خبرنگار بی‌بی‌سی در قفقاز جنوبی، مرز ارمنستان
نامش را «جاده زندگی» گذاشته‌اند، چون تنها مسیر دسترسی ۱۲۰ هزار اقلیت ارمنی ساکن منطقه قره‌باغ در جمهوری آذربایجان، به خاک ارمنستان است.
اما حدود ۹ ماه است که جمهوری آذربایجان گذرگاه لاچین را مسدود کرده و این کار باعث کمبود شدید مواد خوراکی، دارو، لوازم بهداشتی و سوخت در این منطقه جداشده از ارمنستان شده است.
هایک ۱۸ ساله در بالکن هتلی ارزان قیمت در شهر گوریس، در سمت ارمنستان در منطقه مرزی با جمهوری آذربایجان ایستاده و در تماسی تصویری با مادرش صحبت می‌کند.
مادرش که در شهر مارتاکرت (آغ‌دره) قره‌باغ زندگی می‌کند، به او میگوید: «تخم مرغ نیست، شکر نیست، هیچ جور شیرینی نیست، نان سهمیه‌بندی شده، ساعت چهار صبح از خواب بیدار شده‌ام که در صف نان بایستم.»
هایک نام واقعی‌اش نیست. نامش را به خاطر حفظ امنیتش تغییر داده‌ام.
ارمنی‌های ساکن قره‌باغ به اعضای خانواده‌شان در سوی دیگر مرز دسترسی ندارند، چون جمهوری آذربایجان از ماه دسامبر سال ۲۰۲۲ گذرگاه لاچین را بسته و اجازه عبور نمی‌دهد.
هیچ رسانه مستقلی نمی‌تواند در منطقه محصور قره‌باغ کوهستانی گزارش تهیه کند. عکس‌ها و ویدیوهایی از فروشگاه‌های تعطیل در شبکه‌های اجتماعی دست
ایرینا هایراپتیان، روزنامه نگار محلی در پیام‌های ضبط شده‌ای که از داخل منطقه قره‌باغ کوهستانی فرستاده، میگوید: «مردم ساعت‌ها در صف می‌ایستند تا سهمیه حداقلی خوراکی‌شان را بگیرند. مردم در صف‌های نان از حال می‌روند.»
«هیچ سوختی برای حمل و نقل نداریم و مردم باید پای پیاده کیلومترها راه بروند تا برای خرید هر چیزی که بتوانند با آن شکم خانواده‌شان را سیر کنند، صف بکشند.»
مقام‌های محلی در قره‌باغ کوهستانی می‌گویند از هر سه مورد مرگ و میر، یک مورد به سوء تغذیه مربوط می‌شود.
مادر هایک میگوید: «یک زن باردار بود که چون بنزین برای رساندنش به بیمارستان نداشتند، بچه‌اش را از دست داد.»
او از نبود گاز، سوخت، دارو و شامپو از ماه مارس (حدود شش ماه پیش) و همین طور قطع مکرر برق در این مدت میگوید. زمستان در پیش است و وضعیت از این هم بدتر خواهد شد.
پسرش احساس نفرت، وحشت و ناامیدی دارد و میگوید به دلیل این است که «می‌دانم دیر یا زود خانه‌ام، شهرم و کشورم به دست آذربایجان خواهد افتاد.»
خانه و سرزمینی که ارمنی‌های ساکن قره‌باغ می‌شناسند «آرتساخ»، جمهوری خودخوانده‌ای است که روی نقشه جهان جایی ندارد، چون منطقه قره‌باغ کوهستانی بخشی از خاک آذربایجان محسوب می‌شود.
ارمنستان و جمهوری آذربایجان، دو کشور همسایه در قفقاز جنوبی، با وجود اشتراکات فرهنگی بسیار، دهه‌هاست که برای کنترل منطقه قره‌باغ کوهستانی درگیر جنگ‌هایی بوده‌اند که جان ده‌ها هزار نفر را گرفته است.
در آخرین جنگی که سال ۲۰۲۰ رخ داد و شش هفته طول کشید، جمهوری آذربایجان تمام سرزمین‌های اطراف این منطقه را که از سال ۱۹۹۴ در اختیار ارمنستان بود، پس گرفت.
آتش‌بسی که با وساطت روسیه برقرار شد متکی به نیروهای صلحبان روسیه بود که برای تامین امنیت اقلیت ارمنی منطقه و کنترل گذرگاه لاچین مستقر شدند و قرار بود تردد آزادانه ساکنان منطقه و حمل و نقل کالا بین قره‌باغ و ارمنستان را تضمین کنند.
اما با تمرکز روسیه روی جنگ اوکراین، جمهوری آذربایجان دسامبر سال گذشته جاده منتهی به استپاناکرت (خان کندی)، مرکز منطقه قره‌باغ کوهستانی را با حضور فعالان محیط زیستی مورد حمایت حکومت مسدود کرد.
در ماه آوریل جمهوری آذربایجان در ورودی گذرگاه لاچین یک پاسگاه نظامی ایجاد کرد و در توجیه این اقدام به «حق حاکمیتی» و «احیای کامل تمامیت ارضی» خود اشاره کرد. این کشور ارمنستان را به استفاده از این جاده برای انتقال تجهیزات نظامی متهم کرد، اما ارمنستان این اتهام را رد کرد.
تنها سازمان حقوق بشری بین‌المللی که به منطقه قره‌باغ کوهستانی دسترسی دارد، کمیته بین‌المللی صلیب سرخ است.
با وجود آن که این سازمان افرادی را برای درمان پزشکی از منطقه خارج کرده اما نتوانسته مسیر عبور امن آنها را تضمین کند، و تجربه خانواده خاچاطریان در روز ۲۹ ژوئیه هم این موضوع را تایید می‌کند.
در آن روز واگیف خاچاطریان ۶۸ ساله برای جراحی اضطراری قلب در حال انتقال به ایروان، پایتخت ارمنستان بود.
دخترش ورا میگوید وقتی پدرش و همراهان او به پاسگاه مرزی آذربایجان رسیدند «ماموران به آنها گفتند که ده دقیقه پدرم را برای سوال و جواب با خود می‌برند. پدرم را با یکی از کارکنان صلیب سرخ بردند. چند دقیقه بعد کارمند صلیب سرخ برگشت اما پدرم را به جای نامعلومی بردند.»
ورا که خود اهل قره‌باغ است، بعد از آن که روستای محل زندگی‌اش بر اساس توافق آتش‌بس به کنترل جمهوری آذربایجان درآمد، به شهر جرموک در ارمنستان رفت.
او میگوید: «حالا هر دقیقه و هر لحظه با خودم فکر می‌کنم: اگر قلبش بایستد چه؟»
مقام‌های جمهوری آذربایجان پدر ورا را به ارتکاب جنایات جنگی در جریان جنگ اول قره‌باغ در سال ۱۹۹۲ متهم کرده‌اند.
حکمت حاجی‌اف، مشاور ویژه الهام علی‌اف، رئیس جمهوری آذربایجان میگوید: «شاهدان زیادی هستند که چهره او را از گزارش‌های رسانه‌ای می‌شناسند. ما هرگز نگفتیم که جنایتکاران جنگی محاکمه نخواهند شد.»
ورا میگوید اتهامات علیه پدرش صحت ندارد. «دفاع از کشورتان جرم نیست. امکان برگزاری دادگاه عادلانه در جمهوری آذربایجان وجود ندارد. ممکن است یک روز عدالت اجرا شود، اما برای این که منتظر آن روز شویم وقت نداریم.»
دستگیری واگیف خاچاطریان برای بسیاری در منطقه قره‌باغ کوهستانی تکان‌دهنده بود. چند روز پیش سه فوتبالیست جوان ارمنی اهل قره‌باغ، در همان پاسگاه به اتهام اهانت به پرچم جمهوری آذربایجان در سال ۲۰۲۱ بازداشت شدند.
اکنون بیم آن می‌رود که هر مرد ارمنی‌تباری که قصد عبور از گذرگاه را داشته باشد با همان سرنوشت روبرو شود.
دو خواهر دیگر ورا در قره‌باغ تحت محاصره مانده‌اند. او میگوید: «نوه خواهرم دو ماهه است. هیچ جور شیر خشکی پیدا نمی‌شود. مادرش هم تغذیه مناسبی ندارد که بتواند به نوزادش شیر بدهد. برای خواهرزاده ۲۲ ساله‌ام که در جنگ آسیب مغزی شده دارو پیدا نمی‌شود. او توان حرف زدنش را از دست داده و دست راستش حرکت نمی‌کند.»
آمریکا اخیرا در جریان جلسه اضطراری شورای امنیت سازمان ملل درباره قره‌باغ، از جمهوری آذربایجان خواست تردد آزادانه در گذرگاه لاچین را دوباره برقرار کند.
پیش از آن هم دیوان بین‌المللی دادگستری به جمهوری آذربایجان گفته بود که حکم لازم‌الاجرایی دارد که بر اساس آن باید شرایط «حرکت آزادانه افراد، وسایل نقلیه و محموله‌های باری» را در هر دو مسیر این جاده را فراهم کند.
اما ارمنستان درباره تعهد جامعه بین‌الملل به حل این بحران بدبین است. معترضان در شهر ایروان ورودی دفتر سازمان ملل متحد را با مواد غذایی و گونی‌های آرد مسدود کرده‌ند و خواهان بازگشایی جاده ارتباطی قره‌باغ شده‌اند.
جمهوری آذربایجان وقوع بحران انسانی در این منطقه را انکار می‌کند. باکو میگوید خواهان کنترل کامل بر این سرزمین‌هاست و پیشنهاد یک مسیر جایگزین را داده که از شهر آغ‌دام می‌گذرد؛ یکی از مناطقی که در جنگ ۲۰۲۰ دوباره به کنترل خود درآورد.
مشاور ویژه رئیس جمهوری آذربایجان میگوید: «بعد از آن جاده لاچین هم در عرض ۲۴ ساعت باز خواهد شد. استفاده از مسیرهای بیشتر برای همه بهتر است.»
حکمت حاجی‌اف میگوید ارمنی‌های قره‌باغ از همان «حقوق زبانی، فرهنگی، مذهبی و شهری» برخوردارند که شهروندان آذربایجان.
اما ادمون ماروکیان، سفیر سیار ارمنستان، با اشاره به این که تنها یک مسیر میان ارمنستان و قره‌باغ کوهستانی وجود دارد، جمهوری آذربایجان را به دادن وعده‌های دروغ متهم می‌کند. او میگوید: «قصد آنها این است که تلاش کنند تا تمرکز جامعه بین‌المللی را تغییر دهند و توافقات و تعهدات مربوط به گذرگاه لاچین را کمرنگ کنند.»
گلنارا شاهینیان، گزارشگر ویژه سابق سازمان ملل هشدار می‌دهد که قطع آخرین مسیر ارتباطی با جمهوری ارمنستان به معنای نابود کردن جامعه ارمنی‌های قره‌باغ خواهد بود. او میگوید: «روشن است که چه سطحی از نقض حقوق بشر در جمهوری آذربایجان رخ می‌دهد. با سیاست‌های کاملا نفرت‌گرایانه‌ای که در پیش گرفته‌اند، چطور می‌توان انتظار داشت که رفتاری مناسب با ارمنی‌های قره‌باغ داشته باشند؟»
در فاصله‌ای کوتاه از شهر گوریس، نمایی که از بالای کوه می‌توان دید، تصویری واضح از بحران جاری پیش رو می‌گذارد.
در طرف ارمنی‌نشین، هیچ خودرویی در جاده دیده نمی‌شود؛ جاده کمربندی نوسازی که دور مناطقی کشیده شده که بر اساس توافق آتش‌بس سال ۲۰۲۰ به آذربایجان بازگردانده شده است.
اما صفی از کامیون‌ها با ۴۰۰ تن کمک‌های بشردوستانه برای قره‌باغ، شامل غذا، دارو، شیر خشک و دیگر مواد ضروری، پشت پاسگاه مرزی جمهوری آذربایجان دیده می‌شود.
به یاد می‌آورم یکی از چیزهایی که مادر هایک می‌خواست داشته باشد و پیدا نمی‌شد، روغن خوراکی بود. از یکی از راننده کامیون‌هایی که در گوریس منتظر اجازه عبور است می‌پرسم بار کامیونش چیست.
تنها راه ارتباطی قره‌باغ کوهستانی با ارمنستان برای دومین روز متوالی مسدود باقی ماند
منبع تصویر، GETTY IMAGES
تنش‌ها میان ارمنستان و جمهوری آذربایجان با مسدود کردن تنها جاده ارتباطی قره باغ کوهستانی با ارمنستان برای دومین روز متوالی تشدید شده است.
مسدود کردن جاده لاچین وهمچنین قطع گاز ارسالی به این منطقه باعث بروز مشکلات برای ۱۲۰ هزار ساکن این منطقه شده است. گروهی از شهروندان جمهوری آذربایجان که رسانه‌های دولتی آن کشور آنها را «حامیان محیط زیست» توصیف کرده‌اند، این جاده را از ۱۲ دسامبر مسدود کرده‌اند.
این افراد خواهان آن هستند که به مقامات دولتی جمهوری آذربایجان اجازه داده شود تا از دو معدن طلا و مس قره باغ بازرسی کنند.
بر اساس توافق آتش‌بس میان دو کشور که با میانجیگری روسیه پس از جنگ سال ۲۰۲۰ به دست آمد، این گذرگاه در کنترل نیروهای روسی است و نیروهای حافظ صلح روسیه در مسیر آن مستقر هستند.
بستن این جاده ارتباطی با واکنش آمریکا و اتحادیه اروپا مواجه شده است. در واشنگتن، ند پرایس، سخنگوی وزارت امور خارجه ایالات متحده گفت کشورش همچنان بر «نیاز به تنش زدایی و نیاز به قرار دادن این دو کشور در مسیر راه حلی پایدار و جامع» متمرکز است. در بروکسل، سخنگوی سیاست خارجی اتحادیه اروپا گفت این اتحادیه از نزدیک «تحولات مختلفی را که در کریدور لاچین در حال وقوع است» زیر نظر دارد. این اتحادیه از طرفین خواهان «خویشتن داری» شده است.
مقامات جدایی طلب در قره باغ کوهستانی با قطع شدن ارتباطات با جهان خارج، اکثر مدارس را تعطیل کردند و سهمیه‌بندی سوخت را از روز چهارشنبه آغاز کردند.
همچنین به گزارش رسانه‌های ارمنی، فروش نان سهمیه بندی شده است.
وزارت بهداشت قره باغ هشدار داده که بیمارستان‌های محلی ممکن است به زودی با کمبود دارو و سایر لوازم پزشکی که از ارمنستان وارد می‌شوند، مواجه شوند.
عرضه گاز طبیعی از ارمنستان به قره باغ که از طریق خط لوله‌ای که از قلمرو تحت کنترل جمهوری آذربایجان می گذرد نیز برقرار نشده است. باکو مسئولیت این اختلال را که روز سه شنبه گزارش شد، رد کرده است.
ساکنان قره باغ کوهستانی ماه مارس امسال هم به مدت نزدیک به سه هفته بدون گاز بودند. دلیل آن انفجاری بود که در خط لوله اراضی تحت کنترل جمهوری آذربایجان روی داد. مقامات ارمنستان و قره باغ در آن زمان گفتند که این اختلال بخشی از تلاش‌های باکو برای وادار کردن ساکنان ارمنی به ترک این منطقه مورد مناقشه بوده است.
آیا ایران می‌خواهد «جای خالی» روسیه در قفقاز را پر کند؟
بخش مانیتورینگ، بی‌بی‌سی
منبع تصویر، TEHRAN TIMES
با تضعیف منابع مالی، اقتصادی و نظامی روسیه به دلیل جنگ در اوکراین، این کشور اهرم فشار خود را در قفقاز جنوبی از دست داده است.
این امر دولت ارمنستان را که متحد سنتی روسیه است تشویق کرده است که به دنبال دوستانی در غرب بگردد و جمهوری آذربایجان نیز منافع مسکو در منطقه را نادیده بگیرد.
در این مرحله ایران، شاید با هماهنگی روسیه، در تلاشی برای جلوگیری از پر شدن خلأ پيش رو، به دست نیروهای فرامنطقه‌ای، وارد عمل شده است.
طی دو ماه گذشته، تهران هشدارهای متعددی مبنی بر مخالفت با اجازه ورود بازیگران خارجی به قفقاز جنوبی صادر کرد، از ارمنستان حمایت کرد، مانور نظامی گسترده‌ای را در مرزجمهوری آذربایجان و ارمنستان برگزار کرد و جنگ لفظی با جمهوری آذربایجان را تشدید کرد.
از آنجایی که دیگر بازیگر اصلی منطقه، یعنی ترکیه، در گرجستان و به ویژه جمهوری آذربایجان دارای مواضعی قوی است، ایران بهترین بخت را برای وارد کردن ارمنستان به مدار خود دارد.
تلاش‌های اخیر تهران برای تأثیرگذاری بر سیاست‌های باکو، به‌ویژه همکاری نظامی جمهوری آذربایجان با اسرائیل، تنش‌های دیرینه بین دو کشور را تشدید کرده است.
ایران و روسیه دست در دست هم عمل می‌کنند
منبع تصویر، GETTY IMAGES
پایان پادکست
برخی کارشناسان در جمهوری آذربایجان گفته‌اند که افتتاح «شتابزده» کنسولگری ایران در کاپان در منطقه جنوبی سیونیک ارمنستان و رزمایش گسترده سپاه پاسداران در نزدیکی مرزجمهوری آذربایجان، پیش از مذاکراتی که در ۳۱ اکتبر به میزبانی ولادیمیر پوتین رئیس‌جمهور روسیه در سوچی برگزار شد، به منظور فشار بر باکو بوده است.
گفته می‌شود در آن نشست سه جانبه بین ارمنستان، جمهوری آذربایجان و روسیه، پوتین نتوانست الهام علی‌اف، رئیس‌جمهور آذربایجان را برای امضای سندی متقاعد کند که جايگاه ویژه‌ای به قره‌باغ جدایی‌طلب بدهد و مدت اقامت نیروهای حافظ صلح روسیه در آنجا را طولانی‌تر کند.
علی‌اف در سخنرانی خود در ۸ نوامبر نگرانی‌های مربوط به ایران را تأیید کرد، و از ایروان خواست امضای معاهده صلح با باکو را به تعویق نیندازد و گفت که ارمنستان نباید به ایران تکیه کند، که به گفته او مانورهایی نظامی «در حمایت از ارمنستان» برگزار کرده است.
او گفت: «هیچ‌کس نمی‌تواند ما را بترساند.»
تلویزیون دولتی جمهوری آذربایجان اعلام کرد که تهران با حمایت از ایروان و ممانعت از دستیابی به توافق صلح با باکو، از «خط قرمز» جمهوری آذربایجان رد شده است.
برخی از رسانه‌های ارمنستان با اظهار نظر درباره سفر نیکول پاشینیان نخست‌وزیر ارمنستان به تهران بلافاصله پس از نشست سوچی، اعلام کردند که روسیه و ایران تلاش‌های خود را برای جلوگیری از دخالت کشورهای ثالث در عادی‌سازی روابط بین ارمنستان وجمهوری آذربایجان هماهنگ کرده‌اند.
تغییر در سیاست نظامی ارمنستان
ارمنستان پس از شکست در جنگ دوم قره‌باغ در سال ۲۰۲۰ به ناکارآمدی شیوه‌ها و تجهیزات نظامی قدیمی متعلق به دوران روسیه – شوروی خود پی برد و گفت که روند انتقال به استانداردهای مدرن را آغاز کرده است.
علاوه بر این، جنگ روسیه در اوکراین و مشکلات لجستیکی ناشی از فقدان روابط دیپلماتیک بین گرجستان و روسیه، توانایی مسکو را برای تأمین تسلیحات برای ایروان به طرز چشمگیری محدود کرده است.
همچنین در ارمنستان درخواست برای خروج از ائتلاف نظامی به رهبری روسیه – سازمان پیمان امنیت جمعی (CSTO) – افزایش یافته است، که در این صورت ممکن است ایالات متحده با فروش تسلیحات به ارمنستان موافقت کند. در این میان، ایروان چندین قرارداد با شرکت‌های هندی برای خرید سیستم‌های توپخانه‌ای، راکت‌انداز، موشک‌های ضد تانک و مهمات امضا کرده است.
در ماه مه، ارمنستان قراردادهایی برای همکاری نظامی با یونان و قبرس امضا کرد، و همچنین در حال افزایش همکاری دفاعی با فرانسه است.
در ماه سپتامبر، روبرت کوچاریان، رئیس‌جمهوری سابق و رهبر اپوزیسیون حامی روسیه پیشنهاد کرد که ایران می‌تواند جایگزینی برای روسیه در تضمین امنیت ارمنستان باشد.
این نظر را حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه ایران نیز تکرار کرد و در افتتاحیه کنسولگری ایران در کاپان در ۲۱ اکتبر گفت که «ما امنیت ارمنستان را امنیت ایران می‌دانیم».
منبع تصویر، GETTY IMAGES
تنش‌های بین ایران و جمهوری آذربایجان
امیرعبداللهیان همچنین گفت تهران برای تقویت مسیر ترابری شمال به جنوب که خلیج فارس را از طریق ارمنستان و گرجستان به دریای سیاه متصل می‌کند، تلاش خواهد کرد.
ایران گفته است از احیای «راه‌های مواصلاتی سنتی» در منطقه استقبال می‌کند اما نقض حاکمیت کشورهای منطقه و تمامیت ارضی آنها را نمی‌پذیرد.
سیونیک (که کاپان مرکز آن است)، استانی هم مرز با ایران در ارمنستان است که جمهوری آذربایجان انتظار دارد از طریق آن یک بزرگراه و ارتباط راه آهن با منطقه نخجوان برقرار کند.
بر اساس توافق صلح ارمنستان و جمهوری آذربایجان، بازگشایی این مسیر در راستای توافقنامه آتش‌بس با میانجیگری روسیه است که به جنگ سال ۲۰۲۰ قره‌باغ پایان داد. جمهوری آذربایجان اصرار دارد این مسیر را «گذرگاه زنگزور» بنامد.
این جاده ساخته شده در شوروی سابق، سرزمین اصلی جمهوری آذربایجان را به نخجوان متصل می‌کند، و در امتداد مرز ارمنستان و ایران و از مغری می گذرد و از آغاز درگیری ارمنستان و جمهوری آذربایجان در اوایل دهه ۱۹۹۰ بسته باقی مانده است.
ایروان اصرار دارد که باید حاکمیت خود را بر این جاده حفظ کند، در حالی که باکو به دنبال یک وضعیت فراسرزمینی برای آنها است که معادل کریدوری شبیه کریدور لاچین تحت کنترل روسیه است که ارمنستان را به قره باغ متصل می‌کند.
بسیاری درجمهوری آذربایجان بر این باورند که این مسیر دلیل اصلی حملات لفظی اخیر تهران به جمهوری آذربایجان است زیرا می‌تواند اتحاد جمهوری آذربایجان و ترکیه را تقویت کند و کشورهای ترک در قفقاز و آسیای مرکزی را متحد کند.
در همین حین، ایران وجمهوری آذربایجان در ماه مارس توافق کردند که یک راه ارتباطی مشابه بین آذربایجان غربی به نخجوان از طریق ایران ایجاد کنند.
فرهاد ممدوف، تحلیلگر توضیح داد که تهران مخالف باز شدن مرزهای جمهوری آذربایجان، ارمنستان و ترکیه است زیرا این امر می‌تواند به نفوذ بیشتر ترکیه در منطقه و به حاشیه راندن ایران منجر شود.
دیدگاه ایران
ایران به نوبه خود «گذرگاه زنگزور» را معادل گسترش نفوذ اسرائیل و ناتو به سمت مرزهای خود و همچنین انسداد ارتباط خود با ارمنستان می‌داند که به معنای از دست دادن دسترسی آسان به این منطقه و مقابله با جمهوری آذربایجان تحت حمایت دشمن ایران، اسرائیل است.
باکو اصرار دارد که دوستی اسرائیل وجمهوری آذربایجان متوجه هیچ طرف ثالثی نیست، اما ایران از هرگونه فعالیت اسرائیل در همسایگی خود احساس خطر می‌کند و نگران استفاده احتمالی اسرائیل از خاک جمهوری آذربایجان برای اهداف اطلاعاتی و نظامی علیه ایران است.
اظهارات امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه مبنی بر اینکه ایران هرگز«رژیم صهیونیستی» را در نزدیکی مرزهای خود و «هیچ تغییری را در مرزها و ژئوپلیتیک منطقه» تحمل نخواهد کرد، نشان‌دهنده این نگرانی‌ها است.
ایران گذرگاه مورد نظر جمهوری آذربایجان را «دالان توران ناتو» با طراحی آمریکا، انگلیس و اسرائیل می‌نامد، که نیروهای ناتو را به مرزهای شمالی ایران می‌آورد و پیامدهای ژئوپلیتیکی قابل‌توجهی برای ایران، روسیه و چین به دنبال خواهد داشت.
شورای راهبردی روابط خارجی، نهاد مشورتی رهبر ایران، در ماه سپتامبر گفت: «[این گذرگاه] طرح محاصره این کشورها را تکمیل خواهد کرد و زمینه را برای تقسیم آنها فراهم خواهد کرد».
روزنامه شرق اخیرا نوشت افتتاح سرکنسولگری ایران در منطقه سیونیک ارمنستان با هدف جلوگیری از «تسخیر سیونیک و قطع ارتباط زمینی ایران با روسیه، دریای سیاه و اروپا بوده است که از طریق ارمنستان انجام می‌شود».
نگرانی دیگر در رابطه با گذرگاه در مرز با ایران این است که می‌تواند به آنکارا و باکو کمک کند تا به ناآرامی‌های قومیتی در مناطق شمالی ایران دامن بزنند و ممکن است منجر به مطرح شدن ادعای ارضی باکو علیه ایران شود.
احتمال جنگ ایران و جمهوری آذربایجان
در میان این تنش‌ها، رئیس‌جمهور، نمایندگان مجلس و رسانه‌های دولتی جمهوری آذربایجان به طور گسترده درباره حقوق آذری‌ها در ایران صحبت کرده‌اند و حتی برخی از آنها گفتمان قدیمی درباره یکی‌سازی جمهوری آذربایجان با آذربایجان ایران را احیا کرده‌اند.
باکو در گذشته و در زمانی که از سوی تهران احساس خطر می‌کرد، این موضوع را مطرح کرده بود، اما سالها است که از انجام این کار خودداری کرده است.
تنش‌های اخیر در روابط ایران و جمهوری آذربایجان همچنین به بحث‌های گسترده‌ای در رسانه‌های جمهوری آذربایجان در مورد احتمال جنگ ایران علیه جمهوری آذربایجان منجر شده است.
اما کارشناسان محلی دلایلی را فهرست کرده‌اند که می‌تواند ایران را بازدارد – اتحاد نظامی جمهوری آذربایجان با ترکیه و پاکستان، ارتش قوی، مشارکت انرژی با غرب، و جمعیت زیاد آذری‌های ایران که به طور قابل توجهی بیشتر از کل جمعیت آذربایجان است.
برخی از مفسران نیز معتقدند اسرائیل که در جنگ ۲۰۲۰ قره‌باغ از جمهوری آذربایجان حمایت نظامی کرد، در صورت وقوع جنگ می‌تواند به ائتلاف ضدایران بپیوندد.
در همین حال، بنیامین پوغوسیان، کارشناس سیاسی ارمنی گفت ارمنستان و جمهوری آذربایجان باید تمام اقدامات لازم را برای جلوگیری از گرفتار شدن در رویارویی روسیه-غرب یا آمریکا-ایران انجام دهند.
او گفت: «جنگ جاری در اوکراین ثابت کرد که این سناریو ممکن است پیامدهای فاجعه‌باری برای هر دو کشور داشته باشد.»
- نویسنده : قیام خوراسانی
- منبع خبر : BBC
