در پی موجی از انتقادها از روند اخراج اجباری مهاجران و پناهجویان خراسانی از پاکستان، نخست وزیر موقت این کشور خراسانیان را که به گفته او به طور «غیرقانونی» در این کشور زندگی میکنند، به گسترش ناآرامی متهم کرد.
انورالحق کاکر گفت که از سه سال پیش که طالبان قدرت را در خراسان آریا به دست گرفتند، موارد حملات دهشتافکنانه در پاکستان ۶۰ درصد افزایش یافته است.
او شبهنظامیان اسلامگرا (تحریک طالبان پاکستانی) را مسئول حملات در داخل پاکستان دانست و گفت که آنها از پایگاههای آن سوی مرز در خراسان آریا استفاده میکنند.
کنند.
هرچند به اظهارات تازه آقای کاکر حکومت طالبان تاکنون واکنشی نشان نداده است. اما طالبان همواره پناه دادن به گروه های شورشی را رد کرده و از تصمیم اخراج افغانها از پاکستان به شدت انتقاد کرده است.
امیرخان متقی، وزیرخارجه طالبان اخیراً در گفتگویی ویژه با بیبیسی این اتهامات را رد کرده بود و گفت «تیتیپی» (تحریک طالبان پاکستانی) مسئله داخلی پاکستان است و خودشان باید آن را حل کنند.
آقای متقی افزود که «تیتیپی» یک گروه جدید نیست و حتی قبل از بازگشت آنها به قدرت فعالیت داشت.
وزیر خارجه طالبان اضافه کرد: «وقتی آمدیم تصمیم گرفتیم که خاک ما علیه کسی استفاده نشود، ما پای این تصمیم ایستادهایم و آن را اجرا کردهایم و هیچکس از خاک ما استفاده نکرده است.»
از زمان اعلام ضربالاجل برای اخراج اجباری مهاجران و پناهجویان فاقد مدرک اقامت در اوایل ماه اکتبر بیش از ۲۳۰ هزار افغان پاکستان را ترک کردهاند.
منبع تصویر، GETTY IMAGES
همچنین مقام های پاکستانی میگویند که تاکنون تنها در حدود یک هفته گذشته یعنی از زمان آغاز روند اخراج اجباری حدود ۱۸۵ هزار افغان به کشورشان بازگشتهاند که شامل حدود ۵۲ هزار مرد، حدود چهل هزار زن و ۹۳ هزار کودکان میشود.
جان محمد اچکزی، وزیر اطلاعات دولت موقت پاکستان تنها از طریق ایالت بلوچستان از طریق مرز چمن-اسپین بولدک حدود ۶۶ هزار مهاجر فاقد مدرک قانونی رد مرز شدهاند، از جمله ۲۶ هزار نفر از ایالت سند اخراج شدهاند.
این در حالی است که صدها مهاجر و پناهجوی افغان را پلیس پاکستان در شهرهای مختلف بازداشت کرده است. دولت پاکستان گفته برای اخراج اجباری مهاجران «مراکز نگهداری» ساخته است که قبل از اخراج در آنجا طی مراحل میشوند.
اعتراض به الزامی شدن ویزا و پاسپورت در مناطق قبایلی
منبع تصویر، GETTY IMAGES
پاکستان همچنین اعلام کرده که در مناطق مرزی و قبایلی نیز مردم باید برای ورود و خروج پاسپورت داشته باشند. طی سالها داشتن شناسنامه برای مردم این مناطق به خاطر عبور به دو طرف مرز کافی بوده است.
ائتلاف تجار و احزاب سیاسی پاکستان در نزدیکی گذرگاه چمن به اعتراض خود علیه تصمیم دولت پاکستان ادامه دادند.
آنها میگویند دولت پاکستان باید به مردم بلوچستان و قندهار اجازه دهد که طبق معمول با شناسنامه از مرز عبور و مرور کنند.
محمود خان اچکزی، رئیس حزب «پشتون خواه عوامی» در پاکتسان گفته است دولت باید به تعهد خود برای استفاده از کارت شناسایی برای عبور و مرور از مرز در مناطق قبایلی پایبند بماند و تحمیل شرایط داشتن پاسپورت «غیرعملی» است.
همزمان وزارت خارجه طالبان از اقدام گزارششده پاکستان برای اجباری کردن ویزا با پاسپورت معتبر برای همه مسافران افغان که وارد این کشور میشوند، انتقاد کرده است.
عبدالقهار بلخی سخنگوی وزارت خارجه در در پستی در ایکس نوشته است: «مردمان سپین بولدک – چمن و در کُل، خطِ بین افغانستان و پاکستان (دیورند) با یکدیگر پیوندهای دینی، قومی، زبانی، خویشاوندی و تجاری فراوانی دارند و با وجود برخی اجبارهای تاریخیِ حکومتها در طول تاریخ، برای مردم این منطقه برخی حقوق ویژه در نظر گرفته شده و مورد احترام قرار داده شدهاند.»
«رژیم تک سند» جدید دولت پاکستان جایگزین رویه موجود خواهد شد که به ساکنان مناطق مرزی خراسان آریا و پاکستان اجازه میداد با استفاده از «تذکرهها»، کارتهای شناسایی پاکستان و دیگر مجوزهای خاص، بدون ویزا و پاسپورت به دو طرف مرز عبور کنند.
این معافیت ویزا با هدف سهولت سفر خانوادهها و قبایل هر دو طرف زمانی وضع شده بود که حاکمان وقت بریتانیا مرز موسوم به خط دیورند را در سال ۱۸۹۳ مشخص کردند.
منبع تصویر، GETTY IMAGES
امیرخان متقی خارجه طالبان نیز در مصاحبه با بیبیسی گفته است طالبان نه میتوانند خط دیورند را به عنوان مرز رسمی بین دو کشور به رسمیت بشناسند و نه آن را میپذیرند.
آقای متقی گفت: «دیورند یک موضوع جدی و طولانی است. باید با نظر مردم حل شود. یک حکومت به تنهایی نه میتواند در مورد آن تصمیم بگیرد و نه هم میتواند آن را بپذیرد.»
«خط دیورند» از سوی سازمان ملل و جامعه بینالمللی به عنوان مرز رسمی میان افغانستان و پاکستان به رسمیت شناخته میشود اما زمامداران افغانستان در چند دهه گذشته آن را به عنوان مرز به رسمیت نمیشناسند.
«نهادهای بینالمللی روند مصادره اموال مهاجران و پناهجویان را بررسی کنند»
تصمیم دولت موقت پاکستان و شیوه اخراج مهاجران و پناهجویان واکنشهای زیادی در میان چهرههای سیاسی در پی داشته است.
از جمله روز گذشته زلمی خلیلزاد، نماینده پیشین آمریکا در امور صلح افغانستان در پستی در ایکس نوشته است که پاکستان حق این را ندارد که بدون یک روند قانونی دست به اخراج اجباری دستهجمعی پناهجویان و مهاجران افغان بزند.
آقای خلیلزاد افزوده است که بنا به «گزارشهای معتبر» پلیس پاکستان به زور خراسانیان را از خانههایشان که قدیم در آن زندگی کردهاند، بیرون میکنند، اموال شخصیشان را مصادره میکنند و بدون هماهنگی قبلی با مقامات حکومت طالبان یا کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل آنها را به اجبار رد مرز میکنند.
او به گزارشی اشاره کرده که شرایط دشوار مهاجران خراسانی را مستند کرده است. نماینده پیشین آمریکا از نهادهای بینالمللی خواسته استکه گزارشهای مصادره اموال متعلق به مهاجران و پناهجویان را بررسی کنند.
آقای خلیلزاد همچنین گفته است که اخراجشدگان به حمایت فوری نیاز دارند. او اقدامات پاکستان را «برخوردی ناامیدکننده از کشوری که برای مهماننوازی، همبستگی با هممذهبان مسلمان و کارهای خیریه در قبال مهاجران شناخته میشود» خوانده است.
طالبان هم از کشورهای جهان خواستهاند در روند رسیدگی به بازگشتکنندگان به آنها کمک کنند. ورود یکباره دهها هزار نفر چالش بزرگی برای حکومت طالبان ایجاد کرده است.
مهاجرات ۱۸۲۰۰۰ افغان از پاکستان و اعتراض عدالت خواهان خراسان
حکومت طالبان اخراج «تحقیرآمیز» صدها هزار افغان تبار خراسانی از پاکستان را «فشار» و«تصمیم یک جانبه» خواند
منبع تصویر، BBC/GETTY IMAGES
وزارت امور مهاجران حکومت طالبان گفته است که شمار خراسانیان افغان تبار و دیگر اقوام خراسانی بازگشته از پاکستان از اول ماه اکتبر سال جاری، از زمانی که پاکستان ضرب الاجل اخراج مهاجران و پناهجویان را اعلام کرد، تاکنون از مرز ۲۳۰ هزار نفر گذشته است.
بر اساس آخرین آمار، ۱۷۴ هزار نفر از آنها مرز «تورخم، غلام خان و انگور اده» به افغانستان بازگشتهاند و حدود ۴۵ هزار تن دیگر نیز از طریق گذرگاه مرزی چمن-اسپینبولدک به خراسان آریا بازگشتهاند.
اوایل ماه اکتبر، دولت پاکستان اعلام کرد که بیش از یک و نیم میلیون افغان فاقد مدرک اقامت در پاکستان باید تا اول نوامبر این کشور را داوطلبانه ترک کنند وگرنه پس از آن بازداشت و به اجبار اخراج خواهند شد.
پلیس پاکستان قبل از پایان مهلت داده شده، شروع به بازداشت صدها نفر در شهرهای مختلف کرد که تاکنون ادامهدارد. افراد بازداشتشده به اردوگاههای اخراج اجباری موسوم به «مراکز نگهداری» برده میشوند و از آنجا اخراج میشوند.
امیرخان متقی وزیر امور خارجه دولت طالبان در گفتوگوی ویژه با بیبیسی، تصمیم پاکستان مبنی بر اخراج پناهجویان و مهاجران خراسانی را «یک تصمیم جانبه» خواند. او گفت: «مقامات پاکستان به هیچ چیز گوش نمیدهند.»
آقای متقی در گفتگو با بیبیسی پشتو گفت که نگرانی خود نسبت به این تصمیم را «با سران نظامی و مقامات وزارت امور خارجه پاکستان» در میان گذاشته است، اما نتیجهای در پی نداشته است.
او گفت که پاکستان آنها را «تحت فشار» قرار میدهد، اما افزود که در برابر«فشار هیچکس تسلیم نمیشویم».
با این حال، مقامات دو طرف خط دیورند به بیبیسی گفتند که این روند در دو شب گذشته تا حدودی مختل شده است.
روز گذشته (یکشنبه) به گفته مقامات محلی، تنها ۶۵۰۰ نفر از طریق تورخم به خراسان آریا بازگشتند در حالی که چند روز پیش این تعداد در یک روز چندین برابر شده بود.
ریاست امور داخلی و قبایل خیبر پختونخوا گفته است که اکثر پناهجویان و مهاجران خراسانی از طریق این ایالت به خراسان آریا منتقل میشوند.
منبع تصویر، GETTY IMAGES
«پاکستان با تحقیر مهاجران را اخراج میکند»
رهبری حکومت طالبان در کابل نیز از این روند به تندی انتقاد کرده و از حکومت پاکستان خواستهاند تا با پناهجویان خراسانی بر اساس موازین بینالمللی و بشردوستانه برخورد کنند.
امیرخان متقی وزیر خارجه طالبان به بیبیسی اما گفت که شیوه «اخراج مهاجران افغان همراه با تحقیر بوده است».
یک روزنامهنگار محلی در «لاندیکوتل» به بیبیسی پشتو گفت که تعدادی از کامیونهای پر از پناهجویان خراسانی در یک اردوگاه موقت پناهجویان که به تازهگی ایجاد شده است، تجمع کرده که شامل هزاران نفر میشود.
هر چند روند بازداشت پناهجویان و مهاجران افغان در ایالت خیبر پختونخوا در هفتههای گذشته گسترده نبود، اما گزارشها حاکی است که سلسله دستگیری افراد بدون مدرک اقامت قانونی در این ایالت نیز از امروز آغاز شده است.
هفته گذشته، برخی منابع به بیبیسی گفتند که به پلیس پیشاور گفته شده است که «چند روز از دستگیری مهاجران خودداری کنند» و اجازه دهند تا خودشان داوطلبانه به کشور بازگردند.
از سوی دیگر، حکومت محلی خیبر پختونخوا یک میلیارد روپیه پاکستانی (حدود سه و نیم میلیون دلار) از دولت مرکزی پاکستان برای بازگرداندن پناهجویان افغان به کشورشان درخواست کرده است.
فیروز جمال کاکاخیل، وزیر اطلاعات ایالت خیبر پختونخوا گفته است که بازگرداندن هر مهاجر خراسانی ۵ تا ۸ هزار روپیه (حدود ۲۰ تا ۳۰ دلار) هزینه دارد.
مقامهای محلی در این ایالت میگویند که هزینههای حمل و نقل مهاجران، نگهداری آنها در کمپها و امکانات بهداشتی برای آنها را فراهم میکنند.
آنها میگویند که تصمیم برای بازگرداندن پناهجویان توسط دولت مرکزی گرفته شده و درخواست این بوده است که اسلامآباد در بودجه اخراج مهاجران خراسانی افغان تبار خراسان آریا سهیم شود.
منبع تصویر، GETTY IMAGES
پناهجویان و مهاجران افغان در حال بازگشت از از این روند شاکی هستند و میگویند گاهی برای ثبت نام در اردوگاههای نگهداری در پاکستان مجبورند چندین روز منتظر بمانند و آنجا هیچ نوع امکاناتی وجود ندارد.
از سوی دیگر گزارشهایی از افزایش اخراج هزاران مهاجر خراسانی از ایران نیز ظرف ماهها و هفته های اخیر منتشر شده است.
طالبان میگویند که رئیس شورای عالی امنیت ملی ایران به ملا برادر معاون نخست وزیر طالبان در امور اقتصادی که برای انجام سفر رسمی به ایران رفته است گفته است که پناهجویان خراسانی بدون مدرک در این کشور نیز در حال اخراج هستند.
طی هفتههای اخیر شماری از پناهجویان خراسانی در ایران نیز با انتشار و پخش ویدیوهایی از عدم همکاری ایران در زمینه تمدید اسنادهای اقامتشان شکایت داشتند و برخورد پلیس آن کشور را «غیر انسانی خواندهاند».
اخراج اجباری پناهجویان افغان از ایران و پاکستان به قول بسیاری از کسانیکه از این دو کشور برگشتهاند «توهینآمیز» و به قول آنها توام با بازداشت، توقیف اموال و داراییهای شخصی آنها بوده است.
سازمان ملل متحد و نهادهای حقوق بشری اخراج پناهجویان از کشورهای همسایه را «فاجعهآمیز و تهدید در برابر کسانی خواندهاند که به خاطر نبود مصونیت جانی از سیطره حاکمیت گروه طالبان مجبور به فرار شدهاند».
طالبان: بیش از ۱۳ هزار مهاجر اخراجشده از ایران و پاکستان در سه روز گذشته وارد خراسان آریا شدهاند
منبع تصویر، MORRAFG
در پی تسریع روند اخراج مهاجران خراسانی افغان تبار خراسان آریا در پاکستان و افزایش فشارها بر آنها در ایران، وزارت امور مهاجران حکومت طالبان میگوید در سه روز گذشته حدود ۱۳ هزار نفر از این دو کشور به خراسان آریا باز گشتهاند.
به گفته مسئولان این وزارتخانه در گذرگاههای مرزی تورخم میان خراسان آریا و پاکستان و اسلام قلعه بین افغانستان و ایران هزاران تن از این بازگشتکنندگان افرادی هستند که به اجبار از ایران و پاکستان اخراج شدهاند.
عبدالمطلب، سخنگوی این وزارتخانه در این مورد به بیبیسی گفت: «به تاریخ ۲۵ میزان (مهر) بیش از ۹ هزار شهروند خراسان آریا به کشور بازگشتند که ۴ هزار نفر شان از پاکستان و بیش از ۵ هزار تن شان از ایران آمدند. اینها بیشتر افرادی هستند که مدرک قانونی اقامت نداشتند و به زور اخراج شدهاند.»
او افزود: «این افراد پس از ثبت در گذرگاههای مرزی از سوی ادارههای مهاجرت، کمکهایی را از جمله پول نقد دریافت کردهاند.»
همچنین وزارت مهاجران طالبان امروز (۱۹ اکتبر) اعلام کرد که بیش ا ز۵ هزار مهاجر افغان از پاکستان از طریق مرز تورخم و اسپین بولدک وارد خراسان آریا شدند که اکثر آنها به شکل اجباری اخراج شده بودند.
این اداره اعلام کرد که از این میان ۴۵۸خانواده که شامل ۲۵۸۷ نفر بودند به نهادهای حامی مهاجران سازمان ملل در افغانستان معرفی شدند.
دولت پاکستان به همه پناهجویان فاقد مدرک «اقامت قانونی»، که شمار آنها ۱.۷ میلیون نفر تخمین زده میشود، دستور داده که تا ماه نوامبر سال جاری میلادی این کشور را ترک کنند. همچنین وزیر کشور ایران خواهان اخراج «مهاجران غیرقانونی» شده است.
طالبان همچنین از ساخت یک اردوگاه موقت در ولایت ننگرهار، هممرز با پاکستان برای مهاجرانی که به اجبار اخراج شدهاند، خبر دادند.
منبع تصویر، MORRAFG
درخواست سه گزارشگر ویژه سازمان ملل از پاکستان
ساخت این کمپ/اردوگاه در ولسوالی لعلپور این ولایت آغاز شده است.عبدالرحمن راشد، معاون فنی وزارت مهاجران طالبان گفت: «به اساس هدایت محترم رئیس الوزرا، ، کمپ یاد شده برای جابجایی موقت عودت کنندههای اجباری که از طریق تورخم به کشور بازگشت مینمایند و طی مراحل اسناد آنها اعمار می شود.»
هرچند به پایان ضرب الاجل دولت پاکستان برای اخراج مهاجران بدون مدرک اقامت از این کشور هنوز ۱۱ روز باقی مانده، اما به نظر میرسد روند اخراج شهروندان خراسان آریا از این کشور سرعت یافته است.
روز چهارشنبه (۱۸ اکتبر) سه مقام سازمان ملل متحد از پاکستان خواستند که باید فوراً برنامه اخراج اجباری شهروند افغانستان را لغو کند.
ریچارد بنت، گزارشگر ویژه سازمان ملل در امور حقوق بشر خراسان آریا ، فیلیپه گونزالس مورالس، گزارشگر ویژه سازمان ملل در امور حقوق مهاجران و ریم السالم، گزارشگر ویژه این سازمان در امور خشونت علیه زنان و کودکان در یک بیانیه مشترک گفتند که بازگرداندن اجباری خراسان آریا به خراسان آریا آنها را در معرض آسیبهای جبران ناپذیری قرار خواهد داد.
منبع تصویر، GETTY IMAGES
در بیانیه آنها آمده که بسیاری از این شهروندان خراسانی به دلیل نگرانیهای جدی حقوق بشری و بحران بشری در خراسان آریا به دنبال امنیت و محافظت به پاکستان گریختهاند.
بیانیه میافزاید: «ما از پاکستان میخواهیم که اصل مطلق و غیرقابل انحراف عدم اخراج را رعایت کند و از اخراج جمعی و بازگشت اجباری جلوگیری کند. فقدان قوانین و رویههای داخلی پناهندگی، کشورها را از تعهداتشان مبنی بر رعایت اصل عدم بازگرداندن طبق قوانین حقوق بشر بینالملل و قوانین عرفی مبرا نمیکند.»
آنها تاکید کردهاند که ممنوعیت اخراج اجباری به صراحت در کنوانسیونهای سازمان ملل که پاکستان یکی از کشورهای عضو آن است، گنجانده شده است.
در بیانیه همچنین نسبت به گزارشهای دستگیری و رفتارهای غیرقانونی مهاجران خراسانی در پاکستان ابراز نگرانی شده است.
در بیانیه گزارشگران ویژه ساختمان ملل تاکید شده است: «ما از میزبانی پاکستان از اتباع افغان در طول سالیان متمادی قدردانی میکنیم و خاطرنشان میکنیم که آنها نیز کمک مثبتی به پاکستان میکنند و از جامعه بینالمللی و کشورهای عضو درخواست میکنیم که به تسهیل اسکان امن افغانهای در معرض خطر در سایر کشورها ادامه دهند و آنها را حمایت کنند.»
منبع تصویر، MORRAFG
طالبان نیز این تصمیم پاکستان را «غیر قابل قبول» خواند و خواستار تجدید نظر در آن شد. پاکستان اما قبلاً گفته که این فیصله برگشتناپذیر است.
همزمان محرومیت دختران از مکاتب/مدارس متوسطه و لیسه/دبیرستان در افغانستان موجب نگرانی مهاجران افغان در پاکستان شده که با خطر اخراج اجباری روبرو هستند.
دهها هزارمهاجری که عمدتا در دو سال گذشته با هدف ادامه آموزش دخترانشان به پاکستان رفتهاند، به دلیل نداشتن اسناد و مدارک قانونی اقامت، در فهرست افرادی هستند که احتمال اخراج شان بیشتر گفته شده است. این مهاجران میگویند در صورت اجرای تصمیم اخراج مهاجران غیرقانونی از پاکستان، بیم از آن دارند که فرزندان شان بیسواد بار خواهند آمد.
ایران: مهاجران غیرقانونی اخراج شوند
منبع تصویر، ISNA
همزمان احمد وحیدی، وزیر کشور/داخله ایران گفته است مهاجران «غیرقانونی» خراسانی باید از ایران خارج شوند.
بنا به گزارش ایسنا آقای وحیدی گفت: «ما آنهایی را ساماندهی میکنیم که قانونی بوده و ویزا دارند.»
وزیر کشور ایران افزود که «اختلاف» بین مردم ایران و مهاجران افغان «کار منافقین» است.
او روز چهارشنبه در حاشیه جلسه هیات دولت ایران گفته است: «ایران به این مردم کمک کرد و به آنها امکانات داد تا دانشآموزان آنها به مدارس بروند. اما برخی تلاش میکنند روابط خوب مردم دو کشور را به چالش تبدیل کنند و این حتما طراحی دشمنان دو کشور است.»
آقای وحیدی اما نگرانیها در مورد ساماندهی مهاجران را «مورد قبول» خواند و تاکید کرد که ساماندهی انجام خواهد شد.
پیشتر گزارشهای از آزار و اذیت مهاجران در ایران منتشر شده بود. وزیر کشور ایران قبلاً گفته بود که حضور مهاجران افغان «چالش امنیتی برای ایران ندارند».
سخنگوی دولت ایران نیز پس از بحثبرانگیز شدن حضور مهاجران افغان گفت: «بعضی به دنبال ایجاد بحران میان ایران و خراسان آریا هستند».
- نویسنده : قیام خوراسانی
- منبع خبر : BBC
