تاریخ انتشار: ۲۵ اسد ۱۴۰۲
۲۰۲۳/ ۱۶/August
به گزارش مشرق،
گوزن زرد ایرانی زیرگونه‌ای از گوزن زرد است که از گونه‌های نادر جهانی محسوب می‌شود. به دلیل کاهش جمعیت این گونه نادر در دهه‌های گذشته طرح‌هایی برای تکثیر و پرورش آن جهت جلوگیری از خطر انقراض این گونه با ارزش جهانی اجرا شده است. یکی از این طرح‌ها مرکز تکثیر و پرورش گوزن زرد ایرانی پارک ملی دریاچه ارومیه در مجتمع رشکان ارومیه است. سایت تکثیر و پرورش گوزن زرد ایرانی پارک ملی دریاچه ارومیه در سال ۱۴۰۱ و مساحتی بالغ بر شش هکتار در مجتمع رشکان احداث شده است. تولد سه گوزن زرد ایرانی در بهار سال ۱۴۰۲ نشان از وضعیت مطلوب زیستی این گونه نادر در پارک ملی دریاچه ارومیه است. جمعیت گوزن زرد ایرانی حال حاضر در این مرکز پرورش و تکثیر ۱۱ راس است. علاوه بر این در جزایر اشک و اسپیر نیز به ترتیب ۲۴ و ۵ راس گوزن زرد ایرانی زیست می‌کنند.
کنند.
طرح توجیهی پرورش گوزن pdf – ایده پرورش آهو نگارش سال ۱۴۰۱
طرح توجیهی پرورش گوزن – ایده پرورش آهو
اکنون این صنعت ناشناخته هم چند سالی است که در کشور ما باب شده و روزبه‌روز به پرورش‌دهندگان آن افزوده می‌شود.
ویدیو پرورش آهو و گوزن
کلیاتی پیرامون آشنایی با گوزن:
گوزن از رده پستانداران، راسته جفت سم سانان، زیر راسته نشخوارکنندگان و از خانواده گوزنیان (Cervidae) است. این گروه از حیوانات گرچه همانند دام‌های اهلی (گاو و گوسفند) نشخوارکننده هستند اما دارای خصوصیات رفتاری و ظاهری بسیاری متفاوتی می‌باشند. گوزن‌ها را نمی‌توان در دسته دام جای داد زیرا آن‌ها دارای خلق‌وخوی وحشی و یا نیمه وحشی هستند. یکی از خصوصیات بارز گوزن‌ها شاخ بلندی است که در جنس نر دیده می‌شود که اغلب ماده‌ها فاقد آن می‌باشند به‌جز گونه سورتمه کش (گوزن شمالی) که هر دو جنس آن دارای شاخ هستند. این شاخ‌ها هرسال در اواخر فصل زمستان می‌افتند و دوباره رویش می‌کنند؛ یعنی برخلاف حیواناتی مانند گاو که دارای شاخ دائمی هستند این جاندار دارای شاخ موقت می‌باشد. جنس این شاخ هم از استخوان است که دارای زوائد و انشعاباتی با حدود ۲۶ شاخک می‌باشد. گوزن‌ها دارای تنوع اقلیمی گوناگونی هستند آن‌ها قادرند که در دشت‌های بی درخت و باتحمل سرمای زیاد قطب شمال تا جنگل‌های پرباران استوایی به‌خوبی زندگی کنند. پراکنش گوزن‌ها در غالب نقاط دنیا به‌جز قطب جنوب و استرالیا مشاهده‌شده است. رنگ بدن گوزن‌ها با توجه به نوع اکوسیستمی که در آن زیست می‌کنند متفاوت است مثلاً گوزن‌هایی که در مناطق قطب شمال زندگی می‌کنند به‌صورت کاملاً سفید و گوزن‌های کوهستانی به‌صورت قهوه‌ای با پوشش موی مخملی هستند که این رنگ بدن به استتار آن‌ها در محیط کمک می‌کند. گوزن‌ها حیواناتی فوق‌العاده اجتماعی هستند که حرکت آن‌ها به‌صورت دسته‌جمعی می‌باشد. گوزن‌های نر هدایت دسته‌ها را به عهده می‌گیرند. حتی مشاهده‌شده که دسته‌های گوزن‌ها در مناطقی از قطب شمال دارای ۱۰۰ هزار عضو می‌باشد. طول عمر گوزن‌ها حدود ۴۰ سال است گرچه آن‌ها قبل از رسیدن به این سن توسط شکارچیان از بین می‌روند.وزن گوزن‌ها با توجه به نوع گونه آن از ۴۰ تا ۲۵۰ کیلوگرم متغیر است.
• گوزن‌ها حیواناتی نشخوارکننده هستند که به‌خوبی از گیاهان تعلیق می‌کنند و معده چهارقسمتی آن‌ها کاملاً برای هضم و جذب غذا و گیاه سازش یافته است.
گوزن‌ها از اواسط اردیبهشت تا پایان ماه تیر قادر به جفت‌گیری می‌باشند. طول دوره بارداری بر اساس نوع گونه و اکوسیستم بین ۶ تا ۸ ماه متغیر است.
مهم‌ترین گونه‌های گوزن:
۱- گونه شوکا (Capreolus capreolus): یکی از گونه‌های ریز جثه و ظریف خانواده گوزن‌ها می‌باشد که در مناطق پوشیده از علف و گیاه و جنگل‌ها زیست می‌کنند. ازاین‌گونه فقط سه زیرگونه شوکای چینی، اروپایی و سیبریایی وجود دارد.
۲- گوزن زرد ایرانی (Cervus dama mesopotamica): این گوزن که یکی از نادرترین گونه‌های گوزن در سراسر دنیا محسوب می‌گردد دارای دو زیرگونه تحت عنوان زرد ایرانی و زرد اروپایی می‌باشد. متوسط وزن این گوزن بین ۷۰ تا ۱۲۰ کیلوگرم می‌باشد. رنگ بدن آن‌ها هم به‌صورت خطوط زرد و قرمز است؛ و در جنگل‌های گرمسیری و بیشه‌زارها زندگی می‌کنند.
۳-گوزن قرمز (مرال) (Cervus elaphus maral): میانگین وزن بدن در این حیوان ۲۰۰ تا ۲۳۰ و به‌طور میانگین ۲۵۰ کیلوگرم است. مرال در علفزارهای جنگلی و تپه‌ماهورهای بیشه‌ای به‌خوبی زندگی می‌کند.
تاریخچه پرورش گوزن در جهان:
وضعیت پرورش گوزن و آهو در جهان و ایران
مناطق دوره‌افتاده‌ای در جهان وجود دارند که سال‌هاست به اقتضای شرایط زیست‌محیطی منطقه‌ای خود، به‌منظور گذراندن زندگی و تأمین امرارمعاش، این حیوان را پرورش می‌دهند؛ و امروزه گله‌داری و پرورش گوزن به حرفه‌ای درآمدزا برای ساکنین این مناطق تبدیل‌شده است. یکی از این مناطق سیبری است، منطقه سیبری که در کشور روسیه واقع گردیده به دلیل مجاورت آن با قطب شمال بیشترین میزان گوزن‌ها را دارد که آمار گوزن‌های این ناحیه به بیش از ۷۰۰ هزار رأس هم می‌رسد دراین‌بین روسیه هم توانسته از این موقعیت به نفع خود استفاده نماید و با احداث مزارع پرورشی و صادر نمودن گوشت آن به سایر نقاط جهان، این کشور به یکی از مهم‌ترین قطب‌های تولید گوشت گوزن دنیا درآمده است؛ و سبب گردیده که پرورش گوزن در روسیه به حرفه‌ای درآمدزا با اشتغال‌زایی بهینه تبدیل شود.همچنین به دلیل مصرف بالای محصولات جانبی گوزن به‌خصوص پوست و شاخ آن در بازارهای شرقی، کشورهایی همچون نیوزلند هم توانسته با پرورش گوزن و صادرات محصولات آن در زمره مهم‌ترین کشورهای پرورش‌دهنده گوزن قرار گیرد. اکنون با توجه به استقبال مردم از گوشت این حیوان بسیاری از کشورها روی به پرورش آن در سطح وسیع و گسترده آورده‌اند؛ و با راه‌اندازی مزارع پرورشی توانسته‌اند که حرفه‌ای کارآمد را در کشورشان نهادینه‌سازی کنند.مزرعه پرورش گوزن در ایران:
استارت مزرعه پرورش گوزن در ایران چند سالی است که در برخی از استان‌های کشور همانند یزد، البرز، گلستان، مازندران و فارس زده‌شده است. اولین مزرعه پرورش گوزن در یزد حدود ۶ سال پیش با تعداد کمتر از ۵۰ رأس از گونه‌های بومی تحت نظارت محیط‌زیست ناحیه، آغاز شد؛ اما یک واحد مزرعه پرورش گوزن در کرج هم احداث گردیده که برای تشکیل گله و پرورش آن‌ها به‌طور محدود و در سطح کم اقدام به وارد نمودن گوزن از کشور کانادا کردند.
مهم‌ترین اهداف تجاری و اقتصادی پرورش گوزن:
چگونگی پرورش گوزن در کشور:
تسهیلات جهاد کشاورزی برای پرورش گوزن: متقاضی با در دست داشتن طرح توجیهی و مجوزهای لازمه می‌تواند از تسهیلات جهاد کشاورزی برای پرورش گوزن استفاده نماید؛ که این تسهیلات با توجه به گستردگی کار و ظرفیت طرح و امکانات موردنیاز متغیر است. همچنین بسیج اقتصاد مقاومتی در جهت پیشبرد اهداف پرورشی به‌منظور حمایت از پرورش‌دهندگان تسهیلاتی را در اختیار آن‌ها قرار می‌دهد.
انواع سیستم پرورش گوزن:
برای احداث مزرعه پرورش گوزن می‌توان از دو سیستم
۱- باز
۲- بسته
استفاده نمود.
۱- سیستم بسته: در این سیستم گوزن‌ها در جایگاه و سالن‌های سرپوشیده پرورش می‌یابند که برای هر ۲۰ رأس حدود ۲۰۰۰ مترمربع فضا نیاز است یعنی به ازای هر ۱۰۰ مترمربع ۱ رأس گوزن پرورش داده می‌شود. در این نوع از سیستم‌ها بایستی امکاناتی از قبیل انواع وسایل گرمایشی و سرمایشی، تهویه و… را فراهم نمود. این سیستم پرورشی مستلزم به‌کارگیری سرمایه‌ای کلان در شروع کار می‌باشد.
۲- سیستم باز: در این سیستم که به چرای آزاد هم معروف است گوزن‌ها در محیط‌های باز و مراتع پرورش داده می‌شوند. ازآنجایی‌که برای احداث آن نیاز به ساختمان و تأسیسات گران‌قیمت نمی‌باشد بنابراین ازنظر اقتصادی کاملاً به‌صرفه هستند. مهم‌ترین امکاناتی که در این سیستم مورداستفاده قرار می‌گیرد شامل مرتع و منبع آب (چشمه، چاه و…) می‌باشد.
خرید گوزن برای پرورش:
تغذیه گوزن‌های پرورشی:
مهم‌ترین مزیت پرورش گوزن:
۱- عدم نیاز به جایگاه‌های اختصاصی: ازآنجایی‌که گوزن‌ها به‌صورت نیمه وحشی هستند و با محیط و فضاهای آزاد خوی گرفته‌اند برای پرورش آن‌ها لازم به استفاده از جایگاه‌های بسته و گران‌قیمت نیست و با استفاده از یک محیط محصورشده و سایه‌بان می‌توان به امر پرورش آن‌ها اقدام نمود که این خود مهم‌ترین مزیت پرورش گوزن است.
۲- توانایی بالا در تبدیل علوفه به پروتئین: آن‌ها قادر هستند از علوفه و کاه‌های مراتع به‌منظور تولید پروتئین و گوشت باکیفیت به‌خوبی تعلیق نمایند. همچنین به دلیل کمتر بودن میزان چربی بازدهی گوشت تولیدی در مقایسه با میزان مصرف خوراک از کارایی بهتری برخوردار است.
۳- سازگاری با شرایط سخت آب و هوایی.
۴- سازگاری با شرایط مراتع و چراگاه‌های طبیعی.
توجیه اقتصادی پرورش گوزن:
سخن پایانی:
در همین راستا پرورش‌دهنده قبل از اقدام به پرورش بایستی بازار هدف خود را پیدا نماید و در مورد پرورش و نحوه نگهداری آن به آگاهی کافی دست یابد. در این حالت می‌تواند با خیال راحت دست به پرورش گوزن بزند و به رسیدن سود مورد انتظار خود امیدوار باشد.
- نویسنده : قیام خوراسانی
- منبع خبر : ملکی و مشرق
