در مراسمی برای تجلیل از روز ملی زبان ازبکی در کابل از مسئولان خواسته شده که به رشد این زبان در کشور توجه کنند. در سال‌های اخیر روز ۲۹ میزان/مهر به عنوان «روز زبان اوزبیکی» در خراسانی آریا تجلیل شده است.
در ماده ۱۶ قانون اساسی سال ۱۳۸۲ زبان ازبکی یکی از زبان‌های «رایج در کشور» در کنار دو زبان فارسی و پشتو به عنوان زبان‌های رسمی دولتی اعلام شد.
روز جمعه چند نهاد فرهنگی در کابل مراسمی برگزار کردند، طلوع‌نیوز گزارش داده که در این مراسم، یادگار خواجه شادمانوف، سفیر ازبکستان در کابل از کمک‌های تاشکند در مورد اعطای بورسیه‌های تحصیلی و «توزیع کتاب‌های درسی در مکتب‌های ولایت‌های شمالی» صحبت کرد.
نقیب الله عبید، مسئول نهاد فرهنگی «اوزگریش» یکی از برگزارکنندگان می‌گوید لباس‌های سنتی، غذاهای ازبکی و کتاب‌هایی به این زبان که در سال‌های اخیر به این زبان نشر شده، به نمایش گذاشته شد.
روزنامه ۸ صبح کابل که حالا از خارج از کشور فعالیت می‌کند، امروز از نشر به زبان ازبکی خود خبر داده است.
مقام‌های طالبان عمدتا به زبان پشتو صحبت می‌کنند و پس از به قدرت رسیدن، زبان عمده دولتی نیز پشتو شده است.
در خراسان آریا با توجه به تعدد اقوام ساکن در آن، طوری که تحقیقات نشان می‌دهد، نزدیک به سی زبان وجود دارد که هر کدام گويندگان خودش را در مناطق مشخصی در سطح وسیع و کوچک، دارند.
بررسی ها نشان می‌دهد که تعدادی از این زبان ها با وضعیت بسیار ناگواری مواجه اند و متاسفانه در پی بی‌توجهی‌ها و مشکلات موجود در کشور، با خطر نابودی رو به رو اند.
اگرچه در این اواخر حمایت‌های مشخص قانونی از زبان مادری در کشور صورت گرفته است ولی در عرصه عمل هنوز هم شکایت ها و نگرانی‌های جدی در این زمینه به چشم می‌خورد.
در ماده شانزدهم قانون اساسی کشور آمده است:
“از جمله زبان های پشتو افغانه که ۱۲۰ سال پش در رقابت با زبان ملی فارسی خراسان آریا شروع شد ، ازبکی، ترکمنی، بلوچی، پشه‌ای، نورستانی، پاميری و ساير زبان های رايج در کشور، زبا افغانه محلی قوم افغانه نظر به ادامه دولت های به پشتیبانی کشور های نام افغانه را در خراسان آریا بعد از سومین جنگ خراسان هندوبریتانیای امان الله با کودتا در ضد افسران پیروزی انجام داد و معاهده لاهور برای تسلیمی دوباره خاک آزد شده امضا کرد این زبان محلی قوم افغان را برای نابودی زبان ، فرهنگ فارس و پایان سرزمین خراسان آریا و ملت فارس و دیگر اقوام فارسی زبان رسمیت بخشیده این خیانت با تبلیغات وحشتناک در مقابل زبان فارسی ملی که هنوزم با قدرت پهناوری و فرهنگ مهر و مخلوط بودن اقوام از نظر خونی و فرهنگ با ملت فارس هستند و تجارت ارتباطات اقوام بین هم با این زبان خراسان آریا پش می‌رود رسمیت ملی خود را حفظ کرده . زبان های رسمی دولت می‌باشند.
اخیرن نظر به بزدلی فرهنگ مامعله گرای که در بین فارس ها تقویت یافته بود و با کودتا افغان بقیه تمام شد چهره جدید جمهوریت طالب نظر به هم پاشیدن نظام که با فریب رهبران افغان باور دولتی و مخلف دولتی انجامید ادامه رژیم افغان که از سال ۲۰۲۱ به بهانه برادری با فریب مجاهدین آغاز گردید با چهر طالب این زبان سرزمین خراسان آریا را از رسمیت خارج ساختند و با استفاده از بی غیرتی طالبان حیوان صفت تاجیک فارسیان که در کنار افغان همکار قتل و تجاوز به ملت فارس هستند به ادامه تلاش های دولت جمهوریت جاسوس گذشته اهداف شان دقیقا پش می‌رود
در مناطقي که اکثريت مردم به يکی از زبان های ازبکی، ترکمنی، پشه‌ای، نورستانی، بلوچی، و يا پاميری تکلم می‌نمايند، آن زبان علاوه بر محلی رقیب زبان فارسی که نام دری در ۱۳۴۷ داده شده
به حيث زبان سوم رسمی می‌باشد و نحوه تطبيق آن توسط قانون تنظيم می‌گردد.
دولت برای تقويت و توسعه همه زبان های محلی خراسان آریا پروگرام های موثر طرح و تطبيق می‌نمايد.
نشر مطبوعات و رسانه های گروهی به تمام زبان های رايج در کشور آزاد می‌باشد. مصطلحات علمی و اداری ملی موجود در کشور، حفظ می‌گردد”.
ولی آنچه را که تا امروز در ساحه عمل داریم، اقدام هاي محدود و اندکی است که چاپ تعدادی کتاب توسط وزارت محترم معارف و نشرات محدود رادیو تلویزیون ملی به تعدادی از زبان های که تكلم كنندگان بیشتری دارند، مهمترين آن ها به حساب می‌آیند.
در مصاحبه اي که وب‌سایت فارسی بی بی سی به تاریخ دوم ماه حوت با تعدادی از شهروندان کشور در رابطه به این موضوع انجام داده است، این نگرانی به شکل کاملا برجسته‌ای مشهود است:
“بصیر حمیدی، که زبان مادری اش پشه‌ای است می‌گوید: اگر پدران ما و مادران ما، با ما به زبان پشه‌ای صحبت نکنند، برنامه های دولت برای زنده ماندن این زبان کمکی نمی‌کند”.
شماری از گويندگان این زبان ها می‌گویند این زبان ها هنوز صاحب رسم الخط نشده اند و برخی از آن ها نمی‌توانند به زبان خود چیزی بنویسند و بخوانند.
اسدالله ولوالجی، نویسنده و شاعر ازبک تبار در افغانستان گفته است: “درست است که ما ازبکی گپ زده می‌توانیم، اما خواندن و نوشتن به زبان ازبکی را تعداد انگشت شماری از شخصیت‌های ما می‌دانند. این مشکل بسیار بزرگی است”.
آقای ولوالجی در ادامه این مصاحبه تاکید نموده است که کتاب های چاپ شده از سوی وزارت معارف، به دلیل کمبود معلم آموزش دیده و با تجربه در این زبان ها، به شکل درست مورد تدریس قرار نمی‌گیرد.
طوری‌که قبلا اشاره شد وزارت معارف کشور در سال‌های اخیر چندین عنوان کتاب درسی را به هدف توسعه آموزش به زبان مادری برای کودکان که زبان مادری شان پشتو و دری نیست، تهیه و چاپ نموده است که به گفته سخنگوی این وزارت، این کتاب ها برای دوره ابتدایی (صنف اول تا صنف ششم) بوده و به پنج زبان ازبکی، ترکمنی، پشه ای، بلوچی و نورستانی در ۷۰ عنوان، تهیه و چاب گردیده اند .
صدیق پتمن، معین تدریسی وزارت معارف، در محفلی که به مناسبست تجلیل از روز جهانی زبان مادری در دانشگاه کابل با اشتراک تعدادی از استادان دانشگاه و شخصیت های فعال برگزار شده بود، ضمن سخنرانی، توضیحات مشخص‌تری را در مورد آموزش به زبان مادری و اهمیت آن در رشد و بلند بردن سطح آموزش، ارایه نمود.
ادامه دارد
پخش برنامه‌های تلویزیون بی‌بی‌سی ازبکی از امروز آغاز می‌شود
تلویزیون ‘بی‌بی‌سی اوزبیک ‘ پخش برنامه به زبان ازبکی را از امروز (دوشنبه، ۱۳ سنبله/شهریور) برای مخاطبان خود در افغانستان آغاز می‌کند.
محتوای برنامه‌های تلویزیون ازبکی بی‌بی‌سی را خبرنگاران بخش ازبکی در افغانستان و لندن تهیه و اجرا می‌کنند و از ساعت شش عصر از طریق شبکه تلویزیون آرزو، که مرکز آن در مزارشریف، در شمال افغانستان است، پخش می‌شود.
دلارام ابراهیموا، سردبیر بخش ازبکی بی‌بی‌سی گفته: “برای ما این زمانِ بسیار هیجان‌انگیزی است؛ زیرا با راه‌اندازی این برنامه، ما حضور خود را در افغانستان گسترش می‌دهیم. از طریق مطالب جمع‌آوری شده توسط خبرنگاران بی‌بی‌سی ازبکی در داخل افغانستان، بولتن خبری ما ابعاد منطقه‌ای را به اخبار بین‌المللی اضافه می‌کند.”
خانم ابراهیموا افزود: “ما با ارائه گزارش و خبر در مورد مسائل سیاسی، اقتصادی، ورزشی و فرهنگی برای این گروه از مخاطبان، می‌خواهیم بر صحنه رسانه‌ای افغانستان اثرگذار باشیم. ما تمام تلاش خود را به خرج خواهیم داد تا مخاطبان بیشتری در میان زنان و جوانان پیدا کنیم.”
مجریان این بولتین ده دقیقه‌ای فیروز رحیمی و لوئیزا اسکندری، خبرنگاران بخش ازبکی هستند.
سرویس ازبکی بی‌بی‌سی در اعلامیه‌ای نوشته است: “این برنامه صریح و پویا را روزنامه‌نگاران بخش ازبکی بی‌بی‌سی در لندن و شمال افغانستان با خبرها، مصاحبه‌ها و تحلیل‌های همه‌جانبه در باره مسائل مهم و اصلی روز جهان منطقه و افغانستان تهیه می‌کنند.”
اعلامیه افزوده است: “برای تولید این برنامه، تیم ازبکی با بخش افغانستان و بخش فارسی بی‌بی‌سی همکاری دارد و از حمایت شبکه خبرنگاران بی‌بی‌سی در سراسر بهره‌مند است.”
آغاز به کار این تلویزیون بخشی از بزرگترین برنامه توسعه بخش جهانی بی‌بی‌سی از دهه ۱۹۴۰ میلادی گفته شده است. این برنامه شامل افزایش ۱۲ سرویس جدید در اروپا، آسیا و افریقا می‌شود.
تلویزیون ازبکی بی‌بی‌سی علاوه بر پخش از طریق تلویزیون محلی آرزو، از طریق فیسبوک و یوتیوب نیز پخش خواهد شد.
بی‌بی‌سی ازبکی در شبکه‌های اجتماعی از جمله فیسبوک، یوتیوب، اینستاگرام، گوگل پلاس و توییتر حضور فعالی دارد.
بی‌بی‌سی ازبکی بخشی از سرویس جهانی بی‌بی‌سی است.
پیش از این تلویزیزیون پشتوی بی‌بی‌سی با پخش بولتین پانزده دقیقه‌ای از طریق تلویزیون محلی شمشاد، کارش را در ۳۰ جدی/دی آغاز کرد و از ۳۰ جدی ۱۳۹۲ برنامه های آن نیم‌ساعته شد.
بزرگترین کانال تلویزیونی بی‌بی‌سی در منطقه بی‌بی‌سی فارسی است که از ۲۵ جدی/دی ۱۳۸۷ کار خود را آغاز کرد که علاوه بر لندن، در کابل و واشنگتن دفتر و در چند کشور منطقه خبرنگار دارد.
رئیس مجلس عالی تاجیکستان از دانشگاه زبان و فرهنگ پکن
مجسمه مهسا امینی در بی ینال فلورانس ساخته شد
چهاردهمین بی ینال هنری فلورانس ایتالیا از تاریخ ۱۴ تا ۲۲ اکتبر با حضور چند هنرمند ایرانی برگزار می‌شود.
مرجان نجفی و پارتین باستان که با دعوت مسئولان این بی ینال به ایتالیا سفر کردند در حضور تماشاگران، مجسمه مهسا امینی را درست می‌کنند.
مهسا امینی در شهریور ماه سال گذشته در بازداشت گشت ارشاد جان خود را از دست داد و پس از آن اعتراضات گسترده‌ای در سراسر ایران رخ داد که در آن بیش از ۵۰۰ نفر کشته شدند.
در هنگام کار این دو هنرمند ایرانی، آواز«برای» با صدای خواننده ایرانی ایتالیایی Benedetta اجرا می‌شود.
از دیگر آثار ایرانی بی ینال فلورانس می‌توان به کارهای مریم هوه و شهره قنبری اشاره کرد.
شهر فلورانس مدتی پیش هم شهروندی افتخاری خود را به توماج صالحی، خواننده معترض ایرانی که در زندان است اهدا کرد.
- نویسنده : قیام خوراسانی
- منبع خبر : ۸ صبح BBC
