خبرنامه ارگ نوشت که در حضور عبدالغنی برادر، معاون اقتصادی نخست وزیر طالبان و آقای عارف‌اف، مقام‌های دو کشور ۱۲ تفاهمنامه سرمایه‌گذاری به ارزش ۱/۴ میلیارد دلار و ۲۳ تفاهمنامه همکاری تجاری به رازش حدود ۱/۱ میلیارد دلار امضا کردند.
این اولین سفر نخست‌وزیر ازبکستان به کابل پس از روی کار آمدن حکومت طالبان است.
سایت خبری «کان» ازبکستان به نقل از مسئول مطبوعاتی آقای عارف‌اف، میزان این همکاری را در «حدود یک میلیارد دلار در سال جاری و تا ۳ میلیارد دلار در آینده نزدیک» گزارش کرد.
بنابر این گزارش، شوکت میرضیایف، رئيس‌جمهور ازبکستان گفته است که «هیچ دستاورد مثبتی بدون گفتگوی بین‌المللی با حکومت فعلی در افغانستان دست‌یافتنی نیست.»
در این دیدارها توافق توسعه همکاری در «سطحی تازه» در زمینه‌های انرژی، پروژه‌های مشترک استخراج مس، آهن و نفت و گاز و حمل و نقل، کشاورزی و مدیریت آب، آموزش حاصل شده است.
منبع تصویر، ARG
مقام‌های دو کشور نمایشگاه مشترک کالاهای تولیدکنندگان ازبکستان و افغانستان را در کابل افتتاح کردند.
همچنین اتاق‌های تجاری دو کشور در کابل و تاشکند ایجاد و در مورد پروژه مشترک تولید سیمان «یک میلیون تن در سال» گفتگو شده است.
هفته گذشته، نشست سه جانبه‌ای به میزبانی نورالدین عزیزی، وزیر تجارت طالبان و شرکت لزیز قدرتوف، وزیر صنعت، تجارت و سرمایه‌گذاری ازبکستان و صاحب ممدوف، معاون وزارت اقتصاد جمهوری آذربایجان در کابل برگزار شد.
ازبکستان ۱۴۴ کیلومتر مرز مشترک با افغانستان دارد و روابط کابل و تاشکند در سال‌های اخیر بویژه در زمینه‌های اقتصادی رو به گسترش بوده است.
مهم‌ترین نگرانی امنیتی تاشکند، «جنبش اسلامی ازبکستان» است که به گفته آنتونیو جیوستنوزی تحلیلگر گروهای جهادی پس از روی کار آمدن حکومت طالبان، «بقایای جنبش محکوم به از بین رفتن تدریجی هستند، بیشتر اعضای قدیمی آن باوجود بدبینی نسبت به دورنمای جنگ علیه طالبان، گزینه بهتری جز پیوستن به گروه داعش ندارند.»
منبع تصویر، ARG
آیا جنبش اسلامی ازبکستان فروپاشیده است؟
منبع تصویر، MOD
- آنتونیو جوستوزی
- شغل, تحلیلگر ارشد گروه‌های جهادی و استاد دانشگاه کینگز لندن
جنبش اسلامی ازبکستان مدت‌هاست یکی از شناخته‌شده‌ترین نام‌ها در جهان گروه‌های جهادی بوده است. این گروه پس از انتقال به وزیرستان (در ایالت خیبر‌پختنوخواه پاکستان هم‌مرز با افغانستان) در سال ۲۰۰۱ با القاعده ارتباط نزدیکی برقرار کرد و پس از حمله آمریکا از «جهاد طالبان» حمایت کرد. با این حال، وقتی در سال‌های ۲۰۰۹-۲۰۱۰ تنش‌ها بین رهبران القاعده و «طالبان قندهاری» جدی‌تر شد، جنبش اسلامی ازبکستان نسبت به متحدان عرب خود واکنش شدیدتری به آن نشان داد.
وقتی در میان گروه‌های جهادی صحبت می‌شد که طالبان می‌خواهد به سوی یک توافق براساس مذاکره با آمریکا پیش برود، این جنبش ارتباط خود را با «شورای کویته طالبان» قطع کرد و با «شبکه حقانی» و با شورای در حال ظهور پیشاور طالبان ارتباط برقرار کرد.
تا سال ۲۰۱۲ این جنبش سه رهبر خود را از دست داده بود. جمعه نمنگانی در سال ۲۰۰۱، طاهر یولداش در سال ۲۰۰۹، و ابوعثمان عادل در سال ۲۰۱۲ کشته شدند. عثمان قاضی که معاون عادل بود، پس از به دست آوردن اکثریت آرا در نوعی کنگره جنبش، این سمت را به دست گرفت، اما یکی از پسران طاهر یولداش به نام عبدالعزیز، او را برای این کار به چالش کشید و پس از ناکامی، از هم جدا شدند. حمله سال ۲۰۱۴ به تحریک طالبان پاکستان در مناطق قبایلی پاکستان، عثمان غازی و جناح ۳۵۰ تا ۴۰۰ جنگجوی او را مجبور کرد به زابل در افغانستان نقل مکان کنند. عبدالعزیز در عوض با حدود ۱۵۰ تا ۲۰۰ نیروی خود به کنردر شرق افغانستان، نقل مکان کرد و بعد به شمال غرب این کشور رفت.
در سال ۲۰۱۵، زمانی که شاخه خراسان گروه دولت اسلامی (داعش) ظهور کرد، جناح عثمان غازی با آن متحد شد و در یک حمله گسترده طالبان برای بیرون راندن داعش و جنبش اسلامی ازبکستان از زابل گرفتار شد. جنبش در آنجا تلفات بسیار سنگینی متحمل شد و از جمله بسیاری از اعضای خانواده خود عثمان غازی کشته شدند. عثمان قاضی قبلاً تصمیم گرفته بود که جناح خود را وارد داعش کند، اما جنگ در زابل خصومت بسیار عمیق تری را علیه طالبان ایجاد کرد. اکثر بازماندگان در واقع به شاخه خراسان داعش پیوستند.
در سال‌های بعدی، ازبکستانی‌ها برخی از واحدهای نخبه شاخه خراسان داعش را تشکیل دادند و تعداد زیادی ازاوززیداوطلبان بمب‌گذار انتحاری را در آن وارد کردند. گروه عبدالعزیز، با این حال، در حالی که به شدت از رهبر جدید خودخوانده طالبان، اختر محمد منصور انتقاد می‌کرد، در شمال غرب افغانستان منزوی شد و چاره‌ای جز بیعت با او در سال ۲۰۱۵ نداشت.
منبع تصویر، OTHER
سایر بقایای جنبش در بدخشان، تحت حمایت القاعده و گروه‌های همدل طالبان گردهم آمدند. زمانی که شاخه خراسان داعش در سال ۲۰۱۹-۲۰۲۰ در شرق افغانستان متحمل یک رشته شکست‌های سنگین شد و بسیاری از مردم آسیای مرکزی ایمان خود را به این گروه از دست دادند، دیگران به آنها پیوستند. بنابراین، در سال‌های ۲۰۲۱-۲۰۲۲ سه گروه از جناح‌های جنبش (شمال غربی، شمال شرقی و کنر، کوچک‌ترین‌شان) وجود داشتند که پس از کشته شدن عبدالعزیز در نوامبر ۲۰۲۰، همه بدون رهبر ماندند. اما شاخه شمال غرب تحت فشار شدید طالبان قرار گرفت تا شرایط توافقنامه جدید با امارت [طالبان] را بپذیرد که بنا بر آن، از جهاد در آسیای مرکزی دست بکشند، جابجا شوند و بپذیرند که از نزدیک تحت نظارت مقام‌های طالبان قرار بگیرند.
شاخه شمال غربی همدلی طالبان محلی ازبیک را داشت و موفق شد بارها دستورات رهبری طالبان را نادیده بگیرد، شاید امیدوار بود که عناصر طرفدار القاعده در داخل طالبان بتوانند این روند را برعکس کنند.
کشته شدن الظواهری در ۳۱ جولای ۲۰۲۲ و واکنش اکثریت طالبان، به نظر می‌رسد که نقطه عطفی بوده است که جنگجویان ازبکستانی را متوجه این واقعیت کرد که بعید است که جهاد در سطح جهانی دوباره در میان طالبان مورد استقبال قرار بگیرد. شاخه‌های این جنبش مطمئناً از شایعات و اتهامات مطرح شده در میان طالبان در مورد همدستی رهبران و جناح‌های مختلف با آمریکایی‌ها در ردیابی الظواهری آگاهی داشتند.
به هر حال، واقعیت این است که در ماه‌های بعد، شاخه شمال غربی جنبش شروع به فروپاشی کرد. اعضای آن از منطقه شمال غربی ناپدید شدند. مقصد دقیق همه آنها مشخص نیست، اما مطمئناً شمار قابل توجهی به شمال شرق نقل مکان کردند تا به گروه داعش بپیوندند. شایعاتی مبنی بر فرار برخی به پاکستان یا مناطق تحت کنترل «تحریک طالبان پاکستان» در شرق و جنوب شرق افغانستان وجود داشت. همچنین در ماه‌های اخیر شماری از افراد جناح‌های جنبش که خود را تحت کنترل القاعده در بدخشان قرار داده بودند، نیز به گروه داعش پیوستند.
منبع تصویر، KHURASAN
پایان پادکست
تا بهار ۲۰۲۳، شمار کمی از اعضای جنبش در شمال غربی افغانستان باقی مانده بودند. چشم‌انداز اتحاد مجدد و راه‌اندازی مجدد طرح‌های جهادی در آسیای مرکزی (که به منزله یک چالش مستقیم برای اقتدار امارت طالبان بود) از بین رفته بود. با آنهم، چشم‌انداز انتخاب یک رهبر جدید نیز کمرنگ شده بود. القاعده در موقعیتی نبود که بتواند از بقایای جنبش اسلامی ازبکستان حمایت کند، چرا که نمی‌توانست رسماً جانشین الظواهری را تعیین کند و از قیمومیت ایران رها شود.
به نظر می‌رسید که بقایای جنبش محکوم به از بین رفتن تدریجی هستند، بیشتر اعضای قدیمی آن باوجود بدبینی نسبت به دورنمای جنگ علیه طالبان، گزینه بهتری جز پیوستن به گروه داعش ندارند. به نظر می‌رسد پس از کشته شدن صدها نفر از اعضای جنبش اسلامی ازبکستان در افغانستان و سوریه، دیگر شور و شوق کمی در میان اعضای فعلی و سابق جنبش برای جنگیدن در راستای اهداف داعش وجود دارد.
در واقع، بخش عمده‌ای از اعضای سابق جنبش که به داعش پیوسته‌اند، چندان فعال به نظر نمی‌رسند و درگیر اختلافات معمول با رهبری شاخه خراسان داعش بوده‌اند.
چشم‌انداز تسلیم شدن آنها به طالبان هم جدی به نطر نمی‌رسد، به دلیل عدم اعتماد، که نمونه آن شایعاتی است که طالبان اعضای ازبکستانی بازداشت شده داعش را به دولت ازبکستان تحویل داده است، بسیاری از اعضای سابق جنبش اکنون در میان انتخاب‌های نامطلوب، به دام افتاده‌اند و در دره‌های دورافتاده بدخشان مخفی شده‌اند و شاید منتظرند تا گزینه‌های بهتری پیش‌رویشان بیاید اگر گزینه‌ای واقعا وجود داشته باشد.
- نویسنده : قیام خوراسانی
- منبع خبر : BBC
