهای خاصی را دیگران بتوانند ببینند.
منبع تصویر، GETTY IMAGES
منبع تصویر، GETTY IMAGES
جو تایدی، گزارشگر امور سایبری بیبیسی میگوید هیچ شواهدی مبنی بر ممنوعیت نامحسوس در حال حاضر وجود ندارد. او میگوید: «بهنظر نمیرسد هیچ توطئهای برای ممنوعیت کاربرانی که مطالبی در حمایت فلسطینیان منتشر میکنند وجود داشته باشد.»
«افراد از تصویر و نماد هندوانه در شبکههای اجتماعی استفاده میکنند اما میتوانند آزادانه از پرچم فلسطین هم استفاده کنند و به راحتی مطالبی درباره درگیریهای موجود بنویسند.»
هندوانه برای دههها در فلسطین بهویژه در انتفاضه اول و دوم (قیام فلسطینیان) به عنوان یک نماد سیاسی مطرح بود.
امروزه هندوانه نه تنها یک میوه فوق العاده محبوب در منطقه است، بلکه یک استعاره قدرتمند برای نسلهای فلسطینی و کسانی است که از مبارزات آنها حمایت می کنند.
خاطرات غزه: «وقتی بمیریم، هیچکس با خبر نمیشود»
منبع تصویر، ABDELHAKIM
- نویسنده, لارا جبالی و هریت اورل
- شغل, بی بی سی
چهار نفر در غزه، زندگی زیر بمباران را برای سرویس جهانی بیبیسی ضبط کردهاند و میگویند چطور روزهای طولانی را در جستجوی غذا و آب سپری کردهاند و در شبهای طولانیتر از حملات هوایی پناه گرفتهاند و تا صبح دعا میکنند که زنده بمانند.
نیروهای اسرائیل از ۷ اکتبر نوار غزه را بمباران کردهاند و به گفته وزارت بهداشت حماس در نتیجه آن بیش از ۱۰ هزار فلسطینی کشته شدهاند. این حملات در پاسخ به حمله حماس به اسرائیل انجام شد که بیش از ۱۴۰۰ کشته به جا گذاشت و حداقل ۲۴۲ نفر گروگان گرفته شدند.
شبکههای ناپایدار تلفن و قطع ارتباطات، تماسها را دشوار کرده است، اما مخاطبان ما هر وقت توانستهاند، پیامها و ویدیوهایی را ارسال کردهاند.
هشدار: این مقاله شامل جزییاتی است که ممکن است برای بعضی از خوانندگان آزاردهنده باشد.
جمعه ۱۳ اکتبر
هواپیماهای اسرائیل اعلامیههایی را میریزند که به ساکنان شمال غزه میگوید برای «سلامت و امنیت» خود، قبل از حمله زمینی قریبالوقوع به جنوب بروند.
منبع تصویر، FARIDA
فریده: فریده معلم انگلیسی ۲۶ ساله در شهر غزه است. در اولین پیام خود میگوید: «سه تا از خانههای همسایههای من حالا ویران شدهاند. همه مجبور به تخلیه هستیم اما جایی برای رفتن نداریم. فقط منتظریم. چند نفر از دوستانم گم شدهاند، احتمالاً مردهاند. از پدر و مادرم اطلاعی ندارم.»
او با خواهر و برادرش و شش فرزند خردسال آنها پیاده به طرف جنوب میرود. تقریباً یک هفته است که راه میروند و در خیابان میخوابند. هدف آنها گذشتن از رود وادی غزه و رفتن به منطقهای است که اسرائیل میگوید امن خواهد بود.
آدم: در همان روز، در شهر جنوبی خان یونس، آدم، یک کارگر جوان برای پنجمین بار در پنج روز گذشته آماده تخلیه میشود.
او میگوید: «از بیش از یک میلیون نفر از شمال غزه خواسته شد تا به جنوب، به ویژه به خان یونس، بروند. اما خان یونس زیر حملات هوایی است. یکی از حملات بسیار نزدیک به خانه من بود.»
منبع تصویر، ADAM
پس از اینکه اسرائیل نوار غزه را محاصره کامل کرد ذخایر غذا، دارو و بنزین کم شده است و آدم نمیتواند از پدر مسن خود، که به بیماری پارکینسون مبتلا است، خوب مراقبت کند. در بیمارستان هم برایش تختی پیدا نمیکنند. آنها دیشب در حیاط بیمارستان روی زمین خوابیدند.
خالد: خالد، که تأمینکننده تجهیزات پزشکی و ساکن جبالیا در شمال غزه است، با وجود اعلامیههایی که به آنها میگوید آن منطقه را تخلیه کنند، با خانوادهاش جایی نمیروند.
او در یک پیام ویدئویی، که صدای انفجار بمبها در پس زمینه شنیده میشود میگوید: «کجا برویم؟ هیچ جا امن نیست، هیچ استثنایی نیست. ما در هر صورت میمیریم.» خالد از دو فرزند خردسال پسر عمویش مراقبت میکند که از حمله به بازاری در همسایگی او جان سالم به در بردند.
او میافزاید: «به دلیل عده زیاد مصدومان، کمبود شدید تجهیزات پزشکی وجود دارد. بعضی از داروها را باید در دمای پایین نگهداری کرد، اما به دلیل قطع برق فاسد و خراب شدهاند. به این اقلام نیاز فوری است.»
میگوید که از زمان شروع جنگ نتوانسته است تجهیزات پزشکی را تحویل دهد.
دوشنبه ۱۶ اکتبر
کاروانی از وسایل نقلیه حامل غیرنظامیان که به طرف جنوب در خیابان صلاحالدین، یکی از دو مسیر تعیین شده برای تخلیه، در حرکت بودند، مورد اصابت قرار گرفت. به گفته وزارت بهداشت فلسطینی، ۷۰ نفر که بیشتر آنها زن و کودک بودند، کشته شدند. ارتش اسرائیل هرگونه دخالت در این موضوع را رد میکند. تا امروز ۲۷۸۵ فلسطینی کشته شدهاند.
با وقوع حملات در جنوب، عده بیشتری از فلسطینی ها تصمیم میگیرند در خانههای خود در شمال بمانند. دیگرانی که به دنبال سرپناهی در جنوب بودند تصمیم به بازگشت میگیرند.
فریده: فریده پس از روزها خوابیدن در خیابان، بسیار پریشان و آشفته است. او میگوید: «من برای توصیف احساسم یا اتفاقی که در حال رخ دادن است کلمهای ندارم. اطراف ما زیاد بمباران میشود و همه بچهها گریه میکنند، نمیدانیم کجا برویم.»
«هر شب در غزه نمیدانی فردا صبح بیدار میشوی یا نه. من فقط کنار خانوادهام مینشینم و حجاب دارم. باید برای هر گونه حمله هوایی که ممکن است با آن مواجه شویم آماده باشم.»
سهشنبه ۱۷ اکتبر
در انفجار در بیمارستان الاهلی شهر غزه ۴۷۱ نفر کشته شدند. زنان و کودکانی که در حیاط بیمارستان پناه گرفته بودند در میان کشتهشدگان هستند. اسرائیل میگوید که در آن دخالتی نداشته و این انفجار ناشی از شلیک اشتباه پرتابه جهاد اسلامی فلسطین بوده است.
عبدالحکیم: چند ماه قبل از شروع جنگ، عبدالحکیم به عنوان مهندس نرمافزار فارغالتحصیل شد. او در اردوگاه آوارگان البریج در مرکز غزه زندگی میکند. او میگوید چند تن از دوستانش در محل وقوع انفجار بیمارستان بودند. یکی مجروح شد و دیگری تمام خانوادهاش را از دست داد.
منبع تصویر، ABDELHAKIM
او در ویدئویی که با نور فانوس فیلمبرداری شده است، میگوید: «من ۲۳ سالهام و فعلا زنده هستم. نمیدانم تا زمانی که زنده هستم داستان من گفته میشود یا نه. ممکن است توسط هواپیماهای بالای سرم کشته شوم.»
«ما نه آب داریم، نه دارو، نه برق، نه اقلام ضروری. من سه روز است که چیزی نخوردهام جز یک تکه نان که بین خودم و خواهر و برادرم تقسیم کردیم. من و خانواده ام در ۱۲ روز گذشته بیش از ۱۰ ساعت نخوابیدهایم. ما خیلی خستهایم، نمیتوانیم استراحت کنیم، زیرا بسیار نگران هستیم.»
عبدالحکیم و سایر داوطلبان در حال توزیع کمکها از خانه او هستند. او توضیح میدهد: «ما در حال آماده کردن بستههای کمک و پتو هستیم. حتی بچهها هم کمک میکنند. ما تصمیم گرفتیم به جای اینکه منتظر کامیونهای کمک از مصر باشیم، خودمان دست به کار شویم.»
جمعه ۲۰ اکتبر
خانه عبدالحکیم در حمله هوایی اسرائیل ویران شده است و او فیلمی از ساختمان فروریخته ارسال میکند. در حالی که خانواده در تلاش برای تخلیه هستند، در پس زمینه فریادهای سرآسیمهای شنیده میشود.
عبدالحکیم: «ما دور هم نشسته بودیم و ناگهان موشک به خانه ما اصابت کرد. بهسختی از خانه خارج شدیم. همسایههایمان هنوز زیر آوار هستند. به دنبال آنها گشتیم اما کسی را پیدا نکردیم. ما هر دقیقه و هر ساعت در محاصره مرگ، زندگی میکنیم.»
«من و خانوادهام با معجزه زندهایم. باید بخشی از خانهمان را تعمیر کنیم تا بتوانیم اینجا بمانیم و منتظر مرگ باشیم.»
چهارشنبه ۲۵ اکتبر
محله عبدالحکیم مورد حمله هوایی دیگری قرار گرفت. تا امروز ۶۹۷۲ فلسطینی کشته شدهاند.
عبدالحکیم: این بار فقط میتواند یک پیام صوتی با صدای گریان و چند پیامک ارسال کند و میگوید: «من هیچ کمکی نمیتوانستم انجام دهم، از دیدن اعضای بدن که در همه جا افتاده بودند فلج شدم. هیچکس اینجا در امان نیست، ما همه در حال شهید شدن هستیم.»
به کامیونهای کمکرسانی از طریق گذرگاه رفح با مصر اجازه ورود به غزه را دادهاند، اما تدارکاتی که آنها آوردهاند برای جمعیت آواره غزه کافی نیست – سازمان ملل تخمین میزند که بیش از ۱.۴ میلیون نفر مجبور به ترک خانههای خود شدهاند.
آدم: تلاش و مشقت برای یافتن غذا برای خانوادهاش دائماً ذهن او را مشغول کرده است: «برای تهیه غذا باید خیلی زود بیدار شوم تا مجبور به ایستادن در صفی طولانی نباشم. اوضاع دارد بدتر میشود.»
«وقتی در حیاط مدرسه میخوابی، چیزی درونات میشکند. و وقتی در حیاط بیمارستان میخوابی، چیز دیگری در درونات میشکند. وقتی در صف نان میایستی و برای آب التماس میکنی، خیلی چیزها در درونات میشکنند.»
خالد: «آنها ما را بمباران میکنند و ما نمیدانیم چگونه بیرون برویم و نان بگیریم. یخچالی برای نگهداری غذا وجود ندارد. غذای فاسد و گوجهفرنگی گندیده میخوریم، حشرات از داخل گل کلم بیرون میآیند. چارهای جز خوردن آن نداریم، زیرا هیچ چیز دیگری وجود ندارد. ما باید کپکها را جدا کنیم و آنچه داریم را بخوریم.»
منبع تصویر، KHALID
فریده: خانواده فریده تصمیم میگیرند به خانه خود در شمال بازگردند. او میگوید: «جایی برای ماندن در جنوب نداریم و هیچ لوازم ضروریای نداشتیم. بمباران در جایی که ما بودیم بسیار سنگین بود. تصمیم گرفتیم به خانه برگردیم تا حداقل شأن و غرور خودمان را حفظ کنیم.»
«ما خیلی خوشحالیم که جایی برای نشستن و داریم و میتوانیم با دوستان و خانوادهمان تماس بگیریم، حتی اگر چهار یا پنج دقیقه در روز باشد.»
مدت کوتاهی پس از بازگشت، خیابانشان بمباران میشود و بخشی از خانه او آسیب میبیند.
جمعه ۲۷ اکتبر
با افزایش عملیات زمینی اسرائیل، اینترنت و خدمات تلفنی در غزه به طور کامل قطع شده و باعث قطع کامل ارتباطات به مدت ۴۸ ساعت شده است. نمیتوانیم با آدم، عبدالحکیم، فریده و خالد ارتباط برقرار کنیم. وقتی شبکههای ارتباطی دوباره وصل میشوند، آنها روزهای تاریکی را توصیف میکنند.
عبدالحکیم: «دیشب بمباران شدیدی صورت گرفت. هیچ راه ارتباطی وجود ندارد و آمبولانسها نمیتوانند برای بردن مردم بیایند، بنابراین هرکسی که بمباران شود همانجا میمیرد.»
آدم: «خدا را شکر من خوبم. اما زمانی که ارتباطات قطع شده بود، پدرم از دنیا رفت. روحاش شاد. من در آن لحظه اصلا نمیتوانستم حتی با نزدیکترین کسانم تماس بگیرم، تا آنها بتوانند در کنار من باشند، یا حتی به آنها بگویم چه اتفاقی افتاده است.»
فریده: گریان میگوید: «دوستم را از دست دادم و خانهام ویران شد. برادرم مجروح شد، غم دارد مرا میخورد، حالمان خوب نیست، کاملا نابود شدهایم.»
خالد: «به نظر میرسید روزی عادی باشد، اما وقتی اینترنت وصل شد، شروع به شنیدن خبرها کردیم. خانهها و بلوکهای ساختمانی ویران شده بودند. تمامی اعضای بعضی خانوادهها کشته شده بودند. وضعیت غمانگیز است. آنها ارتباط ما را با دنیا قطع کردند و بعد قتل عامها شروع شد.»
دوشنبه ۳۰ اکتبر
تانکهای اسرائیل به شهر غزه نزدیک میشوند و در جاده صلاحالدین، مسیر اصلی تخلیه از شمال به جنوب غزه دیده میشوند.
منبع تصویر، KHALID
خالد: «من نمیروم، حالا داریم فکر میکنیم: ‘خدایا بمب بعدی کی میافتد که بمیریم و راحت شویم؟’»
این آخرین باری است که از خالد خبری میشنویم. پس از حمله هوایی اسرائیل به جبالیا، محل زندگی او، در ۳۱ اکتبر، ارتباط ما قطع شد. به گفته یک مقام بهداشت فلسطینی، دست کم ۱۰۱ نفر کشته و ۳۸۲ نفر زخمی شدند. اسرائیل میگوید که یک فرمانده ارشد حماس را هدف قرار داده است نه غیرنظامیان. حماس که از طرف اسرائیل، آمریکا، بریتانیا، اتحادیه اروپا و دیگران به عنوان یک گروه تروریستی شناخته میشود، به پنهان کردن اعضای خود در مناطق غیرنظامی متهم است.
فریده: «من رویاهایی دارم. خانواده و دوستان خوبی دارم. زندگی خوبی داشتم. مدام فکر میکنم: ‘وقتی بمیریم، هیچ کس از آنچه در حال رخ دادن است مطلع نخواهد شد’. لطفا هر چه میگویم بنویسید، من میخواهم داستانم را به گوش دنیا برسانم چون تنها یک عدد نیستم.»
آدم: «از شما میخواهم که کل این داستان را بگویی، این داستان مستند است، تا دنیا برای همیشه شرمنده باشد که اجازه داد این اتفاق برای ما بیفتد.»
کارشناسان سازمان ملل هشدار دادهاند که زمان برای جلوگیری از «نسلکشی» در غزه رو به اتمام است.
در چهار هفته اول جنگ، بیش از ۱۰ هزار فلسطینی که اکثریت آنها غیرنظامی بودند، کشته شدند. بیش از ۴ هزار نفرشان کودک هستند.
*عده افراد کشته شده در غزه از وزارت بهداشت حماس تهیه شده است
- نویسنده : قیام خوراسانی