۱۴ دی ۱۴۰۲ – ۴ ژانویه ۲۰۲۴
در اطلاعیه این گروه که امروز – پنجشنبه ۴ ژانویه – در کانال تلگرامی وابسته به داعش منتشر شده، نام دو نفر ذکر شد که به گفته داعش با منفجر کردن کمربندهای انتحاری خود در میان شرکتکنندگان در مراسم چهارمین سالگرد کشته شدن قاسم سلیمانی، موجب کشته و زخمی شدن دهها نفر شدند.
مقامات رسمی در ایران کشته شدن ۸۴ نفر و زخمی شدن ۲۸۴ نفر در جریان این دو انفجار را تایید کردهاند. در اطلاعیه داعش ادعا شده که این انفجارهای انتحاری «۳۰۰ کشته و زخمی» بر جای گذاشته است.
انتحاری بودن انفجارهای دیروز در کرمان ساعتی قبل از سوی منابعی که با خبرگزاری دولتی ایران – ایرنا – گفتگو کرده بودند هم تایید شده بود.
ایرنا عصر پنجشنبه به نقل از «یک منبع آگاه» نوشت «بررسی صحنه انفجار گلزار شهدای کرمان در ساعات اولیه، حکایت از عملیات بمبگذاری با بستههای انفجاری داشت اما بررسی شواهد و قرائن از جمله فیلم دوربینهای مداربسته نشان میدهد که قطعا انفجار اول در نتیجه اقدام عامل انتحاری بوده است».
رسانه رسمی دولت ایران در ادامه نوشته است: «نحوه انفجار دوم نیز در دست بررسی است که به احتمال زیاد این عملیات نیز انتحاری بوده است».
منبع آگاه ایرنا گفته است: «عامل انتحاری در حادثه اول، مرد بود که در نتیجه انفجار کاملا تکه تکه شده و کار شناسایی عامل انتحار در دست بررسی است».
در اطلاعیهای که کانال تلگرامی نزدیک به داعش منتشر کرده هم به نام دو مرد که از آنها به عنوان مهاجمان انتحاری یاد شده اشاره شده است.
در جریان این دو انفجار همچنین صدها نفر مجروح شدند که اکنون با گذشت حدود ۲۴ ساعت، مقامها از وخامت حال برخی از آنها خبر دادهاند. مهدی احمدینژاد، رییس دانشگاه علوم پزشکی کرمان امروز به خبرگزاری تسنیم گفته است: «شب گذشته تمام عملهای جراحی حیاتی انجام و ۳۰ درصد مجروحان نیز امروز ترخیص میشوند».
به گفته وی برخی از «۴۶ بیمار در بخشهای ویژه روبه بهبود هستند اما حال بعضی از آنها وخیم است، چون ترکش به سر آنها اصابت کرده» است.
مقامهای رسمی در ایران آمار مجروحان این دو انفجار را ۲۸۴ نفر اعلام کردهاند.
وزیر کشور ایران: برخی عوامل انفجارهای کرمان دستگیر شدند
وزارت اطلاعات ایران از بازداشت ۱۱ نفر به ظن ارتباط با انفجارهای کرمان خبر داد
احمد وحیدی، وزیر کشور ایران در اظهاراتی از «شناسایی و دستگیری» تعدادی افراد در ارتباط با انفجارهای کرمان خبر داد.
به گزارش خبرگزاری «ایرنا»، جمعه ۱۵ دی، وحیدی گفت که «دستگاههای اطلاعاتی توانستند مدارک محکمی درباره افراد دست اندرکار در این دو انفجار پیدا کنند و آنها دستگیر شدند.»
خبرگزاری صدا و سیمای ایران جمعه پانزدهم دی به نقل از بیانیه وزارت اطلاعات این کشور از بازداشت ۱۱ نفر به ظن ارتباط با انفجارهای کرمان خبر داد.
در بیانیه وزارت اطلاعات ایران گفته شده که «از دو تروریست معدوم انتحاری، یک نفر ملیت تاجیکستانی داشته و هویت تروریست دوم هنوز به صورت قطعی احراز نشده است».
در این بیانیه آمده که «اقامتگاه مورد استفاده دو تروریست معدوم در حومه شهر کرمان شناسایی و نیز ۲ عنصر پشتیبانی و تأمین کننده اقامتگاه مذکور، شناسایی و بازداشت شدند».
در بیانیه دستگاه امنیتی ایران نیز آمده است که «۹ نفر از شبکه پشتیبانی و مرتبطین تروریستها» در شش استان این کشور شناسایی و دستگیر شدهاند.
رسانههای ایران امروز گزارش دادند که شماری از مجروحان دو انفجار کرمان در پی شدت جراحات جان باختند.
رئیس مرکز اطلاعرسانی سازمان اورژانس کشور نیز به نقل از سازمان پزشکی قانونی کشور به رسانههای ایران گفت که تاکنون «۸۹ نفر» در این حادثه کشته شدند.
دو انفجار مرگبار عصر چهارشنبه در حاشیه مراسم چهارمین سالگرد کشتهشدن قاسم سلیمانی، در کرمان رخ داد که متعاقبا گروه «داعش» مسئولیت این انفجارها را برعهده گرفت.
مراسم تشییع کشتهشدگان امروز در محل مصلای کرمان برگزار شد و از مردم خواسته شده به «گلزار شهدای کرمان» مراجعه نکنند.
در همین حال، ابراهیم رئیسی، رئیس جمهوری ایران، آمریکا و اسرائیل را به «حمایت از سازمانهای تروریستی به رهبری داعش» متهم کرد.
در مراسم تشییع قربانیان این دو انفجار، رئیس جمهوری ایران و حسین سلامی فرمانده سپاه پاسداران وعده «انتقام» دادند.
ادامه واکنها
به انفجارهای کرمان
همزمان با قبول مسئولیت این انفجارها از سوی داعش، دولتها، نهادها و شخصیتهای مهم جهان در واکنش به این انفجارها پیامهای هم دردی و محکومیت صادر کردهاند.
صبح پنجشنبه به وقت نیویورک، شورای امنیت سازمان ملل متحد با انتشار بیانیهای «خواستار شناسایی و محاکمه عاملان، سازماندهندگان، تامینکنندگان مالی و حامیان این اقدامات تروریستی مذموم» شد.
در واکنشی دیگر چین که روابط نزدیکی با ایران دارد، گفته است که از انفجارهای روز گذشته در کرمان «عمیقا شوکه» شده است.
وانگ ونبین، سخنگوی وزارت خارجه چین گفته است که پکن «از حمله تروریستی که منجر به تلفاتی سنگین شده، عمیقا شوکه شده است». او که در کنفرانسی خبری صحبت میکرد، گفت:«پکن تسلیت عمیق خود را در مورد قربانیان ابراز کرده و با مجروحان و خانوادههای قربانیان هم همدردی میکند».
سخنگوی وزارت خارجه چین افزود: «چین با هرشکلی از تروریسم مخالف است و این کشور به شدت حملات تروریستی را محکوم میکند و قاطعانه از تلاشهای ایران برای حفظ امنیت و ثبات ملی حمایت میکند».
برای خواندن آخرین واکنشها به انفجارهای دیروز کرمان، به صفحه زنده اخبار امروز ما از طریق کلیک روی لینک زیر مراجعه کنید:
- احمد مسعود، رهبرجبهه مقاومت ملی افغانستان در پیامی در شبکه ایکس (توییتر سابق) نوشت: «پدیده شوم تروریسم از سالها بدینسو دامنگیر منطقه شده و همواره از مردم ما قربانی میگیرد. ما به عنوان مردمی که بیش از نیمقرن در آتش تروریسم سوختهایم و متاسفانه امروز کشور ما تبدیل به لانه امن تروریستهای منطقهای و بینالمللی شده است، درد امروز ملت بزرگ ایران را بیشتر از هر کس دیگری درک میکنیم»
- وزارت خارجه طالبان، حامد کرزی، رئیسجمهوری پیشین و عبدالله عبدالله، رئیس اجرائی پیشین افغانستان نیز به حادثه کرمان واکنش نشان دادهاند و ضمن محکوم کردن آن به مردم ایران و حکومت این کشور تسلیت گفتهاند. آقای کرزی با تقبیح این حملات آنرا «جنایت ضد بشری و در تضاد با تمام اصول و ارزشهای انسانی و اسلامی» دانسته است. آقای عبدالله هم این حملات را «دهشتافکنانه، جنایتکارانه و خلاف ارزشهای انسانی و اسلامی» خوانده است.
- در همین حال، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی که مراسم روز گذشته در کرمان به مناسبت چهارمین سالمرگ قاسم سلیمانی، فرمانده سابق نیروی قدس این نهاد نظامی-عقیدتی بود در اطلاعیهای انفجارهای ۱۳ دی ماه در کرمان را «محصول کینه و بغض دشمنان» از قاسم سلیمانی فرمانده سابق واحد برونمرزی سپاه دانسته است. در پایان این بیانیه نیز سپاه پاسداران نوشته است که خون کشتهشدگان این انفجارها «انرژی جدیدی» بر «مکتب سلیمانی» و طرفداران او تزریق کرده و «آنان را برای مجازات قطعی و عادلانه جنایتکاران مصمم تر کرده است».
- احمد وحیدی، وزیر کشور ایران هم گفته است که کشته و زخمی شدن اکثر قربانیان انفجارهای روز گذشته ناشی از اصابت ساچمهها و ترکشهای انفجار بوده است و برخی دیگر هم دچار موج انفجار شدهاند.
- به گزارش خبرگزاری تسنیم، کشورهای فرانسه، ایرلند، بحرین، هلند، مصر و نروژ و دانشگاه اسلامی الازهر مصر این انفجارها را محکوم کرده و به ایران تسلیت گفتهاند.
- خبرگزاری تسنیم همچنین نوشته امیر قطر در تماس تلفنی با ابراهیم رئیسی، رئیسجمهوری ایران، ضمن گفتگو درباره مسایل منطقهای به خصوص جنگ غزه، به او تسلیت گفته است.
- همچنین، سخنگوی آنتونی گوترش، دبیرکل سازمان ملل متحد، در حساب شبکه اجتماعی اکس (توییتر سابق) خود نوشت: «دبیرکل حمله به یک مراسم یادبود در شهر کرمان در ایران را به شدت محکوم میکند و خواهان پاسخگویی افراد مسئول آن است».
- برخی مقامات و رسانههای حکومتی ایران گفتهاند که اسرائیل یا نیروهای مرتبط با آن مسئول این انفجارها بودهاند اما اسرائیل هنوز رسما به این اتهام پاسخی نداده است.
رویارویی ایران و غرب در دریای سرخ؛ چرا دنیا از ناآرامی در این منطقه وحشت دارد؟
- نویسنده, کیوان حسینی
- شغل, بیبیسی
آنچه در هفتههای اخیر در دریای سرخ رخ داده، زورآزمایی کمسابقه و خطرآفرینی است که یک طرف آن «محور مقاومت» به رهبری ایران قرار گرفته و طرف دیگر، قدرتهای غربی. واکنشهای اخیر آمریکا و بریتانیا نیز نشان میدهند که آنها در ارتباط با ناامنی در دریای سرخ، تحمل بالایی ندارند و امنیت این منطقه از اولویتهای کلیدی و استراتژیکشان است.
تنش نظامی در دریای سرخ به حدی جدی است که بریتانیا در اقدامی کمسابقه اعلام کرد نه تنها آماده است علیه حوثیها وارد جنگ شود، بلکه وزیر خارجه این کشور به شکل مستقیم، ایران را در آنچه رخ داده مسئول دانست. ساعتی بعد از انتشار این خبر، رسانههای نزدیک به سپاه گزارش دادند که یک کشتی جنگی ایران وارد دریای سرخ شده است.
ایران تاکنون هرگز به شکل مستقیم از گروه حوثیها حمایت نظامی نکرده است. اما تهران بارها متهم شده که با نقض قطعنامه شورای امنیت به حوثیها سلاح رسانده است.
در حال حاضر، هدف تهدیدهای بریتانیا و مواضع سختگیرانهاش در قبال ایران، بازداشتن حوثیها از ادامه حملاتشان است. اما این گروه میگوید که نه تنها به حملاتش ادامه میدهد، بلکه مشخصا به آمریکا نیز «پاسخی سخت» خواهد داد.
فارغ از اینکه آیا آنها تهدیدهایشان را عملی خواهند کرد یا نه، چرا این منطقه تا این حد حساسیتآفرین است؟
دریای سرخ، تنگه باب المندب را به کانال سوئز وصل میکند که یکی از مهمترین شاهراههای تجارت بینالمللی جهان است و حدود ۱۰ درصد از کل تجارت جهانی و ۳۰ درصد از کل حمل و نقل کانتینری دریایی جهان از این مسیر عبور میکند. در ۲۵ سال اخیر، ظرفیت کشتیهای باربری کانتینری، چهار برابر شده است. به همین دلیل، دشوار نیست که از اهمیت امنیت کشتیرانی در این منطقه برای اقتصاد اروپا و جهان سخن گفت.
در سال ۲۰۲۱، وقتی کانال سوئز به دلیل اشتباه یک کشتی باربری به مدت شش روز مسدود شد، گزارشهایی تکان دهنده درباره میزان خسارت مالی مسدود ماندن این کانال منتشر شدند. از جمله شرکت بیمه «آلیانز» تخمین زد که هر روز بسته بودن کانال سوئز، بین شش تا ۱۰ میلیارد دلار به اقتصاد جهانی ضرر زده است.
همچنین یکی از رسانههای تخصصی بریتانیایی درباره تجارت جهانی به نام «لویدز لیست» تخمین زد که روزانه کالاهایی با ارزش نزدیک به ۱۰ میلیارد دلار از کانال سوئز عبور میکنند؛ به عبارتی در هر ساعت، محمولههایی با ارزش متوسط ۴۰۰ میلیون دلار از اروپا به سوی آسیا یا برعکس از این کانال رد میشوند.
تقریبا نیمی از این کالاها از سوی آسیا به اروپا میروند و نیمی دیگر در مسیر مخالف، از اروپا به مقصد آسیا ارسال شدهاند. این کالاها شامل تقریبا همه چیز میشوند؛ از غذا و دارو و تجهیزات پزشکی و نفت و گاز و مواد اولیه گرفته تا کلیدیترین اجزای مورد نیاز برای صنایع گوناگون مانند ریزپردازها و تولیدات فناوری و همچنین کالاهای مصرفی مختلف.
در دنیایی که به دلیل دههها روند جهانیسازی، بسیاری از صنایع و اقتصادها در سراسر جهان به هم پیوسته و در همتنیدهاند، هرگونه اخلال در آبراهی تا این حد کلیدی به معنای اخلالی جدی در «زنجیره تامین» اقتصاد جهانی است؛ زنجیرهای که موجب شده بسیاری از صنایع در سراسر جهان به هم وابسته باشند.
به بیان دیگر وقتی صحبت از اهمیت اقتصادی مسیر کشتیرانی دریای سرخ است، تنها صحبت از انتقال نفت و گاز خلیج فارس یا موبایل و کفش ساخته شده در چین به اروپا، یا انتقال خودرو و قطعات هواپیما و مواد شیمیایی از اروپا به آسیا نیست. بلکه اجزایی کلیدی از صنایع مدرن (مثلا ریزپردازندهها که دو سومشان در تایوان تولید میشوند) نیز از همین مسیرها جابهجا میشوند؛ اجزایی که اگر به دست تولیدکنندگان نرسند، صنعت و اقتصاد جهانی عملا فلج میشود.
همه این کشتیهای کوچک و بزرگ باربری، برای انتقال بارشان از اروپا به آسیا یا برعکس، ناچارند سراسر دریای سرخ را طی کنند و از تنگه بابالمندب بگذرند؛ تنگهای که یک طرف آن در کنترل یمن است و طرف دیگر متعلق به جیبوتی است.
اخلال در این مسیر بدین معناست که کشتیهای باربری به جای مسیر بسیار کوتاهتر موجود باید کل قاره عظیم آفریقا را در زمانی نزدیک به دو هفته دور بزنند؛ اتفاقی که میتوند اشک اقتصاد جهان را در بیاورد و به نام باب المندب (به معنای دروازه اشک) وجه تسمیه معناداری ببخشد.
اما همزمان که اهمیت استراتژیک منطقه دریای سرخ برای اقتصادی جهانی افزایش یافته (و احتمالا این اهمیت بیشتر هم خواهد شد)، تحولات ژئوپولتیک این منطقه، نه در مسیر ثبات بیشتر، بلکه در راه رقابتهای گاه خصمانه پیش رفته است.
در یک سوی دریای سرخ، اسرائیل، مصر، اردن و عربستان در همسایگی هم قرار دارند و در سوی دیگر، سودان، اریتره، جیبوتی و یمن. علاوه بر این، جیبوتی به عنوان عضو کوچکی از کشورهای حوزه «شاخ آفریقا» از تحولات سومالی و اتیوپی نیز متاثر است.
در واقع در سالهای ۲۰۰۸ تا ۲۰۱۲ که جنگ داخلی سومالی به افزایش قابل توجه تعداد دزدان دریایی سومالیایی منجر شد، اثر این دزدیهای دریایی بر روی دریای سرخ دلیل اصلی توجه قابل توجه جامعه جهانی به این کشور و پدیده دزدان دریایی سومالی شد. در سال ۲۰۱۳ و به رغم اینکه حضور گسترده ارتش آمریکا به کاهش این حملات شده بود، بانک جهانی تخمین زد که دزدان دریایی سومالی در یکسال نزدیک به ۲۰ میلیارد دلار به اقتصاد جهانی ضرر زدهاند.
حکومتهای تمامی کشورهای آفریقایی حوزه دریای سرخ و یمن، شباهت بسیاری به هم دارند: به اصطلاح جمهوریهایی که به طور معمول، روسای جمهوری مادامالعمر دارند. در میان آنها، از سال ۲۰۱۱ تاکنون حکومتهای مصر، سودان و یمن در پی اعتراضهای مردمی سرنگون شدهاند. در اریتره و جیبوتی نیز اعتراضها به سختی سرکوب شدند.
همزمان، افزایش اهمیت دریای سرخ برای اقتصاد جهانی موجب شد تا برخی کشورهای حوزه خلیج فارس که به دنبال افزایش نفوذ و قدرت منطقهای خود هستند، به بیثباتیهای سیاسی کشورهای این منطقه به چشم فرصت نگاه کنند. این مساله به مداخله مستمر و گسترده امارات، عربستان، قطر در امور کشورهایی مانند سودان و جیبوتی انجامید؛ مداخلاتی که در اکثر مواقع به بیثباتتر شدن این کشورها منجر شد.
فروپاشی حکومت یمن در سال ۲۰۱۴، مثال بسیار خوبی است که نشان میدهد سیاست محلی در این منطقه چه اندازه میتواند امنیت سراسر دریای سرخ را تحت تاثیر قرار بدهد. گروه حوثیها که در ابتدای جنگ داخلی یمن با تسلیحاتی نه چندان موثر به برخی کشتیها حمله میکردند، حالا به یک نیروی نظامی بسیار مجهزتر تبدیل شدهاند. آنها این پشرفت نظامی را به رقابت ایران و عربستان مدیونند که موجب شد تهران در حمایت از حوثیها، امتیازهای بالایی ببیند.
رقابتهایی از این دست در این منطقه سابقهای طولانی دارد و ائتلافهای منطقهای مشابه بارها شکل گرفته و از بین رفته است. زمانی مصر و عربستان در جنگ داخلی یمن روبهروی هم میجنگیدند و ایران از عربستان حمایت میکرد. حالا ایران و عربستان در جنگ داخلی یمن روبهروی هم قرار گرفتهاند و مصر از عربستان حمایت میکند. در هر دو حالت، ناامنی در دریای سرخ یکی از نخستین اثرات بینالمللی درگیریها بود.
دروازه قدرت
از دیرباز راهحل قدرتهای بزرگ برای حفظ امنیت مسیر کشتیرانی دریای سرخ، حضور پررنگ نظامی بود. بسیاری از سرزمینهای دو سوی این دریا در دوران استعمار توسط قدرتهایی مانند بریتانیا و فرانسه با اشغال نظامی روبهرو شدند و در نهایت ساخت کانال سوئز در میانه قرن ۱۹ به این حضور نظامی استمعاری، ظاهری مشروع نیز بخشید.
تلاش غرب برای تسلط کامل بر این منطقه به حدی گسترده و جدی بود که وقتی در سال ۱۹۵۶، جمال عبدالناصر رئیس جمهور وقت مصر با الهام از نهضت ملیشدن نفت در ایران، کانال سوئز را ملی اعلام کرد، کشورهای بریتانیا، فرانسه و اسرائیل به این کشور حمله کردند و سعی کردند بار دیگر از طریق اشغال نظامی، کنترل این کانال را در دست خود نگاه دارند.
در دهه ۵۰ میلادی، حمله بریتانیا و فرانسه به مصر موجب شد تا کانال سوئز به مدت پنج ماه بسته شود. اما در حال حاضر، اهمیت کانال سوئز و مسیر کشتیرانی دریای سرخ به حدی است که بسته ماندن پنج ماهه این آبراه، اقتصاد جهانی را به زانو در میآورد و چه بسا مسیر رشد و رفاه بشر، به شکلی معنادار تغییر کند.
به همین دلیل نیز دریای سرخ دیگر یک حیاط خلوت دور افتاده برای امپراتوریهای اروپایی محسوب نمیشود و هر کشوری که مدعی قدرت جهانی است، ناچار است به تامین امنیت مسیر کشتیرانی این منطقه توجه کند.
در نتیجه این موضوع نه تنها حضور گاه و بیگاه کشتیهای جنگی کشورهای مختلف در منطقه دریای سرخ روبه افزایش است، بلکه قدرتهای جهانی و منطقهای در تلاشند تا در این منطقه، پایگاه نیروی دریایی دائمی داشته باشند.
در حال حاضر آمریکا، فرانسه، ایتالیا، ژاپن و چین در جیبوتی پایگاه دائمی نیروی دریایی دارند. امارات متحده تا سال ۲۰۱۵ در این کشور پایگاه داشت، اما بعد از اختلاف نظر با حکومت جیبوتی، پایگاه نیروی دریایی امارات به اریتره منتقل شد.
عربستان اگرچه در تلاش است تا در جیبوتی نیز پایگاه نظامی داشته باشد، اما بهرحال بخش مهمی از سواحل شرقی دریای سرخ، خاک این کشور است. این کشور یکی از مهمترین پایگاههای نیروی دریایی خود را در بندر جده، از بنادر دریای سرخ ساخته است.
در میان کشورهایی که به اشکال دیگر – مانند گشتهای دریایی یا مانورهای نظامی – در منطقه دریای سرخ حضور نظامی دارند، نام روسیه از دیگران بیشتر دیده میشود. بعد از اینکه چین در سال ۲۰۱۷ در این منطقه یک پایگاه ثابت نیروی دریایی احداث کرد، روسیه نیز به دنبال ایجاد یک پایگاه ثابت است.
بریتانیا، فرانسه و آلمان از میان قدرتهای اروپایی، ایران، مصر، ترکیه و عربستان ازمیان قدرتهای منطقه، هند از قدرتهای آسیا و حتی استرالیا و کانادا، در سالهای اخیر با ارسال ناوگان جنگی به دریای سرخ، به اشکال مختلف در این منطقه حضور نظامی داشتهاند.
استدلال همه این کشورها برای صرف هزینههای قابل توجه و ارسال نیروی دریایی به این منطقه، حفاظت از امنیت کشتیرانی است.
وضعیت در دریای سرخ به شکلی است که این منطقه عملا شبیه به چند نقطه استراتژیک دیگر بر روی کره زمین مانند دریای جنوبی چین، خلیج فارس و دریای مدیترانه، به یکی از شلوِغترین دریاهای جهان از نظر حضور نظامی کشورهای مختلف تبدیل شود.دانشجوی بریتانیایی برای ساخت پهپاد داعش به حبس ابد محکوم شد
- نویسنده : قیام خوراسانی
- منبع خبر : BBC