- نویسنده, فن ونگ
- شغل, بیبیسی، سنگاپور
چن به بیش از ۲۰ قرار ملاقات عاشقانه ناشناس رفته بود که همه آنها را مادرش تدارک دیده بود.
او میگوید بعضی قرارها بدتر از بقیه بود چون او شرایطی داشت که بیشتر مردانی که ملاقات میکرد حاضر به پذیرش آن نبودند، او نمیخواست بچه داشته باشد.
چن در سالهای پایان دهه دوم زندگی خود است و مایل به اعلام نام کامل خود نیست. او میگوید: «نگهداری از بچه کار سختی است و من دوست ندارم بچه داشته باشم اما پیدا کردن مردی که بچه نخواهد کار آسانی نیست از نظر مرد اگر نخواهی بچه داشته باشی… انگار قصد جان او را کردی».
با وجود مجموعهای از قرار ملاقاتهای ناموفق فشار برای ازدواج از دوش او برداشته نشد. او میگوید این فشار مرا به آستانه «انفجار» میرساند.
فقط والدین چن نیستند که به او فشار میآورند که ازدواج کند و بچهدار شود. چون میزان ازدواج و باروری در چین رو به کاهش است حزب کمونیست چین میلیونها زن و مرد جوان را تشویق میکند تا در مسیر معکوس این جریان عمل کنند.
چیست؟

منبع تصویر، GETTY IMAGES
سال گذشته جمعیت چین برای اولین بار در ۶۰ سال اخیر کاهش پیدا کرد و میزان باروری در این کشور برای اولین بار منفی شد. تعداد ازدواجهای ثبتشده هم کاهش پیدا کرد و به رقم ۶.۸۳ میلیون رسید که کمترین رقم از سال ۱۹۸۶ است.
دلسردی بر اثر رکود اقتصادی و افزایش بیکاری باعث شده است که جوانان چینی از انتخابهای سنتی والدین خود رویگردان شوند. نتیجه این جریان دردسر برای حزب حاکم و دور شدن از شعار «جوانسازی ملی» است که شی جین پینگ رهبر این کشور ترویج میکند.
مقامات «مصیبت را درک نمیکنند»
البته آقای شی هم دچار نگرانیهایی شده است چون در سخنرانی اخیر خود به ضرورت «ایجاد فرهنگ جدید ازدواج و فرزندآوری» اشاره کرد. او همچنین از «تقویت آگاهی و راهنمایی» برای ایجاد دگرگونی در دیدگاه جوانان نسبت به ازدواج و فرزندآوری و خانواده صحبت کرد.
البته مقامات چین در این راه تلاشهای فراوانی کردهاند.
در سراسر کشور دفترچههای تبلیغاتی پخش کردهاند که جوانان را بسیج و تشویق به ازدواج و زوجها را تشویق به ادامه زندگی زناشویی و فرزندآوری میکند.
اوایل امسال شهر کوچکی در استان شرقی ژجیانگ اعلام کرد زوجهایی که عروس زیر ۲۵ سال داشته باشد از جایزه ۱۰۰۰ یوان (۱۳۷ دلار) برخوردار میشوند. این اقدام باعث حیرت و خشم مردم محلی نسبت به بیاعتنایی دولت مرکزی شد که چنین مبلغ ناچیزی بتواند بر چنین تصمیم مهمی در زندگی افراد تأثیر بگذارد.
در مناطق دیگر مسئولان «دوره استراحت یکماهه» برای زوجهایی که جدا شدهاند یا میخواهند جدا شوند در نظر گرفتند. این موضوع هم نگرانیهایی درباره دخالت در انتخابهای فردی و آسیب به زنان درگیر خشونتهای خانگی شد.

منبع تصویر، GETTY IMAGES
در مناطق روستایی که مردان بهسختی میتوانند همسری بیابند مسئولان از زنان خواستهاند از درخواست مهریه و هزینههای بالا برای ازدواج خودداری کنند.
لی جینگکوی، اقتصاددان میگوید: «مانند باقی مشوقهای دیگر این هم راه به جایی نبرد».
او میگوید: «حتی اگر زنان هیچ مهریه وهزینهای هم درخواست نکنند باز هم عرصه رقابت تنگ است و عرصههای دیگری برای رقابت وجود دارد مانند خانه، اتومبیل یا ظاهر بهتر».
کارشناسان میگویند رهبری مردانه در چین نمیتواند چگونگی این انتخابها را در میان جوانان بهویژه زنان جوان دریابد.
بالاترین قدرت تصمیمگیری در چین، کمیته هفتنفره دائمی پلیتبوروی حزب کمونیست چین چندین دهه است که فقط از مردان تشکیل شده است. رده بعدی رهبری از ۲۰ جایگاه تشکیل میشود که در ۲۰ سال گذشته و تا اکتبر سال پیش فقط یک زن در آن حضور داشت و اکنون هیچ زنی در آن شرکت ندارد.
تلاشهای این مردان و ردههای دیگر زیردست آنان به طور معمول غیرکاربردی و حتی سطحی ارزیابی میشود و در شبکههای اینترنتی مورد تمسخر قرار میگیرد.
آقای لی میگوید: «همه مقامات بلندپایه دولتی خودشان زن دارند و درد جوانان را درک نمیکنند».
عشق دیگر تجمل نیست
کارشناسان معتقدند مشکل جمعیت مجرد چین دو گروه نامتجانس با یکدیگر است: زنان شهری و مردان روستایی.
مردان روستایی در حال دستوپنجه نرم کردن با نیازهای اقتصادی هستند مانند هزینههای ازدواج و شغل مطمئن که بتوانند خانواده را اداره کنند و به نظر میرسد این به زنان در مناطق روستایی فرصت و امکان بیشتری برای انتخاب شریک زندگی میدهد.
کتی تیان، ۲۸ساله که در شانگهای کار میکند میگوید: «وقتی برای سال نو چینی به زادگاهم میروم احساس میکنم چه موقعیت فوقالعادهای زنان در بازار روستایی ازدواج در چین دارند».
او در ادامه میگوید در استان شمالی آنهوئی جایی که زنان بهطور معمول تا ۲۲سالگی ازدواج کردهاند من احساس میکنم شاید کمی سنم بالا رفته باشد اما او دریافت که اینطور نیست.
«من لازم نیست چیزی داشته باشم اما مرد باید خانه و ماشین و هزینه مراسم نامزدی و ازدواج و مهریه را هم بپردازد. من احساس میکنم در چنین بازاری از موقعیت بالایی برخوردارم».

منبع تصویر، GETTY IMAGES
در چنین شرایطی زنان شهری میگویند آنچه باعث دردسر برای آنها میشود شکافی است که میان دیدگاه آنها از ازدواج و دیدگاه جامعه به ازدواج بهوجود آمده است و مدام عمیقتر میشود.
چن میگوید: «من درونم هیچ احساس نگرانی نمیکنم، هرچه هست نگرانی و فشارهای بیرونی و اجتماعی است».
او میگوید که برخلاف نسل مادر و پدرش و زمانی که زندگی چنان دشوار بود که عشق دلخوشی و تجمل محسوب میشد اکنون زنان و مردم انتخابهای بیشتری دارند.
«خواست من که نمیخواهم بچه داشته باشم اکنون پذیرفتنیتر است و دیگر وظیفهای نیست که ناچار به انجام آن باشم».
زنان میبینند که در جهان پیرامون آنها و کارزارهای گوناگون دولتی همه بر زنان متمرکز شده است و مسئولیتهای مردان را بهعنوان شریک زندگی نادیده میگیرند و بیاهمیت تلقی میکنند.
و انتظارات نابرابر بیش از پیش آنها را از تصمیم برای بچهدار شدن منصرف میکند.
چن میگوید: «شاهد زندگی دوستم مادر دو فرزند هستم، فرزند دومش خیلی شیطان است. هر بار به خانه آنها میروم میبینم چطور خانه را روی سرش میگذارد. این یکی از دلایلی است که نمیخواهم بچه داشته باشم».

منبع تصویر، GETTY IMAGES
در چین «فرزندت را طوری بزرگ کن که انگار شوهرت مرده است» تبدیل به گفتاری رایج میان مادران جوان شده است. معنی آن این است که شوهران وظایف خانگی را انجام نمیدهند و در نگهداری فرزند مشارکت نمیکنند.
کارشناس دادههای کامپیوتری ۳۳سالهای که نخواست نامش فاش شود میگوید: «همه مردان متأهلی که میشناسم فکر میکنند تنها وظیفهای که در خانه و خانواده دارند کسب درآمد و کار کردن بیرون خانه است».
«مادران از اینکه نمیتوانند در کنار فرزندان خود باشند احساس گناه میکنند. آنها حتی فکر میکنند نباید شب تا دیروقت بیرون بمانند اما پدران هرگز چنین احساس گناهی ندارند».
بااین حال حزب حاکم هیچ نشانه و اشارهای نمیکند که رسیدگی به نابرابریها و تغییر و دگرگونی انتظارات مرسوم از چالشهایی است که برای افزایش میزان ازدواج و زادآوری ضروری است.
و برای جوانان چینی ثابت شده است که مسئولان و مقامات به راحتی تن به خواستههای آنها نخواهند داد.
وقتی جوانان از فشارهای اجتماعی که با آن روبهرو هستند سخن میگویند همان شعارمحبوب دوران بحثبرانگیز و فلجکننده قرنطینه کووید در شانگهای را تکرار میکنند.
این جملهای بود که مرد جوانی که از سختگیریها بهتنگ آمده بود به مأموران گفت: «ما آخرین نسل هستیم».
چرا بسیاری از زنان چین نمیخواهند مادر شوند؟
- سیلویا چنگ
- بیبیسی

منبع تصویر، GETTY IMAGES
گلوریا که ازدواج کرده و حدود ۳۰ سال دارد میگوید: «من نخواهم توانست بچههایم را تأمین کنم».
او حساب کرده است که در منطقهای از چین که او زندگی میکند اگر بخواهد فرزندی داشته باشد حدود ۲۴۰۰ دلار به هزینههای معمول زندگیاش اضافه میشود.
«حدود ۳٫۰۰۰ یوآن (۴۳۶ دلار) برای مخارج روزانه مانند غذا و خوراک، ۲٫۰۰۰ یوآن (۲۹۱ دلار) برای مهدکودک، ۱٫۰۰۰ یوآن (۱۴۵ دلار) برای پرستار نیمهوقت در صورت لزوم و حداقل ۱۰٫۰۰۰ یوآن (۱٫۴۵۶دلار) برای تحصیل و مدرسه)».
گلوریا معلم نیمهوقت مدرسه ابتدایی در استان کوانگتونگ یا کانتون در جنوب چین است. متوسط درآمد چنین شغلی در بخش خصوصی در این ناحیه از کشور چین حدود ۶٫۰۰۰ یوآن (۸۳۷ دلار) در ماه است.
او میگوید به عنوان تکفرزند خانواده مطابق سیاست تکفرزندی چین باید به طور متمرکز حواسش جمع پرداخت اقساط خانهاش باشد و برای نگهداری از دوران سالخوردگی والدینش پسانداز کند.
کاهش جمعیت
چین یک دگرگونی جمعیتی را تجربه میکند، جمعیت این کشور برای اولین بار پس از شش دهه کاهش پیدا کرده است.
آمار جدید نشان میدهد بیشتر زنان چین فقط یک بچه میخواهند یا نمیخواهند فرزندی داشته باشند.
بنابر آخرین نظرسنجی مرکز تحقیقات توسعه و جمعیت چین درصد زنان چینی که نمیخواهند فرزند داشته باشند از ٪۶ در سال ۲۰۱۵ به ٪۱۰ در سال ۲۰۲۰ رسیده است.
این آمار همچنین نشان میدهد زنان در سنین باروری تمایل کمتری به بچهدار شدن دارند. متوسط تعداد فرزندان از ۱٫۷۶ در سال ۲۰۱۷ به ۱٫۶۴ در سال ۲۰۲۱ رسیده است.
در کشورهای آسیایی دیگر مانند سنگاپور، ژاپن و کرهجنوبی میزان باروری حدود دو است و بیشتر مردم هنوز میخواهند دو فرزند داشته باشند در حالی که در چین اینطور نیست.

دکتر شوانگ چن، استادیار سیاست اجتماعی بینالمللی مدرسه اقتصاد و علومسیاسی لندن میگوید:”چین در مقایسه با این کشورها بهطور کامل ناهمخوان است. چون هم میزان باروری پایین است و هم تمایل کمی برای فرزندآوری در افراد وجود دارد”.
در آستانه برگزاری نشست عمومی برنامهریزی سالانه چین در ۴ مارس که از مهمترین مراجع برنامهریزی و تصمیمگیری این کشور است مشاوران سیاسی پیشنهادهای متعددی برای افزایش زادآوری در این کشور پیشنهاد میدهند.
پیشنهادها شامل حمایت از زنان مجرد برای انجماد تخمک و حذف هزینه آموزش و کتابهای درسی از مهدکودک تا پایان دوران متوسطه برای فرزندان است.
ایده دیگر برای تشویق فرزندآوری اعطای حقوق برابر به فرزندان زوجهایی است که خارج از چارچوب ازدواج بچهدار میشوند. در چین فرزندان زوجهایی که ازدواج نکردهاند مشکلاتی برای اخذ “هویکو” پیدا میکنند، مدرک شناسایی و ثبت رسمی که برای تحصیل و بیمه و خدمات اجتماعی به آن نیاز دارند وتشریفات اداری برای تهیه آن هم پرهزینه است.
چرخه پرشتاب زندگی

منبع تصویر، GETTY IMAGES
هزینه بالای بزرگ کردن فرزند دلیل اصلی عدم تمایل به داشتن فرزند در میان زنان چین است.
در چین رقابت با همسالان از همان لحظه تولد شروع میشود، والدین تلاش میکنند فرزند خود را به مدارس خوب بفرستند و برای این منظور در کنار مدارس معروف خانه میخرند و فرزندان خود را در کلاسهای گوناگون فوقبرنامه ثبتنام میکنند.
میا، دانشجوی ۲۲ساله میگوید: «من هیچ دلم نمیخواهد موجودی را به این جهان سرشار از رقابت و بیرحمی بیاورم».
میا که در شهر کوچکی در شمال چین به دنیا آمده است معتقد است تمام تحصیل او بر مدار امتحانات میگذرد. او در امتحان سراسری ورود به دانشگاه چین که به گاوکاو معروف است شرکت کرده است و در دانشگاه معتبری در پکن تحصیل میکند.
او میگوید بیشتر اوقات دچار تنش و اضطراب است. وقتی که درسش به اتمام برسد باید با تمام آن افرادی که امکان تحصیل در خارج از کشور را داشتهاند رقابت کند.
میا فکر میکند هرگز نخواهد توانست پول کافی برای فرزندان احتمالی آیندهاش داشته باشد تا بتواند چنین امکاناتی در اختیار آنها بگذارد، او میگوید: «همه این تحصیلات تکمیلی و ادامه تحصیل نیاز به حمایت مالی دارد».
«وقتی نمیتوانم چنین امکاناتی برای پیشرفت فرزندم تأمین کنم چرا باید او را به این دنیا بیاورم؟»
تعادل کار و زندگی

منبع تصویر، GETTY IMAGES
زنانی که بیبیسی چین با آنها گفتگو کرده است اثر منفی بر کار و شغل خود را یکی از عوامل عدم تمایل به فرزندآوری برشمردهاند.
در مصاحبههای شغلی از زنان میپرسند که آیا برنامهای برای بچهدار شدن در سالهای آینده دارند. آنها میگویند اگر پاسخ مثبت بدهند احتمال استخدام آنها کمتر میشود یا شانس کمتری برای ارتقای شغلی خواهند داشت.
دکتر یون ژو استادیار جامعهشناسی دانشگاه میشیگان به بیبیسی میگوید: «توازن میان کار و زندگی یکی از عوامل تعیینکننده برای زنان تحصیلکرده در چین هنگام تصمیمگیری برای بچهدار شدن است».
او در ادامه میگوید: «کار به آنها اعتمادبهنفس و خودباوری میدهد. در بازار کار که پر از انواع تبعیضهای جنسیتی است انتخاب میان شغل و داشتن فرزند انتخاب دشواری است».
«پس از آنکه اعلام کردم نمیخواهم بچهدار شوم با خشونت در فضای مجازی روبهرو شدم»
مانند بسیاری از جوانان که دوست دارند مسائل زندگی خود را در شبکههای اجتماعی به اشتراک بگذارند میا هم ویدئویی تهیه کرد و در آن توضیح داد که چرا نمیخواهد بچه داشته باشد و آن را در اینترنت به اشتراک گذاشت.
در نهایت تعجب با صدها اظهارنظر آزارنده مواجه شد.
بسیاری از افراد او را متهم به خودخواهی کردند. برخی هم گفتند که هنوز عقلش نمیرسد چون هنوز حدود بیست سال دارد.
یکی از کاربران نوشته بود:”هنوز نمیتوانی چنین حرفی بزنی صبر کن ببین در سن ۴۰ سالگی هم همین را میگویی”.
یکی دیگر هم نوشته بود:”سر ۱۰٫۰۰۰ دلار شرط میبندم از این حرف پشیمان میشوی”.
بعضی هم تا آنجا پیش رفته بودند که او را “مأمور اجنبی” که تلاش میکند مردم را تشویق به بچهدار نشدن میکند نامیده بودند.
با توجه به نتیجه سرشماری سال ۲۰۲۰ ، دولت چین در ماه مه ۲۰۲۱ سیاست سه فرزندی را در پیش گرفت. این آمار نشان میداد که در سال ۲۰۲۰ مادران چینی فقط ۱۲ میلیون فرزند بهدنیا آورده بودند که کمترین میزان تولد از سال ۱۹۶۱ بوده است.
دولت چین در سالهای اخیر سیاستهای گوناگون جدیدی برای تشویق مردم به فرزندآوری پیشنهاد داده است.
به دلیل کاهش زادآوری در چین از دید برخی افراد زنی که مخالفت فرزندآوری باشد به نوعی با پیشرفت کشور مخالفت کرده است.
میا میگوید:”این انتخاب شخصی من است. من از ایده مخالفت با فرزندآوری دفاع نمیکنم و به همه کسانی که میخواهند فرزند داشته باشند احترام میگذارم”.
«کارزار دشواری داشتم»
ایستادگی در برابر انتظارات خانواده برای بچهدار شدن هم میتواند کارزار دشواری باشد.

منبع تصویر، YUAN XUEPING
یوآن شیوپینگ، ۳۴ ساله میگوید: «من کارزار دشواری را پشت سر گذاشتم». او که در منطقه روستایی بهدنیا آمده و بزرگ شده است که بهدنیا آوردن فرزند پسر برای ادامه و بقای نام و نشان خانوادگی از وظایف زن بهحساب میآید مبارزه دشواری برای بچهدار نشدن به جان خریده است.
یوآن و خواهر بزرگترش نتوانستند به دانشگاه بروند هرچند او یکی از سه دانشآموز ممتاز دبیرستان بود. والدین آنها فقط هزینه تحصیل برادر کوچکتر را برای ادامه تحصیل پرداخت کردند.
یوآن به یاد میآورد: «مادر و پدرم همیشه میگفتند:دختر را چه به دانشگاه رفتن؟ دیر یا زود باید ازدواج کنی و در خانه بمانی و بچههایت را بزرگ کنی».
وقتی خالهاش که همسن او بود طلاق گرفت و او را ترک کرد تا دو فرزندش را به تنهایی بزرگ کند او بیش از پیش دلسرد شد.
او که اکنون خانه پدری را ترک کرده و در شهر از زندگی مستقل خود لذت میبرد میگوید: «من دیگر هیچ باور و اعتمادی به نهاد ازدواج ندارم».
«اوقات فراغتم را مطالعه میکنم و با دوستانم میگذرانم. احساس آزادی و رهایی میکنم».
زوجهای چینی اجازه دارند تا ۳ فرزند داشته باشند

منبع تصویر، GETTY IMAGES
چین اعلام کرد که از این پس به هر زوج اجازه میدهد تا ۳ فرزند داشته باشند و به این ترتیب به محدودیت داشتن ۲ فرزند در هر خانواده پس از دههها در این کشور پایان داد.
بنا بر اعلام رسانه دولتی شینهوآ این تغییر در قوانین محدودیت فرزند، در جلسه دفتر سیاسی مرکزی حزب کمونیست چین به تایید شی جینپینگ، رئیس جمهور چین رسیده است.
این تغییر در قوانین، پس از بررسی نتایج سرشماری اخیر چین، که ماه گذشته منتشر شد، اتفاق افتاد. نتیجه سرشماری نشان میدهد جمعیت این کشور با کمترین میزان رشد، به نسبت دهههای قبل رو به روست.

پس از اعلام نتایج سرشماری، دولت مرکزی چین تحت فشار بود تا برای تشویق بیشتر زوجها برای داشتن فرزند و جلوگیری از کاهش جمعیت، اقداماتی را انجام دهد.
طبق سرشماری ۱۰ ساله چین، سال گذشته ۱۲ میلیون نوزاد در این کشور متولد شدهاند که نشاندهنده کاهش ۱۸ درصدی نسبت به ۲۰۱۹ است.
این پایینترین میزان رشد جمعیت در چین از سال ۱۹۵۲ است. پس از ۲۰۱۶ که جمعیت چین روندی صعودی داشت، این چهارمین سال پیاپی است که این کشور با کاهش جمعیت روبرو بوده. چین در ۲۰۱۶ بعد از ۳۰ سال به سیاست تکفرزندی خاتمه داد.
انتظار زیادی میرفت که پس از انتشار نتایج سرشماری، چین سختگیریها در قوانین مربوط به فرزندآوری را تغییر دهد.
چین از سال ۱۹۷۹ برای کنترل جمعیت سیاست تک فرزندی را به اجرا گذاشته بود، اما در پی کند شدن رشد جمعیت در سال ۲۰۱۶، این قانون را به داشتن حداکثر دو فرزند افزایش داد.
کسانی که از این قانون تبعیت نمیکردند، جریمه یا از کار اخراج و در مواردی هم مجبور به سقط جنین میشدند.

- نویسنده : قیام خوراسانی