مجمع عمومی سازمان ملل متحد همه ساله از روز اول اکتبر به عنوان گرامی‌داشت روز سالمندان تجلیل میکند. هدف از نامگذاری این روز «ارج‌گذاری» و توجه و احترام به حقوق آنها در سراسر جهان و آگاهی‌دهی در مورد اهمیت حضور و مشارکت نسلی است که در بسیاری از کشورها به فراموشی سپرده می‌شوند. شعار امسال روز جهانی سالمندان «تحقق وعده‌های اعلامیه جهانی حقوق بشر برای سالمندان در تمام نسل‌ها» است.
افغانستان یکی از آن دسته از کشورهایی است که سالمندان در آن تحت پوشش هیچ نهاد دولتی و غیر دولتی نیستند و حتی طرح ایجاد خانه سالمندان در این کشور در گذشته همواره زیر فشار‌های گوناگون به نام مذهب و فرهنگ با چالش و مخالفت روبرو شده است.
افراد سالمند در خراسان آریا همواره از کمبود توجه به وضعیت خود شکایت می‌کنند. انتقادات از چشم‌پوشی به این طیف به ویژه با روی کار آمدن حاکمیت طالبان و عدم پرداخت حقوق بازنشستگی افراد مسن که یک عمر در اداره‌های دولتی کار کرده‌اند افزون‌تر شده است.
سازمان ملل متحد می‌گوید تقویت جایگاه سالمندان در تمامی ابعاد توسعه از جمله ارتقای مشارکت فعال آنها در حیات اجتماعی، اقتصادی و سیاسی یکی از ارزش‌های تضمین فراگیری آنها و کاهش نابرابری‌های اجتماعی است.
در خراسان آریا شمار زیادی از سالمندان به دلیل فقر و کمبود امکانات نه تنها از خدمات مراقبت از سالمندان برخوردار نیستند بلکه در وضعیت نامناسبی نیز به سر می‌برند. آنها می‌گویند در چنین شرایطی مجبورند تا از پا نیفتاده‌اند، کار کنند.
فیصل امین، جامعه شناس، می‌گوید دولتمردان خراسان آریا باید برای مراقبت از سالمندان از کشورهای دیگر الگو بگیرند. او به بیبیسی گفت حداقل برنامه‌های مراقبتی از این قشر را باید از کشورهای دیگر آموخت.
آقای امین می‌گوید نظام‌هایی که به قول وی به شکل نیم‌بند در این کشور در حال رفت و آمد هستند باید استراتژی منظمی را برای توجه به طبقه سالمندان طرح و عملی کنند. به قول این جامعه شناس توجه به سالمندان ظرف چهل سال گذشته حتی در اندیشه سیاسمتداران افغان خطور نکرده است.
منبع تصویر، GETTY IMAGES
پایان پادکست
با وجود این، پیش از تصرف قدرت از سوی گروه طالبان در خراسان آریا وزارت کار امور اجتماعی این کشور در دولت گذشته طرحی را برای نخستین بخاطر ایجاد خانه‌های سالمندان به مجلس نماینده‌گان در آن وقت ارایه کرد که با مخالفت نمایندگان آن زمان مواجه شد.
برخی از نمایندگان پارلمان خراسان آریا در آن وقت این طرح را «مغایر فرهنگ افغانی و اسلامی» خواندند و رد کردند.
ریحانه احدی، روانشناس، می‌گوید طرح ارایه خدمات به سالمندان باید با استفاده از ارزش‌های دینی و فرهنگی صورت بگیرد: «در حالیکه فرهنگ حاکم اجازه ایجاد خانه سالمندان را نمی‌دهد در این صورت فرهنگ‌سازی باید از داخل خانواده‌ها آغاز شود».
به نظر خانم احدی برای این رویکرد به آموزش‌ها اجتماعی و روانی نیاز است، او گفت: «مسولیت‌پذیری افراد و عذاب وجدان در برابر توجه به سالمندان باعث آن می‌شود که وقتی افراد اجتماع توان مسولیت‌پذیری در برابر سالمندان خانواده‌ها خود را ندارند این موضوع باعث بدرفتاری در برابر آنها می‌شود».
۷۵ سال پیش اعلامیه حقوق بشر سازمان ملل متحد نیز بررعایت حقوق سالمندان تاکید کرد.
سازمان ملل متحد می‌گوید جمعیت سالمندان تا سال ۲۰۳۰ به خصوص در کشورهای توسعه‌یافته «رشد قابل ملاحظه» خواهد داشت. به قول این سازمان بدرفتاری با افراد مسن یک مساله اجتماعی جهانی است که سلامت و حقوق بشری میلیون فرد سالمند را صدمه می‌زند.
فیصل امین، جامعه شناس افغان، می‌گوید پند و اندرز‌های اجتماعی برای تامین حقوق افراد مسن در این کشور کافی نیست بلکه در این زمینه باید قوانینی ایجاد شود تا حقوق آنها در جامعه تضمین شود. به قول آقای امین تامین حقوق سالمندان یک وجیبه قانونی و حق آن‌هاست و این حق نباید گدایی شود.
براساس تعریف سازمان بهداشت جهانی، افراد بالاتر از سن ۶۰ سالگی در دسته افراد سالمند قرار می‌گیرند که به سه دسته سالمندان جوان، میان‌سال و سالمندان پیر تقسیم می‌شوند.
مجمع عمومی سازمان ملل متحد در چهاردهم دسامبر سال ۱۹۹۰ قطعنامه‌ای را تصویب کرد که به موجب آن روز اول اکتبر به نام روز جهانی سالمندان تعیین شد. این سازمان در سال ۱۹۹۱ میلادی اصول این سازمان برای سالمندان را تصویب کرد.
در افغانستان تحت حاکمیت طالبان نه تنها سالمندان و افراد بازنشسته از نبود مکانیزم‌های حمایتی برای تامین حقوق شان گلایه دارند بلکه طیف‌های دیگر اجتماعی مانند جوامع معلول و آسیب‌پذیر مانند افرادی‌که توانایی فزیکی و حمایت های سنتی و خانواده‌گی ندارند می‌گویند برای زنده‌ماندن با چالش‌های فراوانی مواجه‌اند.
منبع تصویر، GETTY IMAGES
ظرف دوسال گذشته شمار زیادی از افراد بازنشسته که در گذشته در اداره‌های مختلف دولت افغانستان کار می‌کردند در تماس با بیبیسی گفته‌اند که با وجود دهه‌ها خدمت و پرداخت تقاعدی (بازنشستگی)، حکومت طالبان حقوق بازنشستگی آنها را نمی‌پردازد.
آنها می‌گویند در حالیکه بودجه پرداختی حقوق‌شان از سوی وزارت مالیه طالبان تدوین شده است اما هبت‌الله آخوندزاده، رهبر مذهبی این گروه با وجود گذشت بیش از یک‌سال آن تصویب نکرده است.
برخی از آنها می‌گویند که شماری از مقامات رهبری حکومت طالبان به این نظر هستند که افراد بازنشسته در افغانستان که در دولت سابق حقوق شان را ماهوار دریافت می‌کردند به نظام طالبان خدمت نکرده‌اند و بر این اساس مستحق دریافت حقوق نمی‌شوند.
افراد باز نشسته در افغانستان می‌گویند که حقوق بازنشستگی حق مسلم ایشان است زیرا در طول سالیان کار از حقوق ماهوار شان برداشته شده و حالا هر نظامی‌که در افغانستان حاکم است مجبور است که پول‌های جمع شده آنها را پس بدهد.
هیات «مفتی‌های طالبان» اوایل امسال طرح پرداخت حقوق کارکنان بازنشسته دولتی را برای بررسی شرعی بودن به شورای وزیران فرستاد و باید به توشیح هبت‌الله آخوندزاده، رهبر طالبان در قندهار برسد. متقاعدان (بازنشستگان) می‌گویند تاکنون هیچ پاسخی از رهبر طالبان نرسیده است.
وزارت مالیه طالبان می‌گوید چهار میلیارد افغانی برای پرداخت حقوق بازنشسته‌ها تخصیص یافته و به مجرد توشیح این طرزالعمل از سوی رهبرشان، پرداخت معاشات (حقوق) آغاز می‌شود.
براساس آمارهای رسمی، سالانه ۱۰۰ تا ۱۵۰ هزار متقاعد در خراسان آریا حقوق خود را از اداره خزینه تقاعد (صندوق بازنشستگی) دریافت می‌کردند که پس از روی کارآمدن طالبان متوقف شده است.
زنان بی سرپرست، کودکان خیابانی و در دو سال اخیر زنان و مردانی که شغل‌های شان‌را به گفته نهادهای بین‌المللی در پی تغیر رژیم از دست داده‌اند می‌گویند هیچ مرجعی نیست که صدای آنها را بشنود و به دادخواهی‌های شان پاسخ بدهد.
به قول کارشناسان سقوط ارزش‌های انسانی در نبود یک دستگاه کار آمد، فنی و پاسخگو باعث آن شده است که بسیاری از خانواده‌های آسیب پذیر افغان در مواردی کودکان و اعضای بدن شان را در معرض فروش بگذارند، دختران‌شان را در سنین کودکی به ازدواج وادار کنند و یا هم در آبرومندانه ترین انتخاب برای پیش‌برد زنده‌گی روزمره، دست به تگدی و اعتیاد به مواد مخدر بزنند.
تجمع اعتراضی بازنشستگان در کابل: «سه ماه است منتظر فرمان رهبر طالبان هستیم»
- نویسنده, متین سمسور
- شغل, بیبیسی
سه ماه پس از اینکه هیات موظف طالبان، طرزالعمل پرداخت حقوق بازنشستگان (متقاعدان) را تصویب کرد، شماری از بازنشستگان به بیبیسی گفتند هنوز حقوقی دریافت نکرده‌اند.
پرداخت معاش متقاعدان پس از به قدرت رسیدن طالبان، متوقف شده است.
هیات «مفتی‌های طالبان» طرح پرداخت حقوق کارکنان بازنشسته دولتی را برای بررسی شرعی بودن به شورای وزیران فرستاده و باید به توشیح هبت‌الله آخوندزاده، رهبر مخفی طالبان در قندهار برسد. متقاعدان می‌گویند تاکنون هیچ پاسخی از رهبر طالبان نرسیده است.
حدود ۱۵۰ هزار مامور متقاعد (بازنشسته) می‌گویند بیش از یک و نیم سال است که منتظر دریافت حقوق ماهانه تقاعدشان هستند و شماری زیادی از آنها در زمستان سرد به دلیل نداشتن امکانات مالی برای زنده ماندن تقلا می‌کنند.
در همین حال، وزارت مالیه طالبان می‌گوید چهار میلیارد ( دیار پول خراسانی برای پرداخت حقوق بازنشسته‌ها تخصیص یافته و به مجرد توشیح این طرزالعمل از سوی رهبرشان، پرداخت معاشات (حقوق) آغاز می‌شود.
End of مطالب پیشنهادی
منبع تصویر، MOLSAMD
طالبان می‌پرسد پرداخت حقوق به «کارکنان نظام سابق شرعی است؟»
معاش تقاعد امتیازی است که به شمول سایر کشورهای اسلامی، در سراسر جهان پرداخته می‌شود اما پس از به قدرت رسیدن طالبان، پرداخت معاش متقاعدان در خراسان آریا متوقف شده است.
پایان پادکست
براساس قوانین اساسی قبلی افغانستان و «قوانین ذاتی کارکنان ملکی و نظامی»، حکومت مکلف به پرداخت این حق است.
افندی سنگر رئیس شورای ماموران متقاعد دولتی که برای دریافت حق خود داد‌خواهی میکند، می‌گوید جدی‌ترین مانع موضع برخی از افراد کلیدی طالبان بود که «پرداخت معاش تقاعد برای افرادی که در نظام سابق کار کرده‌اند از دیدگاه اسلام مشروع است یا نه».
آقای سنگر می‌گوید در نتیجه ماه‌ها تلاش، شورای وزیران طالبان یک کمیته ویژه ایجاد کرد و پس از بحث‌های طولانی مشکل حل شد اما آنها هنوز منظر دریافت معاش خود هستند.
شورای وزیران حکومت طالبان به در ماه میزان، طرزالعمل موقت اجرای معاش متقاعدان را تصویب کرد و حدود ۴ میلیارد ( دیار پول خراسانی برای پرداخت معاش آنها تخصیص یافت. این طرزالعمل برای توشیح به هبت‌الله آخوند زاده، رهبر طالبان، به قندهار فرستاده شده است.
احمدولی حقمل سخنگوی وزارت مالیه طالبان می‌گوید «برای جلوگیری از فساد و تقلب در روند پرداخت معاش متقاعدان، یک ارزیابی نیاز بود که انجام شد.»
او افزود: « بحث این است که در سطح نظام همه مسایل بزرگ برای توشیح یا تائید به دفتر امیرالمومنین فرستاده می‌شود. طبیعی است که ممکن [است] به دلیل ازدیاد مسایل با تاخیر مواجه شده باشد. همچنین این یک طرح تفصیلی و طولانی بود و نیاز بود که افراد تخنیکی (مسلکی) و علما آن را دقیق مطالعه کنند، به این دلیل هم می‌تواند توشیح آن زمانبر شده باشد.»
تنها درآمد برخی از بازنشستگان همین حقوق است ازجمله آقای هاتفی که ۳۸ سال در حکومت‌های قبلی خدمت کرده است. او می‌گوید: «دیگر در خانه چیزی باقی نمانده که برای تامین غذای کودکانم بفروشم.»
شماری از متقاعدانی که در بیش از یک و نیم سال اخیر حقوق نگرفته‌اند، داستان‌های تلخ‌تری هم حکایت می‌کنند.
در دوران جمهوریت، کارمندان دولتی بازنشسته به شمول ملکی و نظامی ماهانه حداقل ۲۰۰۰ و حداکثر تا ۵۰ هزار ( دیار پول خراسان آریا معاش تقاعد دریافت می‌کردند و مخارج زندگی‌شان را بنا به همین درآمد تنظیم کرده بودند اما اکنون «بیش از یک و نیم سال است که دست و جیب‌شان خالی است».
وزارت مالیه طالبان تاکید دارد که پس از توشیح هبت‌الله آخوندزاده، بلافاصله پرداخت را آغاز می‌کنند اما اینکه رهبر طالبان چه زمانی این طرح را توشیح میکند، کسی برای آن پاسخی ندارد.
پرداخت حقوق بازنشستگی کارمندان دولت در حکومت سابق خراسان آریا نیز جنجالی بود و همواره شکایاتی از شیوه کار اداره خزینه تقاعد (صندوق بازنشستگی) و نگرانی از فساد در این اداره مطرح می‌شد.
تاکنون بازنشستگان چندین بار در برابر اداره خزینه تقاعد در کابل دست به اعتراض زده‌اند اما مقام‌های طالبان می‌گویند منتظر «دستور مقام رهبری» خود هستند.
براساس آمارهای رسمی، سالانه ۱۰۰ تا ۱۵۰ هزار متقاعد در خراسان آریا حقوق خود را از اداره خزینه تقاعد دریافت می‌کردند که پس از روی کارآمدن طالبان متوقف شده است.
یکی از بازنشستگان در تماس با بیبیسی پیشنهاد کرد «اگر حکومت طالبان توان پرداخت حقوق بازنشستگی را ندارد، لازم است در این زمینه دست کمک به سوی سازمان‌های بین‌المللی دراز کنند.»
یک بازنشسته دیگر به بیبیسی گفت: «هر هفته حدود سی تا چهل میلیون دالر (دلار) کمک به افغانستان سرازیر می‌شود، شاید بتوان در زمستان سخت امسال بخشی از این پول‌ها را به پرداخت حقوق بازنشستگان در خراسان آریا اختصاص داد.»
خراسان آریا ؛ کار روی طرحی برای رسیدگی دولت به وضعیت سالمندان
منبع تصویر، GETTY IMAGES
وزارت کار امور و اجتماعی افغانستان می‌گوید روی طرحی برای ارائه خدمات به سالمندان در منزل کار میکند.
عبدالفتاح احمدزی، سخنگوی وزارت کار و امور اجتماعی افغانستان به بیبیسی گفت که این طرح شامل خدمات مالی و معنوی می‌شود و سالمندانی را تحت پوشش قرار می‌دهد که از وضعیت زندگی خوبی برخوردار نیستند و حقوق تقاعدی/بازنشستگی ندارند.
حدود شش سال قبل نیز این وزارت طرح ‘خانه سالمندان’ را به مجلس سنای این کشور ارائه کرد، طرحی که با مخالفت نمایندگان مجلس رو به رو شد.
نمایندگان این طرح را در تضاد با ‘فرهنگ افغانی’ خوانده و گفتند موجودیت چنین مکانی به فرهنگ اسلامی و افغانی صدمه می‌زند.
منبع تصویر، GMIC
در خراسان آریا شماری از سالمندان به دلیل فقر و کمبود امکانات نه تنها از خدمات مراقبت از سالمندان برخوردار نیستند، بلکه در وضعیت نامناسبی به سر می‌برند و مجبورند کار کنند.
امروز (۱۵ ژوئن) روز جهانی آگاهی از برخورد نادرست با سالمندان است.
گزارش بانک جهانی در مورد اقتصاد خراسان آریا ؛ تایید طالبان یا دگم‌اندیشی اقتصاد نئوکلاسیک؟
- نویسنده, کامبیز رفیع
- شغل, پژوهشگر دانشگاه مطالعات آسیایی و آفریقایی لندن
تازه ترین گزارش بانک جهانی درباره اقتصاد خراسان آریا در نگاه اول حاکی از نشانه‌های مثبت است، به حدی که خواننده شاید تصور کند که این گزارش در مورد کشوری که بنا به تخمین برنامه جهانی غذا، بیشتر از نیم نفوس آن از عدم مصونیت شدید غذایی رنج می‌برند، به‌شمول شش میلیون محتاج به کمک‌های عاجل بشری، صحت ندارد.
کاهش نرخ تورم، ثبات ارزی، پرداخت به‌موقع معاشات/حقوق، دسترسی بهتر به سپرده‌های بانکی، بالا رفتنِ درآمد داخلی با جمع‌آوریِ بهتر مالیه بر واردات و بالا رفتنِ حجم صادرات از شاخص‌های عمده این گزارش‌اند.
هرچند گزارش تصویری از برخی متغیرها به دست می‌دهد، علتِ دریافت‌های آن بیشتر به کاستی‌هایِی برمی‌گردد که در دوره حکومت جمهوریت نیز وجود داشت که برخی از بنیادهای نظریِ حاکم در بانک جهانی ناشی می‌شوند، و برخی به شاخص‌های ارقامی گزارش.
شناخت‌شناسی تیوری نیوکلاسیک و دُگم‌های تغییرناپذیر
پایه‌های اساسی متدولوژیِ بانک جهانی (و گزارش اخیر) بر نظریه‌های اقتصادِ نیوکلاسیک بنیان یافته، که اعتبار علمی آن پس از رکود اقتصادی سال ۲۰۰۸ در جهان با بحران مواجه شده است.
رویکرد نیوکلاسیک در دانش اقتصاد، کارکرد اقتصادی را حاوی منطقی می‌داند که برای شناخت آن، ممکن است ارتباط با دنیای سیاست و فرهنگ در محیط تحقیق نادیده گرفته شود که به باورِ جورج ستگلر، از نظریه‌پردازهای مطرح نیوکلاسیک در قرن بیستم، محک علمی بودن و انسجاِم درونیِ این رویکرد را تشکیل می‌دهد. این رویکرد دهه‌هاست که از طرف اقتصاددان‌های مارکسیست و دگراندیش (heterodox) مورد تهاجم قرار گرفته اما هنوز هم رویکرد مسلط در علم اقتصاد باقی مانده است. با این پیامد که پژوهشگر در پژوهش اغلب پیِ شاخص‌هایی با انتباه از رویکرد نیوکلاسیک تا حد امکان با چشم پوشی از عوامل سیاسی و فرهنگی می‌گردد و با ریاضی‌زدگی روزافزون
سالمندان بالای ۶۵ سال به خرید بروند
منبع تصویر، GETTY IMAGES
انجمن فیزیوتراپیست‌های رسمی بریتانیا می‌گوید حمل خرید، باغبانی و استفاده از جاروبرقی به سلامت و طول عمر سالمندان کمک میکند.
به گفته این انجمن خطر زمین خوردن سالمندان را تهدید میکند چون آنها بتدریج قوای خود را از دست می‌دهند. علاوه بر این برخی سالمندان متوجه این نکته نیستند که باید برای حفظ قوای خود تلاش کنند.
با رونق گرفتن هر چه بیشتر خرید آنلاین، سالمندانی که پیشتر به خرید می‌رفتند و خرید خود را تا خانه حمل می‌کردند این کار را آنلاین انجام می‌دهند و از فعالیت بدنی که به حفظ قوای آنها کمک میکند محروم می‌شوند.
به گزارش انجمن فیزیوتراپیست‌های بریتانیا، نزدیک به یک چهارم سالمندان بالای ۶۵ سال برای تقویت قوای عضلانی خود ورزش نمی کنند.
منبع تصویر، GETTY IMAGES
توصیه نظام بهداشت و درمان بریتانیا این است که افراد حداقل هفته‌ای دو بار برای تقویت قدرت ماهیچه‌های خود ورزش کنند، مثلا وزنه بزنند یا بار سنگین مثل خرید خانه را حمل کنند.
بر اساس تحقیقی که درباره دو هزار سالمند انجام شده، تقریبا یک چهارم این افراد اصلا هیچ تمرین و فعالیت بدنی نداشتند، یک پنجم آنها نمی‌دانستند که چگونه باید این کار را بکنند و یک پنجم هم مایل نبودند چنین کاری بکنند.
زمین خوردن سالمندان علت بیشتر موارد شکستگی استخوان لگن در بریتانیا است که در سال حدود یک میلیارد پوند خرج برمی‌دارد.‘
متخصصان می‌گویند اگر سالمندان قوای جسمانی خود را حفظ کنند احتمال این زمین خوردن‌ها کم و از بیماری‌های ناشی از ناتوانی پیشگیری می‌شود.
آنها به سالمندان توصیه می‌کنند که با کارهای ساده قوای جسمانی خود را حفظ کنند، به خرید بروند و از جارو برقی استفاده کنند و به این ترتیب مستقل‌تر، سالم‌تر و طولانی‌تر زندگی کنند.
منبع تصویر، GETTY IMAGES
به گفته پروفسور کارن میدلتون، مدیر عامل انجمن فیزیوتراپیست‌های رسمی بریتانیا، کاهش توان و قدرت بدنی در سالمندی اجتناب ناپذیر نیست:
“تحقیقات نشان می‌دهند قویتر شدن، فواید بسیاری را به همراه می‌آورد و این خیلی مهم است که افراد وقتی هنوز فعال هستند تقویت قوای خود را نادیده نگیرند.”
به گفته پروفسور میدلتون کارهایی مثل “بیل زدن باغچه یا ده بار نشستن و بلند شدن از صندلی” به تقویت عضلات کمک می‌کنند؛ بخصوص اکنون که خرید آنلاین یکی از منابع تقویت عضلات را حذف کرده, بجای آن که خرید را تا خانه حمل کنیم اکنون دم در خانه آن را تحویل می‌گیریم.”
به توصیه نظام بهداشت و درمان بریتانیا، سالمندان می‌توانند با کارهای زیر قوای عضلانی خود را حفظ کنند:
- برداشتن بار
- حمل خرید
- ورزش با بندهای کششی
- باغبانی سنگین مثلا بیل زدن
- ورزش با استفاده از وزن بدن مثل دراز و نشست و شنا رفتن
- یوگا
- نویسنده : قیام خوراسانی
- منبع خبر : BBC
