خانم سفریان، جهانگردی را دوست دارد. می‌گوید، همیشه در سفرهای خارجی چند دست لباس ملی با خود می‌برد. مثلاً، یک جامه چکن یا گلدوزی‌شده را در سفرش به پاریس برده بود که توجه زیاد گردشگران کشورهای دیگر به آن جلب شده بود.

فرزانه می‌گوید «وقتی من این را به تن کردم، آدمان می‌آمدند و به رنگ‌هایش نگاه می‌کردند و در باره پارچه و رنگ‌های متنوع آن می‌پرسیدند.»

به گفته او «لباس ملی یادگاری از گذشتگان است و هر بانوی تاجیک ‌باید این فرهنگ خود را پاس بدارد و زنده نگاه دارند و میراث آن را برای نسل‌های آینده بگذارد.»

او می‌گوید: «مدرن شدن به فکر است، نه این که لباس‌های سنتی خود را فراموش کنیم و به لباس‌هایی که برای فرهنگ ما بیگانه است رو بیاوریم.»

لباس ملی اما آستین بلند

در یکی از خیاطی‌های شهر دوشنبه با نادره دیدار کردم. او سال‌هاست که از راه خیاطی زندگی خود و سه فرزندش را اداره می‌کند.

می‌گوید، مشتریانش هم برای تهیه لباس‌های ملی و هم اروپایی به او سفارش می‌دهند. اما بر اساس مشاهدات این دوزنده تاجیک، در سال‌های اخیر زنان و دختران پیراهن‌هایی با طرح ملی، اما با آستین‌های بلند را ترجیح می‌دهند، مثل خود او.

«من یک زن معمولی هستم. بیشتر به لباس‌های آستین بلند علاقه دارم. شاید به خاطر سن و سال یا فهم من از دین اسلام باشد. پست کردن قهر، صبر… همه این چیزها را من از اسلام آموختم.»

بحث لباس بیگانه و ممنوعیت خرید و فروش آن

بحث لباس بیگانه در ملاقات امامعلی رحمان، رئیس جمهور تاجیکستان با فعالان، نمایندگان جامعه و خادمان دین در ۹ مارس سال ۲۰۲۴ مطرح شده بود.

آقای رحمان در آن همایش گفت که «بیگانه پرستی در سر و لباس، یعنی پوشیدن لباس بیگانه با نام‌های ساختگی سطر (روسری در گویش تاجیکی) و حجاب دیگر مسئله مبرم برای جامعه ما است.»

به گفته او«امروز گروه‌هایی پیدا شده‌اند که می‌خواهند نه به خاطر اهداف اسلامی، بلکه برای عملی‌سازی نقشه‌های غرضناک (مغرضانه) خود همه را زیر یک شعار تغییر دهند.»

رئیس جمهوری تاجیکستان گفت که «گروه‌های افراطی و بیگانه‌پرست کوشش می‌کنند که برای رسیدن به اهداف ناپاک خود با شعارهای دینی ما را از دولت و ملت خود، از اصل تاجیک بودن و پایه‌های استوار تاریخ و تمدن نیاکان‌مان دور سازند.»

آقای رحمان معتقد است که «اسلام لباس نیاورده است» و همه ملت‌ها، اقوام و قبایل، لباس ملی خود را با شروط اسلامی تطبیق کرده‌اند.

سه ماه پیش در هشتم ماه مه ، پارلمان تاجیکستان قانون تنظیم جشن و مراسم را اصلاح کرد و خرید و فروش و پوشش لباس «بیگانه» را در اماکن عمومی ممنوع اعلام کرد. بسیاری بر این باورند که منظور از لباس بیگانه روسری و حجاب زنان و دختران است.

قانون اصلاح شده در ۲۰ ژوئن به تأیید رئیس جمهوری تاجیکستان رسید و اکنون اجرایی شده است. تصمیمی که انتقاد مخالفان دولت را برانگیخت و نوعی محدود کردن آزادی‌های مدنی زنان و دختران درتاجیکستان ارزیابی شد.

شبکه‌های اجتماعی نیز به میدان بحث و مناظره مخالفان و موافقان سطر و حجاب تبدیل شد. در فضای مجازی بحث داغی میان ملاهای افغانستان و تاجیکستان راه افتاد. برخی هم به این نکته توجه کردند که در تاجیکستان مخالف پوشش اسلامی زنان هستند، اما درایران رعایت حجاب اسلامی برای زنان و دختران اجباری است.

در پی این بحث‌ها، دو هفته پیش در ۲۶ ژوئیه، شورای علمای مرکز اسلامی تاجیکستان فتوایی صادر کرد و به زنان و دختران پوشش لباس‌های «تنگ، سیاه و حریر» را توصیه نکرد.

سعیدمکرم عبدالقادرزاده، رئیس شورای علمای مرکز اسلامی تاجیکستان در پاسخ به سوال خبرنگار بی‌بی‌سی در این باره گفت:«ما لباس‌های نیم عريان را هم در نظر داریم که برای ملت ما بیگانه است و پوشیدن این گونه لباس‌ها توصیه نمی‌شود.

آقای عبدالقادرزاده افزود: درنظر اکثریت کل مردم تاجیکستان، چه مادران و چه خواهران، رنگ سیاه چندان قابل قبول نیست. دیگر این که سر و لباس بی‌نهایت به تن چسپیده که تمام عضوهای بدن نمایان می‌شود و آن را به نام حجاب می‌پوشند، هم حجاب اسلامی نیست.»

در این فتوا تأکید شده که زنان و دختران تاجیک با داشتن لباس ملی نیز می‌توانند معیارهای شریعت اسلامی را رعایت کنند.

سعیدمکرم عبدالقادرزاده، رئیس شورای علمای مرکز اسلامی تاجیکستان در این باره گفت: «چه ملت اندونزی، چه مالزیایی و چه عرب و چه دیگر ملت‌ها، با رنگ و نوع و دوخت خاص ملت‌های خود، معیارهای شرعی را رعایت می‌‌کنند. مادامی که معیارهای شرعی رعایت شود، صد در صد در بر کردن آن بهتر و خوب‌تر و افضل‌تر است و شورای علما همان لباس‌های ملی را توصیه می‌دهد.

نگرانی از گسترش افراطگرایی دینی؟نگرانی از گسترش افراطگرایی دینی؟

این روزها به منظور تبلیغ لباس ملی، برای نخستین بار در تاجیکستان جشنواره لباس‌های ملی برگزار می‌شود. همچنین در روزهای آینده، لباس‌های توصیه شده برای زنان و دختران که از سوی کارشناسان نهادهای دولتی تهیه شده، معرفی خواهد شد.

برخی از روحانیان مقیم خارج از بعضی از نمونه‌های این لباس‌ها که رسانه‌ای شده، انتقاد کردند. به گفته آنها، در این لباس‌ها، گردن، قفسه سینه و موی سر زنان دیده می‌شود، آستین پیراهن‌ها کوتاه و دستان زنان هم نمایان هستند که این همه مغایر با شریعت اسلام است.

با این همه، چنین به نظر می‌رسد که هدف اصلی مقام‌ها از مبارزه با لباس به گفته آنها بیگانه، جلوگیری از گرایش جامعه به سمت اسلامی شدن و گسترش افراط‌گرایی دینی در تاجیکستان است.

منبع تصویر، GETTY IMAGES

تیم ملی فوتبال تاجیکستان پیشتر در مرحله گروهی توانسته بود با پیروزی مقابل لبنان برای نخستین بار به مرحله حذفی جام ملت‌های آسیا صعود کند.

منبع تصویر، GETTY IMAGES

تاجیکستان و امارات، هر دو به عنوان تیم دوم گروه‌ خود به مصاف هم رفتند. تاجیکستان با ۴ امتیاز در گروه آ بعد از قطر دوم شده بود و امارات، در گروه سی که هم گروه با ایران است نیز امتیاز مشابهی به دست آورد.

تاجیکستان در گروه اول با قطر، چین و لبنان هم‌گروه بود و در اولین بازی مقابل چین به تساوی بدون گل رسید. سپس یک بر صفر به قطر، مدافع قهرمانی و میزبان مسابقات، باخت و با احتساب سه امتیاز برد در برابر لبنان، پس از قطر ۹ امتیازی در رتبه دوم گروه قرار گرفت.

پیتر شگرت، سرمربی تیم تاجیکستان، ترکیب این تیم را در مقابل امارات به این ترتیب انتخاب کرده بود: رستم یتیموف، احتم نظروف، زائر جورِبایف، وحدت هنانوف، منوچهر صفروف، پرویزجان عمربایف، علی‌شیر شکروف، احسان پنجشنبه، شیروانی محبت‌شاهف، شهرام سامیف، علی‌شیر جلیلوف.

در مقابل اما خالد عیسی، بدر ناصر، خالد الهاشمی، خلیفه الحمدی، زاید سلطان، عبدالله رمضان، یحیی نادر، یحیی الغسانی، طاحون الذعبی، فابیو لیما، کایو کاندو، ترکیب تیم امارات را با سرمربی‌گری پائولو بنتوی پرتغالی تشکیل می‌داد.

بدین ترتیب تاجیکستان و استرالیا، برنده‌های اولین روز از مرحله حذفی جام ملت‌های آسیا بودند. استرالیا در مسابقه اول روز با پیروزی چهار صفر بر اندونزی این تیم را به خانه فرستاد.