به گفته این منابع، تصاویر روز سهشنبه، اول حوت، از آقای غنی در زمان زیارت حج عمره گرفته شده که او را در حالی نشان میدهد که چند مرد عرب رئیسجمهور فراری افغان باوران را که به نام شیطان معرف است را همراهی میکنند.
اشرف غنی در پانزدهم ماه اگست سال ۲۰۲۱ پس از احراز دومین دور ریاست جمهوری در پی یک انتخابات جنجالی ارگ ریاست جمهوری را به طور غیرمنتظره ترک کرد که منجر به سقوط نظام جمهوریت و تسخیر دوباره قدرت دولتی از سوی گروه طالبان شد.
در برخی از ویدیوهائیکه در شبکههای اجتماعی و شماری از رسانهها پخش شده، آقای غنی در لباس احرام و در بین چند محافظ لباس شخصی عرب دیده میشود.
در گزارشها گفته شده که از وی بر اساس پروتوکول دیپلماتیک برای رهبران کشورهای جهان، پذیرایی نشده است.
به گفته منبع نزدیک به اشرف غنی وی در دو سال گذشته درخواست سفر برای ادای حج عمره را داشت که «با تأخیر انجام شده است».
پیش از این گزارشهای تائید ناشدهای منتشر شده بود که آقای غنی از سوی امارات متحده عربی از فعالیتهای سیاسی منع شده است، اما او در مصاحبهها و گاهی از طریق شبکههای اجتماعی دیدگاههایش را در مورد وضعیت افغانستان، دلایل سقوط نظام پیشین تحت حمایت آمریکا و ترک افغانستان بیان کرده است.
انتشار خبر نخستین سفر رئیس جمهوری پیشین افغانستان به عربستان سعودی با واکنشهای زیادی نیز در شبکههای اجتماعی و در میان کاربران افغان به همراه بوده است.
از دو سال پیش که اشرف غنی در امارات متحده عربی زندهگی میکند، هیچگونه دیداری از وی با مقامات نزدیک دولت سابق و معاونانش گزارش نشده است و تنها هر از گاهی برادرش حشمت غنی احمدزی، با او دید وادید داشته است.
در این سفر همسر آقای غنی، رولا غنی در ویدیوهایی که پخش شده دیده نمیشود و تا هنوز معلوم نیست که آیا وی در این سفر یا دیدارهایی با مقامات دولت سعودی نیز داشته است و یا خیر.
خانم غنی نیز پس از سقوط کابل در امارات متحده عربی بسر برده است.
محمد اشرف غنی، رئیسجمهور پیشین افغانستان در نخستین گفتگوی رسانهای خود پس از تسلط طالبان بر افغانستان در دسامبر سال ۲۰۲۱ با بیبیسی گفته بود که فرار او از کشورش در ۱۵ آگوست/اوت، یک تصمیم ناگهانی بود و زمانی اتفاق افتاد که نیروهای امنیتی او در ارگ به او گفتند که دیگر قادر به محافظت او و پایتخت نیستند.
وی همچنین افزوده بود که «اشتباه من اعتماد به آمریکا و شرکای بینالمللی بود».
آقای غنی روز ۱۵ آگوست/۲۴ اسد/مرداد، با رسیدن طالبان به دروازههای کابل، کشور را زمانی به مقصدی اعلام نشده ترک کرد که طالبان با خروج کامل نیروهای خارجی در چند هفته تقریبا تمام افغانستان را تسخیر کرده بودند. بیشتر ولایات بدون درگیری تسلیم طالبان شدند.
با انتشار خبر فرار آقای غنی، طالبان وارد ارگ ریاست جمهوری شدند و دولت در عمل سقوط کرد. او چند روز بعد، در پیامی ویدیویی از امارات متحده عربی گفت که چون «توطئه جانی» در کمین او بود و برای جلوگیری از خونریزی و فاجعه مجبور به ترک کشور شده است.
در ماههای اخیر مصاحبهای دیگری از او در رسانهها پخش شد که در آن گفته بود وزیر دفاع دولت سابق، بسمالله محمدی و سایر مقامات ارشد امنیتی افغانستان قبل از او کابل را ترک کرده بودند.
آقای محمدی و شمار دیگری از مسولین دفاعی و سیاسی افغان باوران خراسان آریا از جمله زلمی خلیلزاد، نماینده ویژه سابق آمریکا در امور افغانستان اما علت اصلی سقوط دولت جمهوری را فرار اعلام نشده و ناهمآهنگی میدانند که از سوی اشرف غنی و شماری از همکارن نزدیکاش، حمدالله محب مشاور امنیت ملی آن زمان، بدون طرح این مساله با مقامات نظامی و سیاسی آمریکای و دفاعی دولت سابق افغانستان انجام یافته بود.

منبع تصویر، ARG
وزیر دفاع پیشین افغانستان: از قصد فرار اشرف غنی چیزی نمیدانستم

منبع تصویر، MOD
ژنرال بسم الله محمدی، وزیر دفاع سابق افغانستان در دولت اشرف غنی، برای اولین بار درباره آخرین روزهای نظام جمهوری در پانزدهم آگوست گفته است “از قصد فرار رییس جمهور چیزی نمیدانستم.”
ژنرال محمدی که در چهل روز پایانی پیش از سقوط، سرپرست وزارت دفاع شد، روز یکشنبه در مطلبی در روزنامه هشت صبح کابل زمینههای سقوط نظام و آخرین روزهای سقوط را تشریح کرده است.
مقامهای پیشین افغانستان روایتهای متفاوتی از آخرین روز سقوط توسط طالبان ارایه کرده اند. نوشته ژنرال محمدی پاسخی به گفتههای اخیر اشرف غنی درباره روز سقوط کابل است.
بدبینانهترین پیش بینیهای سازمانهای اطلاعاتی آمریکایی نیز سقوط نظام جمهوری در افغانستان در پانزدهم آگوست را پیش بینی نمیکردند. گفته شده که حتی طالبان نیز انتظار سقوط زودهنگام را پیش بینی نکرده بود.
ژنرال محمدی از فرماندهان جهادی همراه با احمدشاه مسعود بود و در دو دهه گذشته، سالها به عنوان رئیس ستاد ارتش، وزیر کشور و وزیر دفاع در دولتهای حامد کرزی و اشرف غنی خدمت کرده است.
اشرف غنی، رئیس جمهور پیشین افغانستان هفته گذشته، در گفتگو با ژنرال نیک کارتر برای بیبیسی درباره آخرین لحظات پیش از فرار از کابل گفته بود “بسمالله خان به من زنگ زد و گفت که همه چیز از هم فرو پاشیده است. این زمانی بود که من میخواستم به وزارت دفاع بروم. ۲۵ دقیقه منتظر بودم، ولی خودروها نیامدند.”
پنج روز پیش از سقوط کابل، جو بایدن، رئیس جمهوری آمریکا، از بسمالله محمدی به عنوان یک “مبارز جدی” یاد کرده بود.
”فرار غنی” چگونه اتفاق افتاد؟
اما، آقای محمدی در مورد آخرین لحظههای سقوط روایت متفاوتی ارایه کرده است.
او نوشته است: “حوالی ساعت ۲ بعدازظهر روز یکشنبه، ۱۵ آگوست ۲۰۲۱، سه بال هلیکوپتر از ارگ برخاستند و به استقامت شمال پرواز کردند. من از کلکین (پنجره) دفترم هلیکوپترها را دیدم. فکر کردم طبق معمول رفتوآمد میکنند. سه بال هلیکوپتر رییس جمهور همیشه در ارگ بودند و فرماندهیاش طبعاً به دست خودشان بود.”
او افزوده که “بعدتر قوماندان (فرمانده) قولاردوی (سپاه) هوایی به من اطلاع داد که هلیکوپتر چهارم به دستور محب (مشاور امنیت ملی اشرف غنی) از میدان هوایی برخاسته و جمعاً هر چهار هلیکوپتر به ازبکستان فرار کردند.”

منبع تصویر، GETTY IMAGES
او در مورد اتفاقات سه روز آخر سقوط گفته است که “از درون ارگ اطلاعات موثق داشتم که ارتباط آقای محب با (شبکه) حقانیها تامین شده است و آنها صحبتهای دوامدار داشتهاند؛ اما از قصد فرار رییس جمهور چیزی نمیدانستم.”
حمدالله محب، مشاور امنیت ملی آقای غنی پیشتر، در مصاحبهای تایید کرده بود او با خلیل حقانی، از اعضای برجسته شبکه حقانی در تماس بوده و آقای حقانی در همان روز سقوط کابل به مشاور امنیت ملی غنی گفته بود که “تسلیم شوید، بعد مذاکره میکنیم”.
آقای محب در مصاحبه با “رودرو با ملت” در شبکه خبری سیبیاس گفت که اطلاعاتی “موثق” داشتند و از “استخبارات” آمریکا دریافت کرده بودند که “پلان (برنامه) طالبان این است که بیایند رئیس جمهور را اعدام میکنند”.
آقای محمدی نوشته که روز شنبه، ۱۴ آگوست “رییس جمهور یکی دو بار زنگ زد و وضعیت را پرسید. در همین روز، قرار بود، جلسه کابینه دایر شود، ولی بسیاری از وزرا حاضر نشده بودند و جلسه برگزار نشد.”
روز یکشنبه”ساعت ۱۰ صبح همان روز، رییس جمهور زنگ زد و جویای وضعیت شد. من تشریح کردم. از رییس جمهور خواستم تا جلسه اضطراری بگیرد.”
آقای غنی گفته بود که او میخواسته که به ولایت خوست پرواز کند، در داخل هلی کوپتر به او گفته شد که مقصد پرواز خارج است. اما آقای محمدی نوشته که “ولایت خوست در ۱۵ آگوست سقوط کرد و رییس جمهور از آن آگاهی داشت.”
زمینههای سقوط نظام جمهوری از نظر آخرین وزیر دفاع افغانستان
آقای محمدی اما میگوید “سقوط و فروپاشی، زودهنگام و ناگهانی نبود، بلکه فروپاشی بهصورت تدریجی و از مدتها قبل آغاز شده بود.”
او نوشته که ادعاهای “تقلب در انتخابات ریاست جمهوری” و بحران سیاسی ناشی از آن و “سیاستهای غنی” ” اثرات منفی و ناامیدکننده روی انگیزه نیروهای دفاعی و امنیتی به جا گذاشت.”

منبع تصویر، WAKIL KOHSAR
او گفته توافقنامه صلح آمریکا-طالبان برای روحیه نظامیان “ویرانگر” بود.
از طرف دیگر، “رهایی ۷۰۰۰ زندانی طالبان” و بازگشت “آنها به جبهات گرم، سبب تقویه طالبان و تضعیف روحیه نیروهای دفاعی و امنیتی شد.”
وزیر دفاع پیشین خراسان آریا “برخوردهای سلیقهای” حمدالله محب، مشاور امنیت ملی را نیز عامل تضعیف ارتش افغان باوران خراسان آیار دانسته است.
اما، “روحیه و انگیزهای برای اردو (ارتش) نمانده بود، تا من بتوانم مانع مرگ حتمی نظام شوم.”
بایدن: وزیر دفاع خراسان آریا مبارز جدی است

منبع تصویر، MOD
جو بایدن، رئیس جمهوری آمریکا، شب گذشته در ارتباط با وضعیت امنیتی افغانستان از بسمالله محمدی، سرپرست وزارت دفاع افغانستان به عنوان یک “مبارز جدی” یاد کرده است.
آقای بایدن که شب گذشته، در کاخسفید با خبرنگاران سخن میگفت تاکید کرد که آمریکا تعهدات خود به افغانستان از جمله به حمایت در جبهه هوایی و پرداخت حقوق نظامیان و تامین تسلیحات ادامه خواهد داد اما “آنها باید خودشان برای خودشان بجنگند”.
رئیس جمهور گفته رهبران افغانستان باید با هم متحد شوند و برای کشورشان بجنگند. او افزوده، با وجود افزایش درگیریها و کشته شدن ۱۰۰۰ غیرنظامی طی چند هفته گذشته، او از تصمیم خود برای خروج کامل نظامیان آمریکا از خاک افغانستان پشیمان نیست چرا که معتقد است افغانها باید برای حفظ کشورشان متحد شوند.
او در ادامه با اشاره به انتصاب بسمالله محمدی به عنوان سرپرست وزارت دفاع، گفت:” آنها، وزیر دفاع جدید مهمی دارند، بسمالله خان، او یک مبارز جدی است”. در ادامه آقای بایدن میافزاید:” بنظر میرسد افغانها متوجه شده اند که باید به یک راه حل سیاسی دستیاب شوند”.
هفته گذشته، بسمالله محمدی از حمله مهاجمان انتحاری به خانهاش جان سالم بدر برد. خانواده او هنگام حمله در خانه بودند و اعضای خانواده وی با جراحات کمی از خانه بیرون کشیده شدند. در این حمله که گروه طالبان مسئولیت آن را به عهده گرفت، دست کم هشت تن غیر نظامی کشته و ده ها تن دیگر زخم برداشتند.
تنها در یک هفته گذشته بیشتر از ۶ ولایت شمالی، از جمله تخار، بغلان، قندوز، جوزجان، سرپل و نیمروز به دست گروه طالبان افتاده است.
امروز رئیس ستاد ارتش افغانستان از سمتش برکنار و هبتالله علیزی، که پیش از این فرمانده سپاه خاص بود، به عنوان رئیس ستاد ارتش تعیین شده است.
نزدیک به دو ماه پیش، بعد از رایزنیهای زیاد میان عبدالله عبدالله و اشرف غنی، بسمالله محمدی، از فرماندهان پیشین مقاومت علیه طالبان و وزیر سابق دفاع، به پیشنهاد آقای عبدالله، به عنوان سرپرست وزارت دفاع تعیین شد.
بسم الله محمدی تحصیلات نظامیاش را در سال ۱۳۷۴ خورشیدی در دانشکدهٔ حربی (نظامی) کابل به پایان رسانده است.

آقای محمدی یکی از فرماندهان کلیدی و نزدیک به احمدشاه مسعود رهبر جبهه مقاومت علیه طالبان در شمال بود و پس از فروپاشی رژیم طالبان در سال ۱۳۸۱، بهسمت رئیس ستاد مشترک ارتش منصوب شد.
او در دوره ریاست جمهوری حامد کرزی، به عنوان وزرای دفاع و داخله در دولت افغانستان کار کرده است.
وزارت دفاع افغانستان در ۷ سال گذشته همواره شاهد تغییرات زیادی در سطح رهبری بود و به باور زیادی همین خود سبب ضعف در مدیریت جنگ شده است.
رئیس امای۶: اگر همه رهبری طالبان مامور مخفی ما میشدند بازهم سقوط غافلگیرانه کابل قابل پیشبینی نبود

ریچارد مور، رئیس سازمان اطلاعات خارجی بریتانیا (امای۶) اذعان کرد که حتی اگر همه اعضای رهبری گروه طالبان را هم به عنوان مامور مخفی استخدام میکردند، بازهم سقوط کابل، به این صورت قابل پیشبینی نبود.
او که امروز با در مصاحبه با شبکه رادیو ۴ بیبیسی صحبت میکرد گفت که ارزیابی اطلاعاتی سرعت کنترل کابل توسط طالبان با خروج نیروهای بریتانیایی و آمریکایی از افغانستان “به وضوح اشتباه بود”.
اما او گفت که توصیف سقوط کابل به عنوان یک شکست اطلاعاتی “واقعا بیش از حد (اغراق) است”.
رئیس امای۶ افزود: “هیچ یک از ما سرعت سقوط کابل را پیشبینی نکرده بودیم.”
او افزود که “صادقانه بگویم، اگر همه اعضای شورای طالبان، میدانید که رهبری طالبان هستند، را هم جذب کرده بودیم، [اگر] تک تک آنها را هم به عنوان یک مامور مخفی استخدام میکردیم، هنوز هم سقوط کابل را (به این صورت) پیش بینی نمیکردیم، زیرا طالبان هم این کار را نکردند.”
با این حال، اوافزود: “تردیدی وجود ندارد که پیروزی طالبان “یک روند معکوس جدی” بود، و او نگران است که باعث “تقویت روحیه افراطگرایان در سراسر جهان و در واقع، برای کسانی که در پایتختها نشستهاند، شود؛ در پکن، تهران و مسکو.”

منبع تصویر، GETTY IMAGES
صبح یکشنبه، ۱۵ آگست، افراد طالبان از چند سو، بدون مقابل شدن با کمترین مقاومت وارد شهر کابل شدند. در حالی که صبح روز قبل آخرین پیام ویدیویی محمد اشرف غنی، رئیس جمهور وقت نشر شد که در مورد امنیت کابل به ساکنان پایتخت اطمینان میداد.
عصر یکشنبه اما خبر فرار غنی به خارج نشر شد و تصاویر نیروهای طالبان که وارد ارگ ریاست جمهوری شدند.
آخرین پیش بینی نهادهای امنیتی آمریکایی، سقوط دولت افغانستان را چند ماه پس از خروج آمریکا پیش بینی کرده بودند. آنتونی بلینکن بعدها گفت که هیچ نهاد اطلاعاتی آمریکایی، سقوط زودهنگام کابل را پیش بینی نکرده بود.
رسانهها هفتهها پیش از سقوط کابل به نقل از منابع اطلاعاتی آمریکایی گزارش دادند که دولت پیشین مورد حمایت آمریکا دستکم میتواند حدود ۶ ماه پس از خروج کامل سربازان آمریکایی در برابر حملات طالبان دوام بیاورد. ارزیابیهای قبلی خوشبینانه “تا دو سال” مقاومت را نیز پیش بینی کرده بودند.
اشرف غنی در گفتگوی ویژه برای بیبیسی: اشتباه من اعتماد به آمریکا و شرکای بینالمللی بود

محمد اشرف غنی، رئیسجمهور پیشین افغانستان در نخستین گفتگوی رسانهای خود پس از تسلط طالبان بر افغانستان میگوید که فرار او از کشورش در ۱۵ آگوست/اوت، یک تصمیم ناگهانی بود و زمانی اتفاق افتاد که نیروهای امنیتی او در ارگ به او گفتند که دیگر قادر به محافظت او و پایتخت نیستند.
آقای غنی در گفتگویی با ژنرال نیک کارتر، رئیس پیشین ستاد ارتش بریتانیا برای برنامه “تودی” رادیو ۴ بیبیسی گفت که تنها اشتباه او به عنوان رئیسجمهور اعتماد به شرکای بینالمللی از جمله آمریکا بود. او در این گفتگو میگوید که خشم افغانها را و این که او را مقصر تسلط سریع طالبان بر افغانستان میدانند، درک میکند.
آقای غنی روز ۱۵ آگوست/۲۴ اسد/مرداد، با رسیدن طالبان به دروازههای کابل، کشور را زمانی به مقصدی اعلام نشده ترک کرد که طالبان با خروج کامل نیروهای خارجی در چند هفته تقریبا تمام افغانستان را تسخیر کرده بودند. بیشتر ولایات بدون درگیری تسلیم طالبان شدند. با انتشار خبر فرار آقای غنی، طالبان وارد ارگ ریاست جمهوری شدند و دولت در عمل سقوط کرد. او چند روز بعد، در پیامی ویدیویی از امارات متحده عربی گفت که چون “توطئه جانی” در کمین او بود و برای جلوگیری از خونریزی و فاجعه مجبور به ترک کشور شده است.
آقای غنی در گفتگو با ژنرال کارتر میگوید که او را قربانی کردند تا مقصر هرج و مرج و بحران افغانستان قلمدادش کنند. او گفت شرکای بینالمللی به طور مداوم به او فشار می آوردند و اختیاراتش را محدود میکردند.
او همچنین میگوید آماده است که برای تحقیقات از او درباره ادعاهای بردن پول با خود از کابل از دستگاه دروغسنج استفاده شود.
به گفته آقای غنی آمریکا پس از توافق با طالبان برای او ضربالاجل هشدارآمیز برای رهایی پنج هزار زندانی طالبان تعیین کرده بود که این کار از عوامل اصلی “اتفاقات آگوست” بوده است. او میافزاید که مذاکرات صلح با طالبان “به مسالهای مربوط به آمریکا تبدیل شد، نه مساله افغانها”.

متن گفتگوی ژنرال نیک کارتر با محمد اشرف غنی که در آغاز از او درباره دلیل خارج شدنش از افغانستان پرسیده:
اشرف غنی: دلیل اصلی خروج من، جلوگیری از ویرانی کابل بود. کابل قبلا در جنگهای میان گروهیِ مجاهدین بر سر قدرت، ویران شده بوده؛ با خاک یکسان شده بود. دو گروه متفاوت از طالبان از دو جهت مختلف در حال وارد شدن به کابل بودند. احتمال یک درگیری شدید بین آنها بسیار بالا بود و شهری با جمعیت ۵ میلیون نفر در معرض نابودی قرار داشت.
نیک کارتر:چه به یاد میآورید از همان روز، وقتی که از خواب بیدار شدید و دیدید که آن اتفاقها افتاد؟
اشرف غنی: صبح آن روز، به ذهنم هم خطور نمیکرد که بعد از ظهر من کشور را ترک میکنم. به ما اطلاع دادند که گروه حقانی تعهد داده که وارد کابل نشود. ولی دو ساعت بعد، اینطور نبود. از من خواسته شد که به همکارانم از جمله مشاور شورای امنیت ملی اجازه بدهم تا کشور را ترک کنند. همچنین از همسرم خواستم تا کشور را ترک کند، او مردد بود که این کار را بکند. آنها یک و نیم ساعت قبل از خروج من، محل را ترک کردند. من منتظر بودم، تا اینکه از بسمالله خان (وزیر دفاع وقت) به من زنگ زد و گفت که همه چیز از هم فرو پاشیده است. این زمانی بود که من میخواستم به وزارت دفاع بروم. ۲۵ دقیقه منتظر بودم، ولی خودروها نیامدند. بعد دکتر محب (حمدالله محب)، مشاور شورای امنیت ملی و بعد رئیس”پیپیاس”( واحد محافظت از رئیس جمهور) وارد شدند و گفتند که “پیپیاس” از هم پاشیده و اگر من بر ماندن اصرار کنم، همه آنها کشته میشوند. آنها توانایی حفاظت از من را ندارند. دکتر محب واقعا ترسیده بود. برای من بیش از دو دقیقه فرصت نداد. برنامه و دستور من این بود که آماده شویم و به طرف خوست حرکت کنیم. او به من گفت که خوست سقوط کرده و جلال آباد هم سقوط کرده است. من نمیدانستم که کجا میرویم. تنها وقتی سوار هلیکوپتر شدیم، مشخص شد که ما کشور را ترک میکنیم، واقعا اتفاق ناگهانی بود.
نیک کارتر:اخیرا کنگره آمریکا از جان ساپکو، بازرس ویژه آمریکا در امور افغانستان خواسته تا در باره ادعاهایی تحقیق کند که گویا شما زمان ترک کشور، با خودتان مقدار مشخصی پول خارج کردید. فکر میکنم سئوال دیگری که خیلی از افغانها می خواهند جوابش را بشنوند این است که چرا شما افغانستان را به آن شکل ترک کردید که البته توضیح دادید، من میخواستم بگویم که برای شما هم شخصا احتمالا خیلی سخت بوده که در آن مرحله افغانستان را ترک کنید.
اشرف غنی: البته، سختترین اتفاق ممکن بود. به همین دلیل در یکصد روز گذشته من تنها بودم و درحال نوشتن. به اتفاقات گذشته فکر میکردم. وضع نمیتوانست از این سختتر باشد. من مجبور بودم خود را قربانی کنم تا کابل را نجات بدهم و خودم را در معرض شرایطی قرار بدهم که واقعیت داشت؛ یک کودتای خشن، نه توافقی سیاسی یا یک روند سیاسی که مردم در آن مشارکت داشته باشند. دوم، من میخواهم قطعا تاکید کنم که هیچ پولی را از کشور خارج نکردهام. هلی کوپترها و اولین مقصد ما در دسترس همه بود تا بررسی کنند. من نه تنها از تحقیق در این باره توسط آقای ساپکو استقبال میکنم بلکه میخواهم تحقیق دیگری هم بشود. به محض اینکه این ادعاها مطرح شد، پیشنهاد کردم که سازمان ملل یا یک نهاد بازرسی دیگر تحقیقاتی در این باره انجام بدهند. شیوه زندگی من بر همه معلوم است. من با پول چه میخواستم بکنم؟ این اتهامهایی است که مشخصا اول از طرف روسیه مطرح و بعد منتشر شد. من خوشحال میشوم که در این زمینه هر نوع تحقیق لازم از من انجام شود، از جمله اینکه از دستگاه دروغسنج استفاده کنند یا به هر شیوه دیگری که لازم باشد. من به دلیل تعهد به کشور خود مطرح هستم و مثل خیلیهای دیگر به دلیل روابط ویژه با سازمانهای اطلاعاتی یا چیزهای دیگر وارد میدان (سیاست) نشدهام.
نیک کارتر:برگردیم به تفاهمنامهای که در تاریخ ۲۹ فبروری/فوریه ۲۰۲۰ امضا شد. حالا وقتی به آن نگاه میکنید، آیا چیزی هست که احساس کنید اگربه عقب برگردید، میتوانست طور دیگری انجام شود یا میشد بهگونه دیگری رفتار کنید که باعث بشود نتیجه بهتری از آن تفاهمنامه بگیرید؟
اشرف غنی: آنچه در ۲۹ فبروری/فوریه رخ داد، این بود که به جای دستیابی به روند صلح، به روند دیگر [برای خروج نیروهای آمریکا ] رسیدیم. در آن زمان طالبان به عنوان مرگبارترین سازمان تروریستی شناخته میشد. آن روز دو تفاهمنامه وجود داشت؛ دو رخداد. اولی در کابل شکل گرفت. استولتنبرگ، دبیرکل ناتو، و اسپر، وزیر دفاع آمریکا اول به کابل آمدند و اعلام تفاهم مشترک کردند. ماهها بود که این به طور موازی همزمان با تفاهم با طالبان در دست تدارک بود.
نیک کارتر:یعنی این در واقع رابطه مشترک بین آنها و دولت افغانستان بود، درست است؟
اشرف غنی: بله.. وقتی به تفاهمنامه نگاه میکنید چهار قسمت دارد. اما چهار بخش دو تفاهمنامه شدیدا با هم فرق دارند.
نیک کارتر:ببخشید، فکر میکنم لازم است توضیح بدهید منظور از تفاهمنامه دیگر، تفاهم امضا شده میان دولت آمریکا با طالبان در دوحه است.
اشرف غنی: آن تفاهمنامه توسط آقای خلیلزاد، سفیر، در حضور آقای پمپئو، وزیر امور خارجه آمریکا امضا شد. در کابل آقای اسپر، وزیر دفاع گفت این تفاهم مشروط است و بازهم گفت دوباره تاکید میکنم این تفاهمی مشروط است و اگر طالبان به تعهداتش عمل نکند، آمریکا این تفاهمنامه را لغو میکند.
مهمترین مسالهای که احتمالا یکی از اصلیترین دلایل وقایع ماه آگوست/اوت است این بود که در تفاهمنامه با ما، که ماهها بر سر آن مذاکره صورت گرفت، بیان شد که آمریکا در صورت آزادسازی زندانیها از هر دو طرف (طالبان و دولت افغانستان)، برگزاری مذاکرات بین دو طرف را تسهیل میکند. تعداد زندانیان [که باید آزاد میشدند ] در آن تفاهمنامه حداکثر حدود چند صد نفر ذکر شده بود. در تفاهمنامه آمریکا با طالبان اما، آمریکا یک تعهد یک جانبه داده بود، که آزادسازی ۵ هزار زندانی طالبان را تا دهم ماه مارس/مارچ تضمین کند.
نیک کارتر: با شما درباره آزاد کردن ۵ هزار زندانی مشورت نکردند؟
اشرف غنی: ما قاطعانه آن را رد کردیم. چون من تکلیفم را انجام داده بودم و همه تفاهمنامه صلح را مطالعه کرده بودم و غیر از موضوع آتشبس همهجانبه و دائمی، آنچه که آقای اسپر، وزیر دفاع آمریکا و دبیرکل ناتو آن را تکرار کرده بودند، هیچ مشورتی با ما صورت نگرفت. علاوه بر آن، آمریکا یکجانبه تعهد داد که باقی زندانیان طالبان را هم در سه ماه بعد از آن آزاد کند. ضربالاجلی هشدارآمیز صادر شد، این که ما باید آزادشان میکردیم. عددی که مطرح شده بود، اول چند صد نفر بود، بعد به یک هزار رسید و بعد اصرار شدید و کامل وجود داشت که همه پنج هزار نفر آزاد شوند. اما طالبان از مذاکرات سیاسی با ما خودداری میکردند و میگفتند شما چهکاره هستید! حتی در مورد زندانیان گفتند این تعهد آمریکاست و آمریکا قرار است اجرایش کند. چه از نظر روند کار و چه از نظر نتیجه آن، این مسئولیت باید مشخصا متوجه همان تیم باشد. به خصوص سوال اینجاست که چطور وکلای وزارت امور خارجه آمریکا، اجازه دادند دو تفاهمنامه بهشدت متفاوت شکل بگیرد؟ چون تفاوتها با هم نمیتوانست مطابقت کند.

نیک کارتر: برمیگردم به جایی که این گفتگو را شروع کردیم. فکر میکنید اگر همانجا میماندید، میتوانستید کاری کنید که آنها متوجه این موضوع شوند؟
اشرف غنی: نخیر. چون متاسفانه از من چهرهای کاملا منفی ترسیم کرده بودند و همه اینها به این خاطر رخ داد که ما هرگز فرصت این را نداشتیم که با آنها به مذاکره بنشینیم. سفیر خلیلزاد با آنها به مذاکره نشست. این به مسالهای تبدیل شد مربوط به آمریکا، نه مساله افغانها. آنها ما را حذف کردند.
نیک کارتر: شما زمان زیادی، چیزی بیش از صد روز داشتید که به آنچه گذشت فکر کنید. آیا هیچ پشیمانی شخصیای دارید درباره همه اتفاقهایی که افتاد؟ مردم احتمالا خیلی برایشان جالب است بدانند که چه احساسی دارید و برایتان چه معنایی دارد؟
اشرف غنی: کارنامه زندگی من نابود شد، ارزشهایم لگدمال شد و مرا قربانی کردند. آمریکا و دیگر همکاران غربی ما این انتخاب را داشتند که یا شیوه جنگیدنشان با ترور را تغییر دهند یا کلا کنارش بگذارند و خارج شوند.اما برای ما خودمختاری ملی تا زمانی که جنگ به این شکل با تروریسم جریان داشت، امکانپذیر نبود. چون تمام مشکلات دیگر ما نسبت به این شرایط مشکلات فرعی هستند.
نیک کارتر: شما وقتی رئیسجمهور بودید، به وضوح اعلام کردید که این برای شما جنگیدن تا پای مرگ است و همه مسائل مربوط به آن که تا انتها خواهید رفت. اگر به پایان این مساله برگردیم، مطمئنم افغانهای بسیاری هستند که شما را به عنوان رهبرشان در قبال آنچه اتفاق افتاد، مقصر میدانند. احتمالا باید درباره همه اینها جوابی به آنها بدهید.
اشرف غنی: قطعا، این که مرا مقصر بدانند برایم کاملا قابل درک است. آنها به درستی من را مقصر میدانند و این حق را هم دارند. چون من به مشارکت بینالمللی اعتماد کردم و این مسیر را پیش گرفتم. به جای مقابله مداوم مثل فرد پیش از من (حامد کرزی)، من، همانطور که شما شخصا شاهد بودید، واقعا همه فشارها را پذیرفتم که از این نتیجه خودداری شود.
اما آنها هم این تحمیل مداوم را درک کنند و امیدوارم که با گذشت زمان متوجه شوند. اما خشم آنها را کاملا میفهمم چون خودم هم در آن شریک هستم. بیشتر در شکل درماندگی. به همین دلیل، من بر این مساله متمرکز هستم که بتوانیم راهی اساسی به جلو را درپیشبگیریم، نه برای مقاصد شخصی، بلکه برای آنکه قادر باشم به افغانستان و جهتی که در پیش میگیرد، کمک کنم که همه ما دوباره بتوانیم به هم تعلق داشته باشیم. اینجا درسی هم برای جامعه جهانی هست. افغانستانی بیطرف، موجودیتی به مراتب ماندگارتر است، تا افغانستانی که به میدان جنگ بدل شده باشد یا تابع جنگی از بیرون باشد.
همه ما اشتباه بزرگی کردیم در اینکه فکر میکردیم شکیبایی جامعه بینالمللی پایدار خواهد بود. و درسی که گرفتیم این است که نیاز داریم به مسیری برای آشتی ملی واقعی، خودمختاری و مسئولیتپذیری در قبال یکدیگر حرکت کنیم، تا بتوانیم باز هم با هم زندگی کنیم.

یاددآوری: بیبیسی همه ساله در روزهای پایانی سال از چهرههای مطرح در بریتانیا به عنوان “سردبیر مهمان” دعوت میکند و به آنها فرصت تولید برنامههایی را میدهد. ژنرال نیک کارتر که این گفتگو را با اشرف غنی انجام داده، نیز امسال یکی از مجریان مهمان در برنامه “تودی” رادیو ۴ بیبیسی بود.
- نویسنده : قیام خوراسانی
- منبع خبر : BBC