آبهنومیکس به عنوان یک جنگ همهجانبه علیه رکود مطرح شد. این شامل سه معیار گسترده بود که آبه آنها را “پیکان” توصیف میکرد:
- یک سیاست مالی انبساطی مبتنی بر مخارج سنگین دولت برای تحریک رشد
- یک سیاست تسهیل پولی عظیم که بازار را پر از پول کرد
- اصلاحات اقتصادی ساختاری برای ایجاد منابع جدید رشد و افزایش بهرهوری
اقتصاددانان میگویند معیار سیاست پولی بیشترین تأثیر را داشت. برای انجام آن، آبه کورودا هاروهیکو را به عنوان رئیس بانک ژاپن منصوب کرد.
هر سه پیکان باعث بهبود درآمد شرکتها و فعال شدن بازار کار شدند. رشد تولید ناخالص داخلی ژاپن در سال مالی ۲۰۱۳ به ۶ / ۲ درصد رسید.
اما این روند دوام نیاورد. رشد در سالهای بعد عمدتاً بین صفر تا ۱ درصد باقی ماند و بدبینان را بر آن داشت تا قابلیت ماندگاری آبهنومیکس را زیر سئوال ببرند.
بانک ژاپن همچنین نتوانست به هدف تورم ۲ درصدی خود دست یابد. تورم تنها اخیراً پس از آن که حمله روسیه به اوکراین باعث افزایش قیمت جهانی نفت و مواد غذایی شد، از این حد بالاتر رفت.
اکنون ارزش ین ژاپن سقوط کرده است و به پایینترین سطح خود در برابر دلار آمریکا در بیش از دو دهه گذشته رسیده است. بسیاری از اقتصاددانان این سقوط را ناشی از اختلاف میان نرخ بهره در این دو کشور میدانند. فدرال رزرو برای مقابله با تورم فزاینده شروع به افزایش نرخهای خود کرد، اما بانک ژاپن به سیاست تسهیل پولی خود پایبند است.
رتبهبندی آبهنومیکس
نظرات در مورد خوب یا بد بودن آبهنومیکس برای اقتصاد ژاپن متفاوت است.
یک کارشناس میگوید سیاستهای آبه اقتصاد را احیا کرد. کینوشیتا تومو که استراتژیست بازار جهانی در شرکت Invesco Asset Management است، میگوید: «قبل از آبهنومیکس، تورم منفی یا کاهش قیمتها برای شرکتها و مصرفکنندگان در ژاپن یک واقعیت اجتنابناپذیر بود. تورم منفی واقعاً شرکتها را از افزایش دستمزدها و استخدام نیروی کار جدید دلسرد کرد زیرا آنها قادر به افزایش قیمت کالاها و خدمات خود نبودند. و رکود دستمزدها برای مصرف بد بود.»
کینوشیتا در مورد سه دهه رکود دستمزدها در ژاپن میگوید: «درست است که دستمزدها حتی پس از آبهنومیکس نیز ثابت مانده، اما تعداد کارگران در ژاپن در دوره آبهنومیکس بیش از ۴ میلیون نفر افزایش یافته است. بنابراین اگرچه دستمزدها راکد مانده، اما اقتصاد ژاپن به طور قابل توجهی گسترش یافته است.»
در آینده چه میشود؟
آبه یکی از حامیان اصلی کورودا و سیاست تسهیل پولی عظیم او بود. مرگ ناگهانی آبه توجهها را به تغییر احتمالی در بازار ارز، به ویژه نرخ تبادل دلار آمریکا و ین ژاپن معطوف کرده است.
کینوشیتا میگوید که ممکن است ارزش ین به طور غیرمستقیم در نتیجهی درگذشت آبه بالا برود. او میگوید: «دوره کورودا بهار آینده به پایان میرسد. اگر فعالان بازار فکر کنند کیشیدا رئیسی برای بانک ژاپن منصوب خواهد کرد که به سیاست تسهیل پولی عظیم کورودا پایبند نباشد، ممکن است سرمایهگذاران احتمال تشدید زودتر از حد انتظار سیاست پولی توسط بانک ژاپن را بدهند. این امر میتواند منجر به افزایش ارزش ین شود.»
کینوشیتا همچنین به واکنشهای سرمایهگذاران در ژاپن و خارج از کشور به مرگ آبه اشاره کرد.
او میگوید: «آبه مدافع قوی اصلاحات ساختاری بود. این رویداد غمانگیز، بازار را به این باور رساند که ممکن است فشار کمتری بر نخستوزیر کیشیدا برای ارتقای اصلاحات ساختاری وجود داشته باشد. احتمالاً به همین دلیل است که پس از شلیک به آبه در ۸ ژوئیه، شاخص نیکِی بازار سهام توکیو بیش از ۱ درصد کاهش یافت.»
کینوشیتا همچنین به انتخابات مجلس سنا (۱۰ ژوئیه) اشاره کرد. او گفت: «علاوه بر درگذشت آبه، پیروزی گسترده حزب حاکم لیبرال دموکرات در انتخابات مجلس سنا میتواند نقطه عطف دیگری برای اقتصاد باشد. سرمایهگذاران به دقت زیر نظر خواهند داشت تا ببینند در چند هفته آینده چه سیاستهایی اتخاذ میشود.»
تیراندازی به آبه شینزو
تلاش برای احیای آبه
پروفسور فوکوشیما هیدهتادا، وضعیت پرتنش در بیمارستان دانشگاه پزشکی نارا در ۸ ژوئیه را به یاد میآورد که تیم او در تلاش برای نجات جان آبه بود.
او میگوید: «فکر میکردم شرایط بسیار سختی در پیش داریم. به ما گفتند آبه به دلیل اصابت گلوله دچار ایست قلبی-ریوی شده است.»
هنگامی که آبه با هلیکوپتر امداد به بیمارستان منتقل شد، فوکوشیما گروهی تشکیل داد و تا جایی که میتوانستند خون جمعآوری کردند.
او میگوید اولین قدم این بود که خونریزی را متوقف کنیم. فوکوشیما مجبور شد قفسه سینه آبه را بشکافد تا محل جراحت را پیدا کرده و آن را ببندد. اما این عمل جراحی سختی بود، چرا که جراحت آبه بسیار بزرگ بود و رگهای خونی بزرگ زیادی در قفسه سینه وجود دارد.
این تیم موفق شد خونریزی داخلی را متوقف کند و حدود ۱۳ لیتر خون – تقریبا سه برابر متوسط خونی که در بدن یک فرد بزرگسال وجود دارد – به آبه تزریق کرد، اما آبه همچنان علائم حیاتی نشان نمیداد. فوکوشیما معتقد بود چشمانداز روشنی برای احیای او وجود ندارد.
فوکوشیما میگوید: «تیم من تصمیم گرفت درمان را تا زمانی که خانواده او به بیمارستان برسند ادامه دهد. ما به صورت کلی فقط پس از موافقت خانواده، تلاش برای احیای فرد را متوقف میکنیم.»
فوکوشیما میگوید همسر آبه عصر به آنجا رسید. در ساعت ۰۳ : ۵ بعد از ظهر، چهار ساعت و نیم پس از انتقال نخستوزیر سابق به بیمارستان، آنها درمان را متوقف کردند.به بیمارستان، آنها درمان را متوقف کردند.
شکست امنیتی
بازرسان در تلاشند تا بفهمند فرد ضارب چگونه توانسته خود را به چنین شخصیت سیاسی بلندپایهای برساند.
مصاحبهها با مقامات پلیس نشان داده ماموری که باید مظنون را تشخیص میداد، حواسش به مرد دیگری که یک چرخدستی را هل میداد پرت شد. او متوجه نشد که فرد مظنون از پشت و در یک مسیر مروب به آبه نزدیک میشود.
ویدئوی ۱۹ ثانیهای اناچکی از بازسازی صحنه جرم بر اساس مصاحبه با بازرسان.
دو روز قبل از انتخابات مجلس سنا، آبه در یک تقاطع مقابل ایستگاه قطاری در شهر نارا به همراه نامزدهای انتخابات ایستاده بود. نردههای محافظ دور او بود و چهار مامور پلیس نیز از او محافظت میکردند.
سه نفر از این چهار مامور، به جمعیت تماشاگران که در مقابل نخستوزیر سابق بودند تمرکز داشتند.
چهارمین نفر مسئول اصلی نظارت بر محوطه پشت او بود.
آبه سخنرانی خود را حدود ساعت ۳۰ : ۱۱ صبح آغاز کرد.
کمی بعد، یاماگامی تِتسویا، که در یک پیادهرو پشت تریبون ایستاده بود، به سمت آبه حرکت کرد.
اما دقیقا در همان لحظه مرد دیگری در محوطه پشت آبه در حال هل دادن یک چرخدستی بود و حواس ماموری که مسئول نگهبانی از آنجا بود پرت شد.
یک مامور دیگر از پیادهرویی که یاماگامی ابتدا در آنجا ایستاده بود محافظت میکرد، اما در حال نظارت بر جمعیت بود و متوجه مظنون نشد.
یاماگامی زمانی که اولین تیر را به آبه شلیک کرد، حدود هفت متر با او فاصله داشت.
ماموران پلیس سعی کردند با سپرهای ضد گلوله از نخستوزیر سابق محافظت کنند. اما فاصله آنها انقدر زیاد بود که نتوانستند به آبه برسند یا او را روی زمین بخوابانند.
حدود دو ثانیه بعد یاماگامی دوباره شلیک کرد، این بار از فاصله پنج متری. گفته میشود تیراندازی دوم منجر به مرگ آبه شد.
معمولا یکی از ملزومات اقدامات امنیتی برای افراد بسیار مهم این است که وسایل نقلیه در نزدیکی آن محل باشند تا در صورت حمله، بتوان آن فرد را به سرعت فراری داد. اما در نارا ماشینها خیلی دورتر پارک شده بودند.
تاکاهاشی کیوتاکا، رئیس سابق پلیس کلانشهر توکیو، امنیت سخنرانی آبه را یک «شکست کامل» از سوی پلیس توصیف کرد.
یاماگامی تتسویا کیست؟
یاماگامی تِتسویا، مظنون این تیراندازی، یکی از سه فرزند پدر و مادری است که صاحب یک شرکت عمرانی بودند. عمویش به اناچکی گفت زمانی که یاماگامی تنها ۴ سال داشت پدرش درگذشت و برادر بزرگترش هم حدود هشت سال پیش از دنیا رفت.
یاماگامی مدارس ابتدایی و راهنمایی را در نارا گذراند و عضو باشگاه بسکتبال مدرسه بود. یکی از همتیمیهای سابقش از او به عنوان پسری یاد میکند که کمحرف بود اما هم در ورزش و هم در کلاس درس عالی بود.
یکی از همکلاسیهای دبیرستانش نیز او را فردی ساکت و بیسروصدا توصیف کرد و گفت که یاماگامی هیچوقت دچار مشکل نشده بود.
عموی یاماگامی میگوید برادرزادهاش پس از ترک مدرسه سعی کرد به استخدام آتشنشانی درآید، اما نتوانست در آزمون ورودی موفق شود. او در سال ۲۰۰۲ به نیروی دریایی دفاع از خود ژاپن پیوست و به مدت سه سال در آنجا خدمت کرد.
در همان سال مادرش اعلام ورشکستگی کرد. به گفته عموی یاماگامی، او در سال ۱۹۹۱ به یک گروه مذهبی پیوسته بود و در مجموع ۱۰۰ میلیون ین (بیش از ۷۲۰ هزار دلار) به این گروه کمک مالی کرده بود.
این گروه میگوید که نمیتواند تاریخ دقیق یا میزان کمکهای مالی مادر یاماگامی را تأیید کند، اما میافزاید که نیمی از کل این پول به او برگردانده شد.
مظنون در سال ۲۰۰۵ در حالی که هنوز عضو نیروی دریایی دفاع از خود بود، اقدام به خودکشی کرد. او به کارفرمای خود گفته بود این گروه مذهبی زندگیش را به هم ریخته و او میخواهد که خواهر و برادرش مبلغی را از بیمه عمرش دریافت کنند.
بازرسان معتقدند که او به آبه تیراندازی کرد چرا که فکر میکرد نخستوزیر سابق ژاپن روابط نزدیکی با این گروه دارد.
مشخصات روانشناختی مظنون
خانم کاتادا تامامی، روانپزشکی که تسلط زیادی در روانشناسی جنایی دارد، میگوید سختیهایی که مظنون در اوایل زندگی با آن مواجه شد، به او یک احساس امتیاز غیرعادی داده بود و او معتقد بود میتواند از چیزهایی جان سالم بدر ببرد که دیگران نمیتوانند.
کاتادا معتقد است ارتباطی بین این تیراندازی و حملات خشونتآمیز و بدون تبعیض که در سالهای اخیر در ژاپن رخ داده، وجود دارد. او میگوید: «اگرچه این بار شکل جنایت متفاوت است، اما همه مظنونان افرادی منزوی هستند که احساس ناامیدی، درماندگی و میل به انتقامجویی دارند.»
ه در سیاست ژاپن
آبه در سال ۱۹۹۳ پس از مرگ پدرش در انتخابات مجلس نمایندگان شرکت کرد.
از آن زمان او به یک چهره برجسته در سیاست ژاپن تبدیل شد. آبه به عنوان معاون دبیر اول کابینه به همراه نخستوزیر وقت ژاپن از کره شمالی دیدار کرد.
آبه اولین بار در سال ۲۰۰۶ در سن ۵۲ سالگی به عنوان نخستوزیر ژاپن برگزیده شد که او را به جوانترین نخستوزیر ژاپن پس از جنگ جهانی دوم تبدیل کرد. حدود یک سال بعد، حزب لیبرال دموکرات در انتخابات مجلس سنا شکست خورد و آبه به دلیل بدترشدن وضعیت سلامتیش استعفا داد.
وضعیت جسمانی او با گذشت زمان بهتر شد. پس از آن حزب لیبرال دموکرات به رهبری آبه در انتخابات مجلس نمایندگان در سال ۲۰۱۲ به پیروزی قاطع رسید و او بار دیگر نخستوزیر شد.
آبه به خاطر سیاست «آبهنومیکس» که هدف آن احیای اقتصاد کشور بود، شهرت یافت. او در جبهه دیپلماسی یک سیاستمدار هوشمند بود.
حزب لیبرال دموکرات به رهبری آبه توانست در یک سری انتخابات پیروزیهایی بدست آورد و به این ترتیب او برای طولانیترین مدت به عنوان نخستوزیر ژاپن خدمت کرد.
آبه در سال ۲۰۲۰ دوباره به دلیل مشکلات سلامتی از سمت خود کنارهگیری کرد، اما همچنان به عنوان یکی از چهرههای تاثیرگذار حزب لیبرال دموکرات باقی ماند.
- نویسنده : قیام خوراسانی
- منبع خبر : NHK