دو روز پس از نشست سران ناتو با محوریت بحث در مورد تهدیدات امنیتی ناشی از روسیه، یک فرمانده ارشد ارتش اوکراین روز پنجشنبه ۲۲ تیر تأیید کرد که کشورش نخستین محموله بمبهای خوشهای را از آمریکا دریافت کرده است.
ژنرال اولکساندر تارناوسکی، فرمانده عملیات «نیروهای مشترک» اوکراین، در گفتگو با شبکه تلویزیونی سیانان گفت ارتش هنوز از این بمبها که میتوانند شرایط جنگی را «بهطور اساسی تغییر دهند، استفاده نکرده است».
او افزود که اوکراین این بمبها را در مناطق غیرنظامی به کار نخواهد برد.
تأیید ورود نخستین محموله بمبهای خوشهای به اوکراین در شرایطی است که ولودیمیر زلنسکی، رئیسجمهور این کشور، بدون دستیابی به خواسته اصلی خود برای عضویت اوکراین در ناتو، نشست دو روزه این هفته سران ناتو در ویلینیوس را ترک کرد.
پیش از بازگشت آقای زلنسکی به کییف، سران ناتو به او اطمینان دادند که اوکراین در آینده سازمان پیمان آتلانتیک شمالی جایگاه خواهد داشت.جایگاه خواهد داشت.
همچنین وزیر دفاع آمریکا روز پنجشنبه به سیانان گفت «شک ندارد» که اوکراین پس از پایان جنگ جاری، به ناتو خواهد پیوست.
ژنرال لوید آستین افزود: «هنوز باید اقدامات زیادی انجام شود تا تجهیزات و آموزش اوکراین به معیارهای ناتو برسد».
او گفت باید اطمینان حاصل شود که اوکراینیها دارای قابلیتهای کامل هستند.
وزیر دفاع آمریکا در این گفتگو از تصمیم دولت واشینگتن برای ارسال بمبهای خوشهای به اوکراین دفاع کرد.
جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی کاخ سفید، در پایان اجلاس ناتو به سیانان گفت پذیرش اوکراین در این پیمان در شرایطی که در حال جنگ با روسیه است، به معنی ورود ناتو و مشخصا آمریکا در مقطع کنونی به جنگ علیه روسیه خواهد بود.
سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه، در واکنش به تصمیمات سران ناتو گفت تجهیز اوکراین به جنگندههای اف-۱۶ که دارای قابلیت حمل کلاهک هستهای هستند، خطر درگیری مستقیم نظامی میان آمریکا و ناتو علیه روسیه را ایجاد میکند.
با وجود تصمیم سران ۱۱ کشور از ۳۱ عضو ناتو به آغاز آموزش خلبانان اوکراینی از چند هفته دیگر برای کار با جتهای اف-۱۶، هنوز تاریخ دقیقی برای تحویل این بمبافکنهای ساخت آمریکا به ارتش اوکراین تعیین نشده است.
در این میان، خبرگزاری تاس روز چهارشنبه گزارش داد که رؤسای تشکیلات اطلاعاتی و جاسوسی آمریکا و روسیه در یک گفتگوی یک ساعته بهویژه درباره اوکراین رایزنی کردهاند.
بر اساس این گزارش منابع روسیه، ویلیام برنز، رئیس سیآیای، در خصوص رویدادهای مرتبط با شورش نیروهای شبهنظامی گروه «واگنر» در روز سوم تیر با سرگئی ناریشکین، رئیس تشکیلات اطلاعات خارجی روسیه، گفتگو کرد.
خبرگزاری تاس به زمان این مذاکره اشاره نکرده و آمریکا نیز در این باره بیانیه نداده است. جو بایدن، رئیسجمهور آمریکا، پیشتر تأکید کرده بود که ایالات متحده در شورش یوگنی پریگوژین، رئیس «واگنر»، نقشی نداشته است.
میخائیلو پودولیاک، مشاور رئیسجمهور اوکراین، در واکنش به مذاکره میان رؤسای نهادهای اطلاعاتی آمریکا و روسیه، به خبرگزاری رویترز گفت که سرگئی ناریشکین اختیاری برای پایان دادن به جنگ روسیه در اوکراین ندارد.
در این میان در ارتباط با تحولات میدانی جنگ، نیروی هوایی اوکراین خبر داد که روسیه بامداد پنجشنبه برای چندمین روز پیاپی با پهپادهای انتحاری ساخت ایران از نوع «شاهد» به کییف حمله کرده و چند تن را زخمی کرد.
ارتش اوکراین در کانال تلگرامی خود از افتادن قطعات پهپادهای سرنگونشده در پنج محله کییف خبر داد.
از یک روز پیش از نشست سران ناتو، اوکراین هر روز اعلام کرده که ارتش روسیه با استفاده از پهپادهای ایرانی به کییف و شمار دیگری از شهرهای این کشور حمله کرده است.
با وجود تأکید اوکراین بر اینکه دهها فروند از پهپادها را سرنگون کرده، در مجموع دهها غیرنظامی زخمی و شمار زیادی ساختمان مسکونی و دفاتر نهادهای بشردوستانه و زیرساختهای اوکراین از روز یکشنبه آماج حملات پهپادی قرار گرفتهاند.
سران ناتو در بیانیه خود در روز سهشنبه از ایران خواستند ادامه تجهیز روسیه به سلاحهای مرگبار را متوقف کند و از «اقدامات مخرب» در خاک کشورهای ناتو نیز دست بکشد.
اما علی خامنهای این هفته مدعی شد که «کمپانیهای اسلحهسازی آمریکا» مسئول ادامه جنگ روسیه در اوکراین هستند. به ادعای رهبر جمهوری اسلامی ایران، «ملت بیچاره و بیپناه اوکراین» قربانی آمریکا شده است.
در یک رویداد دیگر گزارش شده که ژنرال اولگ تسوکف، یکی از فرماندهان ارتش روسیه در مناطق اشغالی جنوب اوکراین، بر اثر اصابت یک موشک اوکراینی به محل اقامت افسران ارتش روسیه در یکی از شهرهای حاشیه دریای آزوف کشته شده است.
آندری گورولف، ژنرال بازنشسته و فرمانده سابق ارتش ۵۸ روسیه که هم اکنون عضو دوما است گفت: ژنرال تسوکف بر اثر اصابت موشکهای بریتانیایی «سایه طوفان» در شهر بردیانسک کشته شده است.
وزارت دفاع روسیه تاکنون خبر کشته شدن ژنرال تسوکف را تایید نکرده است.
مخالفت اسپانیا، کانادا و بریتانیا با تحویل بمبهای خوشهای به اوکراین
درپی تصمیم ایالات متحده مبنی بر تحویل بمبهای خوشهای به اوکراین و در حالی که دولت اوکراین اعلام کرده از بمبهای خوشهای برای آزادسازی کشورش استفاده میکند، اسپانیا، کانادا و بریتانیا با تحویل این نوع بمب به کییف مخالفت کردند.
مارگریتا روبلز، وزیر دفاع اسپانیا، روز شنبه ۱۷ تیر در مادرید به خبرنگاران گفت: «اسپانیا با وجود تعهد قاطع خود به اوکراین، همچنین به طور قاطع متعهد شده که برخی سلاحها و بمبها تحت هیچ شرایطی قابل تحویل نیستند.»
اسپانیا یکی از امضاکنندگان کنوانسیونی در سال ۲۰۰۸ در اسلو است که استفاده، تولید، انبار و انتقال بمبهای خوشهای را منع میکند.
این کنوانسیون تاکید میکند که این نوع جنگافزار، غیرنظامیان از جمله زنان و کودکان را میکشد یا معلول میکند، مانع توسعه و بازسازی پس از جنگ میشود و بازگشت پناهجویان و افراد آواره به منطقه جنگی را به مدت چندین سال به عقب میاندازد.
ریشی سوناک، نخستوزیر بریتانیا، نیز تأکید کرد که این کشور یکی از امضاکنندگان این کنوانسیون است.
او با این حال، روز شنبه به خبرنگاران گفت: «ما به تلاش خود برای حمایت از اوکراین در برابر تهاجم غیرقانونی و بیدلیل روسیه ادامه میدهیم.»
دولت کانادا نیز اعلام کرد: «ما از بهکارگیری بمبهای خوشهای حمایت نمیکنیم و برای پایان دادن به اثرات این نوع سلاحها بر غیرنظامیان و به ویژه کودکان تلاش میکنیم.»
بمب خوشهای به انواع وسایل انفجاری گفته میشود که در اثر یک انفجار اولیه تعداد زیادی مهمات کوچکتر را در منطقه انفجار پخش میکند تا با فاصله زمانی پس از انفجار اول منفجر شوند.
با این حال، پنتاگون میگوید نوعی از بمبهای خوشهای را تحویل اوکراین میدهد که دامنه انفجاری کمتری دارند و در نتیجه مهماتی که در مراحل دوم منفجر خواهند شد نیز در این بمبها کمتر خواهد بود.
همزمان با اعلام نارضایتی برخی متحدان آمریکا از تحویل اینگونه از جنگافزار به اوکراین، الکسی رزنیکوف، وزیر دفاع اوکراین، با ستایش از تصمیم ایالات متحده برای ارسال بمبهای خوشهای به این کشور گفت که از بمبهای خوشهای فقط برای «آزادسازی خاک اوکراین استفاده خواهیم کرد» و اطمینان داد که از این نوع بمب «در روسیه استفاده نخواهد شد.»
مشاور امنیت ملی آمریکا میگوید واشینگتن قصد دارد هزاران بمب خوشهای را در اختیار اوکراین قرار دهد و اقداماتی را برای رفع نگرانی متحدان ایالات متحده در ناتو، در مورد خطرات این سلاح برای غیرنظامیان، انجام خواهد داد.
جیک سالیوان در نشست روز ۱۶ تیرماه در کاخ سفید با دفاع از این تصمیم گفت: «ما میدانیم که بمبهای خوشهای با مهمات منفجرنشدهای که از خود به جای میگذارند، به غیرنظامیان آسیب میزنند. به همین دلیل است که ما تصمیمگیری را تا زمانی که میتوانستیم به تعویق انداختیم.»
آمریکا، روسیه و اوکراین کنوانسیون منع سلاح خوشهای را امضا نکردهاند.
از سوی دیگر، روسیه و ایران نیز در واکنشی مشابه گفتند که این اقدام نشاندهنده قصد آمریکا به «طولانیتر کردن» این جنگ است.
ماریا زاخارووا، سخنگوی وزارت خارجه روسیه روز شنبه در بیانیهای در وبسایت این وزارتخانه گفت که ارسال بمبهای خوشهای «گام دیگری با هدف طولانی کردن جنگ بدون در نظر گرفتن هزینه جانی غیرنظامیان است.»
همزمان ناصر کنعانی، سخنگوی وزارت امور خارجه ایران نیز در توئیتر نوشت که «تصمیم آمریکا به ارسال بمبهای خوشهای به اوکراین، گویای عزم واشنگتن در استمرار و پیچیدهتر کردن جنگ اوکراین است.»
دیدبان حقوق بشر استفاده روسیه از بمب خوشهای در اوکراین را محکوم کرد
سازمان دیدبان حقوق بشر روز پنجشنبه، سوم شهریورماه، در گزارشی اعلام کرد که استفاده مکرر نیروهای نظامی روسیه از بمبهای خوشهای، به صدها غیرنظامی در اوکراین آسیب جدی وارد کرده است.
در این گزارش یکصد صفحهای آمده است که بر اساس بررسیهای اولیه بین فوریه تا ژوئیه ۲۰۲۲، دستکم ۶۸۹ غیرنظامی در حمله با بمبهای خوشهای در اوکراین کشته شدهاند.
آن طور که دیدبان حقوق بشر اعلام کرده، در حال حاضر، اوکراین تنها کشوری در جهان است که از مهمات خوشهای علیه آن استفاده میشود و نیروهای روسیه، صدها حمله با مهمات خوشهای در دستکم ۱۰ منطقه از ۲۴ منطقه یا استان اوکراین انجام دادهاند.
دیدبان حقوق بشر در عین حال اضافه میکند: «به نظر میرسد نیروهای اوکراینی نیز چندین بار از راکتهای مهمات خوشهای استفاده کردهاند.»
این سازمان از روسیه و اوکراین خواسته دست از استفاده از مهمات خوشهای از جمله بمب خوشهای برداشته و به معاهده بینالمللی ممنوعیت استفاده از آن که در سال ۲۰۰۸ منعقد شده، بپیوندند.
تحقیقات دیدبان حقوق بشر در خارکیف، دومین شهر بزرگ اوکراین، حاکی است که نیروهای روسی در ماه مه و ژوئن راکتهای خوشهای به سوی این شهر پرتاب کردند که گلولههای فرعی آن به خانهها، خیابانها، پارکها و همچنین یک درمانگاه، زایشگاه و بیمارستان اصابت کرده است.
حمله روز ۱۲ ماه مه به شهر دِرهاچی نیز منجر به کشته شدن زنی که در باغ خود آشپزی میکرد و قطع پاهای شوهر وی شد که او نیز ساعاتی بعد جان باخت.
مهمات خوشهای را میتوان از زمین توسط توپخانه، راکت و خمپاره شلیک کرد یا با هواپیما پرتاب کرد. این نوع از مهمات، معمولاً در هوا باز میشوند و چندین بمب یا مهمات فرعی را در یک منطقه گسترده پراکنده میکنند.
بسیاری از مهمات فرعی در برخورد اولیه منفجر نمیشوند و ذرات خطرناکی را به جا میگذارند که میتوانند سالها مانند مینهای زمینی عمل کرده و افراد را معلول کرده یا جان آنها را بگیرند.
بر اساس قطعنامه کنوانسیون بمبهای خوشهای که در سال ۲۰۰۸ در ایرلند تصویب شد و در سال ۲۰۱۰ به قانون بینالمللی الزامآور تبدیل شد، کاربرد بمب خوشهای در جنگ ممنوع است. ۳۰ کشور این کنوانسیون را امضا کردهاند، اما روسیه و اوکراین جزء آنها نیستند.
از زمان تصویب کنوانسیون در ۳۰ مه ۲۰۰۸، هیچ گزارش یا ادعای تائید شدهای مبنی بر استفاده، تولید یا انتقال جدید مهمات خوشهای توسط هیچ یک از کشورهای عضو وجود نداشته است.
در سال ۲۰۲۱ نیز برای نخستین بار در یک دهه، هیچ تلفات جدیدی در اثر حملات مهمات خوشهای ثبت نشد، اگرچه ۱۴۷ قربانی جدید در هشت کشور به دلیل اصابت بقایای مهمات خوشهای استفادهشده قبلی گزارش شد. کودکان دو سوم کل قربانیان این مهمات را شامل میشوند.
با این حال این کاهش قابل توجه در تلفات جدید مهمات خوشهای، با استفاده جدید در اوکراین از فوریه ۲۰۲۲ تحتالشعاع قرار گرفته است.
در جریان تهاجم به اوکراین، روسیه هم از ذخایر مهمات خوشهای قدیمی و هم از مهمات تازه توسعه یافته در اوکراین استفاده کرده است.
اما به گفته سازمان دیدبان حقوق بشر، هیچ مدرکی وجود ندارد که نشان دهد مهمات خوشهای در میان تسلیحاتی که دولت اوکراین از اشخاص ثالث در سال ۲۰۲۲ دریافت کرده وجود داشته است.
سازمان دیدبان حقوق بشر اردیبهشتماه سال جاری نیز در گزارشی ویژه، با تاکید بر استفاده «مکرر» روسیه از بمب خوشهای این کشور را مسئول جان صدها غیرنظامی و تخریب خانهها و بیمارستانها و مدارس معرفی کرده بود.
در گزارش این سازمان حقوق بشری همچنین اشاره شده بود که نیروهای اوکراینی نیز «دستکم یک بار» از بمب خوشهای در جنگ با روسیه استفاده کردهاند.
این سازمان همچنین اعلام کرده که دیگر قدرتهای نظامی نیز به روند مثبت کاهش استفاده از بمبهای خوشهای آسیب وارد کردهاند؛ از جمله چین و ایران فعالانه در حال تحقیق و توسعه انواع جدیدی از مهمات خوشهای هستند.
ایالات متحده نیز آخرین بار در سال ۲۰۱۶ مهمات خوشهای تولید کرد، اما به معاهده این ممنوعیت بینالمللی نپیوست و متعهد نشد که در آینده این نوع مهمات تولید نکند.
- نویسنده : قیام خوراسانی
- منبع خبر : رادیو فردا
