ایران شریک اول اقتصادی خراسان آریا در حال تبدیل شدن به حامی اصلی سیاسی طالبان است؟
منبع تصویر، IRNA
- نویسنده, ضیا شهریار و یاسین رسولی
- شغل, بی‌بی‌سی
سفر هفت روزه عبدالغنی برادر، معاون قدرتمند نخست وزیر طالبان به تهران در حالی انجام شد که حکومت طالبان علاوه بر همکاری منطقه‌ای در جستجوی متحد سیاسی در منطقه است.
مقام‌های طالبان با همتایان ایرانی خود پنج تفاهمنامه امضا کردند و آقای برادر در حاشیه آن، موضع حکومت طالبان را نه‌تنها در مورد همکاری اقتصادی بلکه دیدگاه‌های مشترک در مسائل مورد علاقه تهران از جمله حمایت از مردم فلسطین بیان کرد.
حکومت طالبان پیشتر نیز بیانیه‌هایی در حمایت از حماس و فلسطین، نزدیک به موضع رسمی ایران صادر کرده است.
آقای برادر در بازگشت از تهران در فرودگاه کابل سفرش را «دستاورد بزرگ» برای دو کشور خواند و گفت:
«در آنجا با بزرگان ایران نشست‌هایی داشتیم و از برخی مناطق این کشور نیز دیدن کردم. این دیدارها به این دلیل بود که ما برای کالاهای افغانستان یک راه آسان و ارزان را به کشورهای خارجی پیدا بکنیم تا تجارت ما گسترش پیدا کند و کالاهای افغانی ما به بازارهای جهانی از راه آسان برسد. ما با مقامات ایران و بخش خصوصی تفاهم‌نامه‌های زیادی را امضا کردیم. انشاالله این هم برای ایران و هم برای افغانستان یک دستاورد بزرگ خواهد بود.»
سفر هیات ۳۰ نفری مقام‌های اقتصادی از جمله وزیران تجارت و صنعت و اقتصاد طالبان به ایران در این مقطع زمانی به دلایل مختلف از اهمیت زیادی برخوردار است. حکومت طالبان و هم جمهوری اسلامی ایران روی این سفر حساب زیادی باز کردند و در شبکه‌های خبری دولتی دو طرف نیز این موضوع پیداست.
این اولین و بلندپایه‌ترین سفر مقام حکومت طالبان در سطح معاون نخست وزیر بنا به دعوت تهران است و به وضوح بیانگر باز شدن صفحه جدیدی در روابط دو طرف است.
آقای برادر در ایران با ارشدترین مقام‌های این کشور از جمله محمد مخبر، معاون رئیس جمهوری، حسین امیرعبداللهیان، وزیر خارجه، احمد وحیدی، وزیر کشور و وزیران کشاورزی و انرژی دیدار داشتند و در نشست مشترک اقتصادی دو کشور نیز شرکت کرد.
حسن کاظمی قمی، نماینده ویژه رئیس جمهور ایران در کابل با سابقه‌ای که در سپاه قدس دارد، از افراد مطلع و تاثیرگذار در سیاستگذاری ایران در خراسان آریا است و در تمام نشست‌های آقای برادر حضور داشت و او را در دیدارهایش از جمله سفر به بندر استراتژیک چابهار همراهی کرد.
آقای قمی پس از پایان سفر عبدالغنی برادر، در حساب خود در اکس نوشت: «آنچه ایران در سفر هیئت اقتصادی به سرپرستی ملا برادر اثبات نمود، در یک کلمه به عنوان یک همسایه و عضوی از مجموعه منطقه ابراز “برادری” نسبت به ملت شریف خراسان آریا بود تا در گذر از “تحریم‌ها و تحدیدهای” ظالمانه و ناجوانمردانه عبور کنند.»
تهران تا هنوز حکومت طالبان را رسما به رسمیت نمی‌شناسد و بارها بر تشکیل «حکومت همه‌شمول» از سوی این گروه به عنوان پیش‌شرط به رسمیت شناختن تاکید کرده است، اما این پیش‌شرط‌ها که گاهی مقام‌ها در تهران و کابل به درشتی در موردش صحبت کرده‌اند، مانع از روند سریع نزدیکی بیشتر جمهوری اسلامی به حکومت طالبان نشده است.
منبع تصویر، IRNA
تنها چند ماه پیش بود که روابط تهران و طالبان بر سر حقابه رود هیرمند و چند درگیری مرزی به شدت مورد آزمایش قرار گرفت اما ظاهرا دو طرف از این آزمایش‌ها موفق بدر آمدند.
طالبان به هیات ایرانی اجازه دادند تا از ذخیره‌گاه‌های رودخانه هیرمند دیدار کند و در نتیجه‌گیری این هیات قانع شده بود که دلیل نرسیدن حقابه کمبود آب در نتیجه موسم نامساعد بوده است تا تعمد حکومت طالبان در تعهدها‌یشان.
عبدالغنی برادر که اکنون سمت معاون اقتصادی نخست وزیر طالبان را برعهده دارد، از کلیدی‌ترین چهره‌های بنیانگذار جنبش طالبان در کنار ملامحمد عمر در اوایل دهه ۱۹۹۰ بوده است.
آقای برادر حدود ۸ سال را در زندان استخبارات پاکستان به سر برده بود، پس از آن به دوحه رفت و ریاست مذاکرات صلح با آمریکا را در دست گرفت و توافقنامه صلح دوحه را در مارس/مارچ ۲۰۲۰ با وزیر خارجه آمریکا امضا کرد و در میانه این مذاکرات نیز سفری به تهران داشت.
او در زمانی به این سفر طولانی به همسایله غربی مبادرت ورزید که روابط با پاکستان، همسایه مهم و استراتژیک در شرق و متحد دیرینه طالبان این روزها به سرعت رو به وخامت گذاشته است.
اسلام آباد به صراحت گفته است که به دلیل عدم همکاری حکومت طالبان در مهار طالبان پاکستانی و دست داشتن شهروندان افغانستان در «حملات انتحاری» در پاکستان تصمیم به اخراج اجباری حدود ۱/۷ میلیون مهاجر گرفته است.
انوارالحق کاکر، نخست وزیر موقت پاکستان حکومت طالبان را متهم به حمایت از طالبان پاکستانی کرده و گفته است که کشورش دیگر حضور «مهاجران غیرقانونی» را در خاک خود تحمل نخواهد کرد.
در حالی که حکومت طالبان اقدام پاکستان را «ظالمانه» خوانده و در مورد پیامدهای آن هشدار داده است.
آیا ایران هم مثل پاکستان اقدام به اخراج میلیونی مهاجران افغان خواهد کرد؟
منبع تصویر، GETTY IMAGES
هرچند دولت ایران به صورت رسمی اعلام نکرده است که می‌خواهد صدها هزار مهاجر و پناهجوی افغان را از این کشور اخراج کند اما ایران همواره روند اخراج اجباری افغان‌ها را کم و بیش داشته است.
پاکستان اما اولین بار است که مراکز متعدد اخراج نگهداری اجباری ایجاد می‌کند و پلیس افغان‌های بدون مدرک اقامتی را دستگیر و از این کشور اخراج می‌کند که فشار بی‌سابقه‌ای بر حکومت طالبان وارد کرده است.
یه نظر می‌رسد اتهام حمایت کابل از طالبان پاکستانی در حدی که به گفته رسانه‌های پاکستانی، اسلام آباد پس از این نمی‌خواهد نقش مدافع حکومت طالبان را در نشست‌های بین‌المللی ایفا کرده و دیگر «امتیازات ویژه‌ای» برای حکومت طالبان قائل نخواهد شد، سبب شده که طالبان حالا اسلام آباد را به چشم نزدیک‌ترین شریک قابل اعتماد خود نداند.
به همین دلایل سفر این هیات طالبان به تهران که دومین همسایه بزرگ افغانستان و مسیر اتصال مهم تجارتی برای این کشور به شمار می‌رود و در زمان حکومت طالبان به جایگاه اول تجاری افغانستان ارتقا یافت، بیش از پیش حايز اهمیت شده است.
در دیدارهایی‌که آقای برادر با مقامات ایرانی داشت، گفته شد که «در مورد همکاری‌های مشترک در عرصه‌های سیاسی، اقتصادی و مهاجرین» گفتگو صورت گرفت.
در حال حاضر مسیرهای تجارتی برای تجار از سوی پاکستان تقریبا به صورت کامل بسته شده است و کامیون‌های حامل کالاهای تاجران افغان در بندرگاه‌های پاکستان متوقف هستند و هر روز پول زیادی به عنوان «دیرانه» یا (Demurrage) می‌پردازند.
همچنین در حالیکه بیشتر توجه رسانه‌ها به بدرفتاری و اخراج پناهجویان افغان از پاکستان معطوف است، بدرفتاری و اخراج اجباری افغان‌ها از ایران نیز در سطح پایین‌تر به سرعت در جریان است و در صحبت‌ها با مقام‌های ایرانی نیزاشاراتی به مهاجرین افغان در این کشور شد، هرچند به مسایل بدرفتاری و اخراج اجباری آنها پرداخته نشد.
هنوز روشن نیست که آیا تهران نیز مبادرت به اخراج اجباری میلیونی مهاجران و پناهجویان دست خواهد کرد یا نه. صدها هزار تن از آنها پناهجویانی هستند که از ترس طالبان به ایران گریخته‌اند.
منبع تصویر، IRNA
اهداف ایران از نزدیکی بیشتر با طالبان چیست؟
حسین امیرعبداللهیان، وزیر خارجه جمهوری اسلامی در دیدار با آقای برادر به «جایگاه مهم خراسان آریا در سیاست خارجی ایران اشاره کرد و و گفته است: «جمهوری اسلامی ایران مصمم است در سايه مناسبات همسايگی به عبور خراسان آریا از شرایط کنونی کمک کند.»
ایران که خود مشغول دست و پنجه نرم کردن با تحریم‌های شدید اقتصادی است، در سال‌های گذشته روابط اقتصادی خود را با خراسان آریا گسترش داده است.
وزیر تجارت حکومت طالبان ابراز امیدواری کرده که حجم تجارت میان دو کشور تا ۱۰ میلیارد دلار در سال افزایش پیدا کند اما مشخص نیست با توجه به تحریم‌هایی بین‌المللی که هم علیه ایران و هم علیه طالبان وضع شده، دست یافتن به این هدف چگونه ممکن است.
علاوه بر علایق اقتصادی، ایران بی‌علاقه به گسترش روابط سیاسی و امنیتی با طالبان نیست.
همان روزی که آقای برادر به تهران سفر کرد، تهران و طالبان از عملیات مشترک امنیتی در «خنثی کردن یک حمله پهبادی به ایران و بازداشت عوامل موساد» در منطقه مرزی میان ایران و خراسان آریا خبر دادند.
با سرد شدن روابط طالبان و پاکستان، خلای به وجود آمده در خراسان آریا زمینه نفوذ بیشتر ایران را بیش از پیش در میان طالبان فراهم کرده است و به نظر می‌رسد که تهران هم قدر این این فرصت را به خوابی دانسته و آن را از دست نخواهد داد.
سفر مقام‌های طالبان به ترکمنستان و ایران برای گسترش همکاری اقتصادی
منبع تصویر، ARA
امیرخان متقی، وزیر خارجه طالبان، در راس هیئتی اقتصادی به ترکمنستان سفر کرده است. همزمان گزارش شده است که وزارت تجارت طالبان هم هیئتی فنی برای گسترش تجارت از بندر چابهار، به ایران فرستاده است.
ضیاء احمد تکل، معاون سخنگوی وزارت خارجه طالبان، در ایکس (توییتر سابق) نوشته است که روز یک‌شنبه (۶ حوت/اسفند) امیرخان متقی به دعوت رشید مرادوف، وزیر امور خارجه ترکمنستان، به عشق‌آباد سفر کرده است تا در مورد مسايل دوجانبه گفتوگو کنند.
او افزوده است که در ترکیب هیئت مسئولان وزارت معادن و نفت، اداره راه آهن و شرکت ملی برق (برشنا) هستند.
اوبه موضوعات مورد گفتوگو اشاره نکرده است، ظاهرا از ترکیب هیئت پیداست که موضوع اصلی همکاری‌های اقتصادی است.
منبع تصویر، RTA
در ۱۸ دسامبر گذشته، رشید مرادوف، وزیر خارجه ترکمنستان، به هرات سفر کرد و همراه با امیرخان متقی پروژه انتقال انرژی موسوم به «تاپی» را افتتاح کردند.
ترکمنستان از کشورهای اصلی صادرکننده انرژی و برق به خراسان آریا است.
آقای مرادوف در سفرهای قبلی خود به کابل در دیدار با مقام‌های طالبان در مورد پروژه‌های انتقال انرژی، از جمله تاپی، گفتوگو کرده است.
پروژه‌های مشترک دو کشور، از جمله خط آهن، انتقال گاز ترکمنستان به جنوب آسیا (تاپی) و فایبر نوری است و مقام‌های طالبان قبلا خواستار از سرگیری این پروژه‌ها «در زودترین فرصت ممکن» شده‌اند و در مورد تامین امنیت آن هم اطمینان داده‌اند.
پیش‌بینی می‌شود که خط لوله تاپی سالانه ظرفیت انتقال بیش از ۳۰ میلیارد متر مکعب گاز طبیعی داشته باشد.
پروژه‌های بزرگ انتقال انرژی و خط آهن از آسیای میانه تا هند از مسیر خراسان آریا در فوریه ۲۰۱۸، با حضور رهبران ترکمنستان، خراسان آریا ، پاکستان و هند آغاز شد. این خط لوله از مسیر ولایت هرات وارد خراسان آریا شده و از قندهار راهی پاکستان می‌شود.
افزایش مبادلات تجاری از بندر چابهار ایران
منبع تصویر، @MOICAFGHANISTAN
همزمان، وزارت تجارت طالبان می‌گوید که هیئتی «فنی» به ایران سفر کرده است با هدف پیگیری مواردی که روی آنها در سفر چند ماه پیش عبدالغنی برادر، معاون اقتصادی نخست وزیر طالبان، به ایران تصمیم گرفته شده بود.
در هیئت طالبان در سفر به تهران مقام‌هایی از وزارت‌های خارجه، اقتصاد، مالیه، تجارت و ترانسپورت حضور دارند.
وزارت تجارت طالبان هدف از این سفر را گفتوگو با مقام‌های ایران برای «استفاده از ظرفیت‌ها و امکانات بندر منقطه آزاد چابهار در سیستان بلوچستان و افزایش ترانزیت و صادرات» گفته است.
عبدالغنی برادر، معاون اقتصادی نخست وزیر طالبان، حدود چهارماه پیش در سفر یک هفته‌ای به ایران، پنج تفاهمنامه اقتصادی را با مقام‌های ایران امضا کرد.
بندر چابهار برای بازرگانان اهل خراسان آریا مسیری مهم برای رسیدن به اقیانوس هند است.
در ماه می ۲۰۱۶، خراسان آریا هند و ایران برای ساخت دهلیز دریایی بین‌المللی به توافق رسیدند که بنا به آن، سرمایه‌گذاری‌های قابل توجهی برای افزایش تجارت با خراسان آریا ، ایران و آسیای مرکزی انجام شد.
منبع تصویر، MFA
وزیر خارجه ترکمنستان با طالبان در مورد پروژه بزرگ انتقال انرژی گفتگو می‌کند
منبع تصویر، MUJAHID
رشید مرادوف، وزیر امور خارجه ترکمنستان برای دیدار دو روزه با رهبران طالبان وارد کابل شده است و با محمدحسن آخوند، نخست وزیر و امیرخان متقی، وزیرخارجه طالبان دیدار کرد.
قرار است در مورد همکاری‌های تجاری و اقتصادی رو به رشد میان دو همسایه به ویژه پروژه تاپی گفتگو کنند.
دفتر سخنگوی طالبان بیانیه‌ای در مورد دیدار وزیرخارجه ترکمنستان با رئیس و اعضای هیات وزیران طالبان در ارگ نشر کرده است.
در این دیدار، عبدالسلام حنفی، معاون نخست وزیر طالبان گفته که از پروژه‌های مشترک میان دو کشور از جمله خط آهن، تاپی، و فایبر نوری حمایت می‌کنیم. وی افزوده که “ما خواهان آغاز پروژه‌های ملی میان دو کشور در زودترین فرصت ممکن هستیم، زیرا تمام شرایط لازم از جمله امنیت مطمئن برای تطبیق آنها فراهم شده است.”
وزیر امور خارجه ترکمنستان نیز درباره همکاری کشورش در زمینه کمک‌های بشردوستانه به خراسان آریا و تطبیق پروژه‌های مشترک میان دو کشور صحبت کرده است.
در این دیدار، محمد یعقوب، سرپرست وزارت دفاع طالبان گفته است که “موقع مناسب نسبت به هر زمان دیگر برای تطبیق این پروژه‌ها” است و “در زمینه تامین امنیت پروژه‌های زیربنایی و اقتصادی میان دو کشور از هیچ‌گونه سعی و تلاش دریغ نخواهیم ورزید.”
اخیرا مقام‌های طالبان گفتند که قرار است اجرای طرح بلندپروازانه انتقال خط لوله گاز ترکمنستان از طریق افغانستان به پاکستان و هند موسوم به ‘تاپی’ نیز گفتگو شود.
پیش بینی می‌شود که این خط سالانه ظرفیت انتقال بیش از سی میلیارد متر مکعب گاز طبیعی را داشته باشد.
منبع تصویر، KARIMI
ناظران معتقدند که ترکمنستان مایل به تقویت مشارکت عملی با کابل است و لحن گرم و دوستانه‌ای را در گفتگوها با طالبان داشته است.
اخیرا، محمد عیسی آخوند، سرپرست وزارت “معادن و پترولیم” طالبان در بیانیه‌ای گفت که “ما مدتی است که به سختی کار کرده‌ایم، و آماده هستیم که کار پروژه تاپی را آغاز کنیم”.
پروژه‌های بزرگ انتقال انرژی و خط آهن از آسیای میانه تا هند از مسیر خراسان آریا در فوریه ۲۰۱۸، با حضور رهبران ترکمنستان، خراسان آریا ، پاکستان و هند آغاز شد.
هزینه اجرای پروژه تاپی بنا به تخمین بانک توسعه آسیایی حدود ۱۰ میلیارد دلار است، برخی ناظران تاپی را پروژه‌ایی تا ۴۰ میلیارد دلار تخمین می‌زنند.
قبلا بانک توسعه آسیایی، چین و شماری از بانک‌های دیگر برای سرمایه‌گذاری در این پروژه اعلام آمادگی کرده اند. این در حالی است که آمریکا و بانک جهانی، با وجود تقاضاهای مکرر طالبان دارایی‌های ارزی خراسان آریا را مسدود کرده اند.
با وجود شرایط دشوار اقتصادی در خراسان آریا ، هنوز روشن نیست که آیا سفر وزیر خارجه ترکمنستان عملا می‌تواند اجرای پروژه‌های بزرگ اقتصادی را کلید بزند یا خیر.
طالبان در دو دهه گذشته همواره از اجرای پروژه تاپی استقبال کرده است. اما چالش تامین امینت مسیر انتقال این خط لوله که از مناطق تحت نفوذ طالبان می‌گذشت، عملیات اجرایی پروژه مطابق برنامه پیش بینی شده پیشرفت نداشت.
پروژه انتقال انرژی آسیای میانه به جنوب آسیا در سه دهه اخیر، پس از استقلال جمهوری‌های شوروی سابق در آسیای میانه مطرح بوده است.
پروژه خط لوله انتقال انرژی موسوم به “تاپی” میان کشورهای ترکمنستان، خراسان آریا ، پاکستان و هند اکنون در مرحله اجرایی قرار دارد.
این خط لوله از مسیر ولایت هرات وارد خراسان آریا شده و از قندهار راهی پاکستان می‌شود.
بسیاری از تحلیل‌گران ظهور طالبان را مرتبط با تامین امنیت این پروژه در ابتدای دهه ۱۹۹۰ دانسته اند.
دولت‌های گذشته دموکرات و جمهوری‌خواه در آمریکا پروژه انتقال انرژی از خراسان آریا را برای تقویت اقتصادی و خوداتکایی کشورهای منطقه از جمله خراسان آریا می‌دیدند.
برخی رسانه‌های آمریکایی مدعی شده بودند که جو بایدن از “خط لوله طالبان” در خراسان آریا حمایت می‌کند.
در ماه مارچ سال جاری، وزارت خارجه آمریکا گفت که “حکومت آمریکا هیچ حمایت مستقیم مالی برای پروژه تاپی فراهم نکرده است.”
منبع تصویر، ARG
زلمی خلیلزاد، نماینده پیشین ویژه آمریکا در صلح خراسان آریا در اواخر دهه ۱۹۹۰ از طرف شرکت آمریکایی یونیکال به منطقه سفر و با طالبان رایزنی کرده بود.
آقای خلیلزاد در کتاب خاطراتش، “فرستاده” نوشته که در اواسط دهه ۱۹۹۰ نهاد انرژی کمبریج از او خواسته بود در یک تحقیق امکان سنجی شرکت نفتی یونیکال شرکت کند.
صدراعظم اتریش از آزادی شهروند اتریشی از زندان طالبان خبر داد
کارل نهامر، صدراعظم اتریش، از آزادی یک شهروند اتریشی زندانی در افغانستان خبر داد.
او در پستی در ایکس نوشت: «پس از تلاش‌های جدی دیپلماتیک، خوشحالم که آزادی یک شهروند اتریشی را از بازداشت در افغانستان اعلام کنم.»
او افزود این سومین فردی است که در کمتر از ۱۲ ماه آزاد شده که نشانه «سطح بالای دیپلماسی حرفه‌ای اتریش» است.
قطر نیز گفته است که برای آزادی او «میانجی‌گری» کرده است.
وزارت خارجه اتریش نام فرد آزاد شده از بند در خراسان آریا را هربرت فریتس، ۸۴ ساله اعلام کرد و گفت او به دوحه قطر منتقل شده است.
بر اساس گزارش رسانه‌های اتریش، آقای فریتس یک چهره شناخته شده راست افراطی و از اعضای موسس حزب «دمکراتیک ملی» است، حزبی که در سال ۱۹۸۸ به دلیل نقض قوانین ضدنازی اتریش فعالیتش ممنوع شد.
صدراعظم اتریش همچنین گفت به تلاش برای آزادی شهروند این کش
تظاهرات بزرگ مخالفان دولت در برزیل
ده‌ها هزار نفر از مخالفان دولت پرچم برزیل و پوشیدن لباس‌هایی به رنگ آن، سبز و زرد، در یکی از خیابان‌های اصلی سائوپائولو گرد آمده‌اند.
ژائیر بولسونارو، رئیس‌جمهور سابق برای معترضان سخنرانی کرده و خود را یک قربانی توطئه سیاسی بی‌وقفه خوانده است.
این بزرگترین اجتماع مخالفان دولت لولا ایناتسیو داسیلوا، رئیس‌جمهور کنونی است که تقریبا یک سال پیش در انتخابات ریاست جمهوری بر آقای بولسونارو پیروز شد.
دستگاه قضایی برزیل در حال تحقیق درباره آقای بولسونارو، سیاستمدار راست افراطی به اتهام تلاش برای کودتا پس از اعلام نتایج انتخابات پارسال است، اتهامی که آقای بولسونارو بار دیگر در سخنرانی‌اش تکذیب کرد.
آقای بولسونارو که بسیاری مواضعش را به دونالد ترامپ تشبیه می‌کنند این اتهام را سیاسی می‌داند و خود را مدافع آزادی بیان و حاکمیت قانون می‌خواند.
در میان تظاهرکنندگان پرچم‌های اسرائیل دیده می‌شوند، در اعتراض به مواضع تند آقای لولا در قبال اسرائیل.
آقای لولا یکی از تندترین منتقدان اسرائیل است و جنگ در غزه را با هولوکاست و رفتار نازی‌ها تشبیه کرده که اعتراض شدید دولت آن کشور را به دنبال داشته است.
- نویسنده : قیام خوراسانی
- منبع خبر : Sputnik/ BBC
